Không biết run rủi thế nào, ngày tôi về Quảng Sơn lại đúng dịp người dân trong xã tổ chức lễ giỗ chung thường niên (ngày 28/11 âm lịch) cho những nạn nhân trong trận thảm sát B52 cách đây tròn 50 năm. “Đã 50 năm trôi qua, nhưng nhân dân Quảng Sơn vẫn không bao giờ quên những mất mát, đau thương do đế quốc Mỹ gây nên”, Chủ tịch UBND xã Quảng Sơn Trần Văn Huyển ngậm ngùi...

 

 

Bà Đinh Thị Diễn, nguyên Chủ tịch UBND xã Quảng Sơn giai đoạn 1964-1974 nhớ lại: Mùa đông năm 1972-1973 rất lạnh, mới hơn 17 giờ đã thấy chập choạng tối. Theo nếp sinh hoạt thời chiến, bà con tranh thủ ăn cơm chiều, người thì xuống hầm trú ẩn, bộ đội, dân quân du kích kịp thay ca, đi trực chiến... Trước đó, trong hai ngày 31/12/1972 và 1/1/1973, các bên thỏa thuận ngừng bắn nhân dịp Tết Dương lịch. Nhân dân Quảng Sơn cùng với đồng bào miền Bắc hân hoan mừng Tết Dương lịch tạm yên tiếng bom đạn, vui trọn niềm vui chiến thắng 12 ngày đêm chiến thắng “Điện Biên Phủ trên không”... Ai ngờ!

 

17 giờ 15 phút ngày 2/1/1973 (nhằm ngày 28/11 năm Nhâm Tý) một tốp 3 chiếc B52 từ phía Tây Trường Sơn gầm rú xuất hiện trên bầu trời Quảng Sơn. Sau đó là hàng loạt bom nối tiếp nhau trút xuống các khu dân cư, bắt đầu từ xóm Đình Sơn, tới xóm Chùa và cuối cùng phủ trùm xóm Bắc Sơn. Chỉ trong chớp mắt 3 khu dân cư xã Quảng Sơn bị san phẳng, hố bom chồng lên hố bom, nhà cửa tan hoang, xác người trộn lẫn bùn đất.

Theo lời kể của nhà báo Nguyễn Viết Kỉm (Báo Quảng Bình) hiện nghỉ hưu tại TP. Đồng Hới: Chị Nguyễn Thị Thanh Xuân sinh năm 1949 tại TP. Đồng Hới. Đầu năm 1969, khi vừa tròn 20 tuổi, Nguyễn Thị Thanh Xuân trở thành phóng viên Báo Quảng Bình.

“Đẹp người, đẹp nết, tôi ấn tượng nhất hình ảnh Xuân với bộ quần áo đen, khăn rằn Nam Bộ quấn quanh cổ, xông xáo dưới hòn tên, mũi đạn, luôn có mặt tại các tọa độ lửa thời bấy giờ như phà Long Đại, phà Quán Hàu, đường Ba Trại, phà Gianh... Những tác phẩm báo chí Xuân viết luôn mang khí thế hừng hực của quê hương Quảng Bình “Hai giỏi”. Đế quốc Mỹ mở rộng bắn phá miền Bắc lần thứ hai, cơ quan Báo Quảng Bình sơ tán lên xã Quảng Sơn. Về nơi đóng quân mới, Nguyễn Thị Thanh Xuân nhanh chóng bước vào công việc mới với khí thế mới. Đặc biệt, chiến thắng 12 ngày đêm “Điện Biên Phủ trên không” làm nức lòng quân dân cả nước thôi thúc cây viết Nguyễn Thị Thanh Xuân sớm có thêm nhiều tin bài mới... Anh em trong cơ quan, mỗi người mỗi việc. Trước buổi chiều định mệnh ấy, gặp nhau, Xuân chỉ kịp chào. Tôi ở nhà in báo tại làng Tiên Lệ, xã Quảng Tiên về, cứ đứng nhìn theo dáng Xuân vẫn khăn rằn quấn quanh cổ, rướn người mạnh mẽ trên chiếc xe đạp xa dần cuối con đường làng. Ai ngờ đây là lần cuối cùng anh em chúng tôi hội ngộ”, nhà báo Nguyễn Viết Kỉm kể lại.

 

“Hầm trú ẩn của tôi và Xuân khá gần nhau. Dứt tiếng bom, tôi cùng mọi người chạy đi tìm Xuân nhưng... cả 4 người trong căn hầm ấy không ai còn sống sót. Chúng tôi đưa 4 người lên khỏi hầm lấy rơm trải cho các em nằm. Dáng Xuân vẫn thế, thanh tú, hiền hậu, khăn rằn quấn cổ. Chỉ nơi vùng bụng loang ướt máu. Một mảnh bom xém qua cướp mất Xuân, đồng nghiệp của tôi. Lúc đó Nguyễn Thị Thanh Xuân vừa mới 24 tuổi tròn”, nhà báo Nguyễn Viết Kỉm ngậm ngùi.

 

“Trong 8 năm leo thang đánh phá miền Bắc, đế quốc Mỹ gây ra cho Quảng Sơn nhiều tổn thất không gì bù lấp nổi. Bom đạn giết hại, làm bị thương hàng trăm người dân vô tội, hàng chục người lính trở về bị di chứng chất độc da cam, nhiều trẻ thành mồ côi, nhà cửa, cơ sở hạ tầng bị san phẳng, phải xây dựng lại từ đầu. Xóm Đình Sơn sau trận thảm sát, bom đạn, xác người trộn lẫn với đất nên người dân phải di dời qua nơi ở mới. 50 năm trôi qua, nỗi đau theo thời gian vơi dần, vết thương chiến tranh cũng đã kín miệng. Người dân Quảng Sơn cố gắng giữ gìn, tôn tạo khu Di tích lịch sử vụ thảm sát B52 ngày một khang trang, xứng tầm, để thế hệ mai sau biết rằng hòa bình, ấm no, hạnh phúc ngày hôm nay được xây đắp từ biết bao xương máu của cha anh”, Chủ tịch UBND xã Quảng Sơn Trần Văn Huyển chia sẻ.