Hình tượng người thầy giáo tài hoa qua tiểu thuyết "Đứng trước đời"

08:10 | Thứ Năm, 24/11/2022

(QBĐT) - Chẳng có ai tẻ nhạt ở trên đời/Mỗi số phận chứa một phần lịch sử/Mỗi số phận rất riêng, dù rất nhỏ/Chắc hành tinh nào đã sánh được đâu? (Eptusenko). Cũng theo nhà thơ Eptusenko: Cho đến anh em ruột thịt, bạn bè/Cả đến cha mẹ mình, cả người yêu duy nhất/Chúng ta tưởng biết kỹ càng, sâu sắc/Nhưng thử hỏi thực tình, ta đã biết gì đâu!

Trên đời này không có ai tẻ nhạt cả. Mỗi người mang trong mình những điều bí ẩn, ngay chính bản thân cũng không hiểu được. Nhưng dù riêng tư nhỏ bé đến đâu, mỗi cá thể đều góp phần làm nên lịch sử của đất nước, của nhân loại. Mỗi cá nhân ẩn giấu những vui buồn trong cuộc sống. Soi vào số phận mỗi cái nhân ta bắt gặp phần nào hiện thực của thời đại.

Tác giả Lương Duy Niệm, nguyên giáo viên Trường cấp 3 Minh Hóa (1970-1980), đã dốc hết tâm sức của mình để tái hiện lại cuộc đời của ông chú Lương Duy Ngọc qua tiểu thuyết “Đứng trước đời” (NXB Thuận Hóa, năm 2020). Nhân vật chính Lương Duy Ngọc là thầy giáo dạy toán nhưng anh rất mê văn. Anh lặng lẽ, cặm cụi, chăm chú viết truyện ngắn, làm thơ Đường luật, thơ lục bát, thơ tự do…

Tuy dạy toán nhưng anh lại nhận được không ít giải thưởng văn chương có giá trị. Chưa đọc “Đứng trước đời”, tôi cũng đã biết ít nhiều về dòng họ Lương Duy ở Lệ Sơn, Tuyên Hóa, Quảng Bình-quê hương của thầy giáo Lương Duy Ngọc-qua những tên tuổi khá nổi tiếng: Lương Duy Thứ, Lương Duy Trung, Lương Duy Cán, Lương Duy Tâm...

Tác giả Lương Duy Niệm nhận xét: “Chú Lương Duy Ngọc là người thông minh, khôn khéo. Đứng trước đời, chú luôn có những quyết định đúng đắn. Chú rất sáng suốt, dựa vào quy luật triết học và các cặp phạm trù để tìm ra mối ràng buộc giữa chúng để xử lý”. Bởi vậy, tuy cuộc đời của thầy giáo Lương Duy Ngọc trải qua không ít thăng trầm nhưng nhờ sự nỗ lực của bản thân và tài ứng xử nên từ việc lấy vợ đến việc kết nạp Đảng anh đều thành công.

Những năm 70 của thế kỷ trước, với cái lý lịch chẳng mấy sáng sủa (ông nội từng giữ chức Tri phủ tỉnh Sơn Tây), việc lấy vợ và kết nạp Đảng của anh vấp phải muôn vàn khó khăn. Nhưng với nghị lực phi thường, sự kiên trì, nhẫn nại, thầy giáo trẻ Lương Duy Ngọc đã vượt qua tất cả. Thầy đã được đền bù xứng đáng với những cái kết có hậu: Lấy được người mình yêu, được vinh dự đứng trong hàng ngũ của Đảng và trở thành một trong những cán bộ quản lý có năng lực của ngành giáo dục tỉnh nhà.

Lương Duy Niệm viết theo trình tự thời gian, lời văn mộc mạc, giản dị. Tác giả cứ kể một cách “tự nhiên nhi nhiên”, lớp lang những gì “mắt thấy, tai nghe” về chú mình (có hư cấu nhưng không đáng kể). Đôi khi anh chép nguyên xi những trang nhật ký, thư từ của thầy Lương Duy Ngọc. Nhờ vậy mà độc giả hiểu đầy đủ hơn về cuộc đời người thầy giáo dạy toán tài hoa vượt qua bao nhiêu trắc trở. Nếu không có tiểu thuyết “Đứng trước đời” thì những chuyện đời, chuyện tình, chuyện nghề… của thầy Lương Duy Ngọc sẽ dần dần rơi vào quên lãng một cách một cách đáng tiếc.

Đọc tiểu thuyết “Đứng trước đời” của Lương Duy Niệm, tôi càng thấm thía những vần thơ sau đây: Mỗi người chứa một nội tâm tiềm ẩn/Phút cao hứng thiêng liêng, phút hạnh phúc tuyệt vời/Cả phút đau thương kinh hoàng không xóa nổi/Một thế giới lặng thầm đâu phát lộ cho ai… (Eptusenko). Chuyện đời, chuyện nghề, chuyện tình của thầy giáo Lương Duy Ngọc có khá nhiều tình tiết ly kỳ, hấp dẫn. Nếu tập tiểu thuyết này được chuyển thể thành phim truyện, chắc chắn sẽ là một bộ phim rất có ý nghĩa về đề tài giáo dục.

Mai Văn Hoan

Ý kiến của bạn (Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu.)