Ngày 18/5/1963, tại Đại hội đại biểu Hội Phổ biến khoa học và kỹ thuật Việt Nam toàn quốc lần thứ nhất (tiền thân của Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ đến dự và có bài phát biểu, tổng kết những luận điểm quan trọng nhất về phát triển KH-CN ở nước ta, đồng thời giao nhiệm vụ vừa khó khăn, nhưng lại vừa vinh quang cho giới trí thức KH-CN Việt Nam.

 

Người nhấn mạnh: “Khoa học phải từ sản xuất mà ra và phải trở lại phục vụ sản xuất, phục vụ quần chúng, nhằm nâng cao năng suất lao động và không ngừng cải tiến đời sống của nhân dân, bảo đảm cho chủ nghĩa xã hội thắng lợi” (1). Lời căn dặn ngắn gọn, súc tích của Chủ tịch Hồ Chí Minh đến nay vẫn còn nguyên giá trị, thể hiện tầm nhìn chiến lược sâu rộng, tư tưởng lớn của Người đối với định hướng phát triển lâu dài của nền KH-CN nước nhà.

 

Học tập và lĩnh hội tư tưởng chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, để nêu cao tinh thần, trách nhiệm của cộng đồng xã hội đối với sự nghiệp KH-CN, tôn vinh quá trình lao động, sáng tạo, cống hiến của đội ngũ trí thức Việt Nam, ngày 18/6/2013, tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XIII, Luật KH-CN được thông qua, thống nhất chọn ngày 18/5 hàng năm là Ngày KH-CN Việt Nam.

 

Mục tiêu của Ngày KH-CN Việt Nam nhằm tuyên truyền rộng rãi các thành tựu KH-CN; tôn vinh những người làm khoa học, giới thiệu các kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, thúc đẩy ứng dụng KH-CN vào sản xuất; nâng cao nhận thức xã hội về vai trò của KH-CN; động viên thế hệ trẻ, đặc biệt là học sinh, sinh viên say mê nghiên cứu khoa học và khát vọng sáng tạo, góp phần xây dựng và phát triển đội ngũ nhân lực KH-CN. Trong những năm qua, KH-CN không chỉ khẳng định vai trò và sức mạnh vô cùng to lớn trong các lĩnh vực công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) đất nước mà còn trở thành động lực then chốt của sự nghiệp đổi mới và phát triển. Những thành tựu KH-CN ngày càng được quan tâm, nghiên cứu, ứng dụng, phổ biến và áp dụng sâu rộng trong thực tiễn, tác động tích cực đến phát triển KT-XH, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống, nâng cao dân trí, bảo tồn và phát huy những giá trị tốt đẹp của văn hóa, con người Việt Nam.

 

Hòa chung cùng thành quả KH-CN của đất nước, hoạt động KH-CN tỉnh Quảng Bình luôn nhận được sự lãnh đạo, chỉ đạo tích cực của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, sự hướng dẫn, giúp đỡ của Bộ KH-CN và đã có những bước chuyển biến tích cực, phục vụ đắc lực sự nghiệp CNH, HĐH tỉnh nhà. Các đề tài, dự án chủ yếu tập trung vào các chương trình phát triển kinh tế và văn hóa, xã hội trọng điểm của tỉnh.

 

Kết quả, các đề tài, dự án, mô hình mang tính ứng dụng vào điều kiện thực tiễn của tỉnh ngày càng cao, đã góp phần cung cấp các luận cứ khoa học phục vụ hoạch định các chủ trương, chính sách, quy hoạch, chiến lược phát triển KT-XH của tỉnh; quy hoạch khai thác, sử dụng hợp lý và tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên; đào tạo và nâng cao trình độ nhân lực, chăm sóc sức khỏe nhân dân, bảo vệ môi trường, giữ gìn bản sắc và phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc; góp phần tích cực vào sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh, tạo ra được nhiều sản phẩm, hàng hóa có năng suất, chất lượng cao, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp, thúc đẩy sự nghiệp phát triển KT-XH và CNH, HĐH trên địa bàn tỉnh.

 

Hoạt động phổ biến, chuyển giao, ứng dụng tiến bộ KH-CN được chú trọng đúng mức, nhiều mô hình ứng dụng tiến bộ KH-CN đã được áp dụng vào thực tiễn sản xuất và mang lại hiệu quả thiết thực. Công tác quản lý công nghệ, sở hữu trí tuệ, an toàn bức xạ hạt nhân được triển khai toàn diện. Công tác thanh tra, kiểm tra về sở hữu trí tuệ, an toàn bức xạ hạt nhân và đo lường, chất lượng sản phẩm hàng hóa được tăng cường.

 

Hoạt động quản lý nhà nước về tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng đã có nhiều đóng góp tích cực phục vụ sản xuất kinh doanh và đời sống xã hội trên địa bàn của tỉnh, góp phần bảo đảm đo lường được thống nhất và chính xác, ổn định và nâng cao chất lượng sản phẩm của các doanh nghiệp địa phương. Chất lượng hàng hóa thiết yếu lưu thông trên thị trường đã được kiểm soát, quyền lợi của người tiêu dùng được bảo vệ và tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh trong sản xuất, kinh doanh. Qua đó góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh, cải thiện môi trường kinh doanh, cải thiện một số chỉ số cải cách hành chính của tỉnh.

 

Bên cạnh những thành tựu đạt được, nhìn chung hoạt động KH-CN ở Quảng Bình vẫn còn một số mặt hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu là nền tảng và động lực phát triển KT-XH, như: Tiềm lực KH-CN chưa đáp ứng yêu cầu, năng lực KH-CN còn hạn chế; đầu tư của xã hội cho KH-CN còn rất thấp, đặc biệt là đầu tư từ khu vực doanh nghiệp; chất lượng một số đề tài nghiên cứu khoa học và khả năng ứng dụng vào thực tiễn chưa cao; chưa tạo được mối liên kết 4 nhà: Nhà khoa học-nhà nước-nhà doanh nghiệp-nhà nông; các cơ chế chính sách khuyến khích đưa tiến bộ KH-CN vào sản xuất và đời sống chưa đủ mạnh...

 

Để KH-CN và đổi mới sáng tạo thực sự trở thành đột phá chiến lược và động lực chính cho phát triển KT-XH, đưa nước ta nhanh chóng trở thành một nước có nền công nghiệp hiện đại vào năm 2030, nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045 như Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã đề ra, bên cạnh sự ủng hộ, chung tay của toàn xã hội, tạo môi trường và điều kiện tốt cho hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo, cần có sự quyết tâm và nỗ lực lớn hơn nữa của lực lượng KH-CN để tạo ra nhiều thành quả KH-CN thiết thực, mang lại lợi ích cho đất nước, người dân và xã hội...

 

Nội dung các hoạt động Ngày KH-CN Việt Nam bao gồm: Tôn vinh quá trình lao động, sáng tạo, cống hiến của đội ngũ trí thức KH-CN Việt Nam; khơi dậy niềm tự hào trí tuệ Việt, tạo sức mạnh tổng hợp phục vụ phát triển ngành KH-CN nước nhà… Giới thiệu các chính sách, pháp luật mới được ban hành nhằm phát triển và ứng dụng KH-CN, hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất, chất lượng dựa trên nền tảng KH-CN và đổi mới sáng tạo; các mục tiêu, định hướng lớn trong Chiến lược phát triển KH-CN và đổi mới sáng tạo đến năm 2030… Tuyên truyền rộng rãi các thành tựu KH-CN và đổi mới sáng tạo nổi bật góp phần thiết thực phục vụ mục tiêu phát triển KT-XH của đất nước; xây dựng văn hóa đổi mới sáng tạo, có các không gian sáng tạo văn hóa đi cùng với sáng tạo công nghệ...