Giữa cái nắng gắt của mùa hè tháng 5, chúng tôi về thăm cánh đồng dưa hấu xã Hàm Ninh. Xen giữa đồng lúa chín vàng là những ruộng dưa xanh mát. Trên cánh đồng, ngay từ sáng sớm, người dân đã ra đồng khẩn trương thu hoạch dưa để kịp xuất bán cho thương lái.

 

Đang nhanh tay cắt những quả dưa, bà Hà Thị Hiến ở thôn Trường Niên, xã Hàm Ninh phấn khởi chia sẻ: “Gia đình tôi gắn bó với nghề trồng dưa từ nhiều năm về trước. So với trồng lúa thì trồng dưa thu nhập cao hơn nhiều. Năm nay, tôi trồng 0,7ha dưa, chủ yếu là giống dưa Hoàn Châu. Dưa Hàm Ninh được trồng theo tiêu chuẩn “sạch”, từ lúc trồng đến khi thu hoạch luôn bảo đảm các tiêu chí vệ sinh an toàn thực phẩm. Dưa được trồng từ khoảng hơn 2 tháng thì cho thu hoạch”.

Nhờ điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp nên dưa hấu trồng ở Hàm Ninh có màu đỏ tươi, thịt chắc, vị ngọt thơm đặc biệt vượt trội so với các loại dưa hấu trồng ở những vùng khác. Khi bổ quả có độ giòn, không tơi xốp. Dưa Hàm Ninh có trọng lượng quả khi thu hoạch đạt từ 2-4kg.

 

Những ngày này, gia đình anh Hà Công Kính, thôn Trường Niên luôn có mặt trên cánh đồng dưa để vừa chăm sóc vườn vừa hái bán cho thương lái. Theo anh Kính, dưa Hàm Ninh luôn ổn định về năng suất và giá cả. Dưa Hàm Ninh trồng dàn trải nên việc cung ứng ra thị trường được kéo dài, phục vụ cho nhu cầu của người tiêu dùng. Trên cánh đồng, có nơi dưa đã thu hoạch xong, cũng có nơi mới bắt đầu vào thu hoạch và cũng có luống bà con còn đang chăm bón những quả dưa nhỏ. Vụ dưa Hàm Ninh kéo dài đến hết tháng 9 chứ không thu hoạch ồ ạt một lần như những địa phương khác nên giá bán ra thường cao và ổn định hơn. Dù trồng dưa hấu được hơn chục năm nay nhưng anh Kính không phải lo lắng tìm thị trường vì có thương lái đến tận nơi thu mua với mức giá đầu mùa từ 10.000-12.000 đồng/kg, giá bán lẻ tại vườn 12.000-15.000 đồng/kg.

 

Theo chính quyền xã Hàm Ninh, từ khi chuyển đổi hình thức sản xuất dưa truyền thống sang sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP với lưu lượng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật phù hợp và xen canh theo mùa vụ thì chất lượng sản phẩm dưa hấu Hàm Ninh ngày càng được nâng cao, phù hợp với xu hướng ưu tiên thực phẩm sạch của người tiêu dùng. Ngoài ra, sản phẩm dưa Hàm Ninh đã có tem truy xuất nguồn gốc nên người tiêu dùng có thể yên tâm về nguồn gốc và chất lượng sản phẩm. Theo một số thương lái giàu kinh nghiệm thì dưa hấu Hàm Ninh không chỉ đạt tiêu chuẩn “sạch” mà còn chắc thịt và mùi thơm ngọt hơn hẳn dưa cùng loại trồng ở vùng đất khác.

Chị Lê Thúy, chủ cửa hàng hoa quả ở TP. Đồng Hới cho hay: “Từ năm 2019, tôi đã lên Hàm Ninh thu mua dưa của người dân về bán, bình quân mỗi năm thu mua vài chục tấn dưa. Lúc mới bán cũng khó tiêu thụ do người dân chưa biết về dưa Hàm Ninh nhưng một khi khách hàng đã dùng quen thì dù giá cao họ vẫn mua. Một phần là do dưa Hàm Ninh ăn ngon và quan trọng là dưa Hàm Ninh đã có thương hiệu dưa “sạch” nên khách hàng tin tưởng. Nhiều người mua một lần 5-10 quả, vừa để ăn vừa làm quà cho người thân”.

 

 

Toàn xã Hàm Ninh có 50 hộ tham gia trồng dưa hấu, tập trung ở các thôn: Hàm Hòa, Quyết Tiến, Trường Niên… Giống dưa hấu được trồng là các giống có chất lượng cao, như: Hoàn Châu, Việt Thái... Dưa hấu Hàm Ninh được trồng bằng kỹ thuật phủ bạt theo luống nên hạn chế sâu bệnh, giữ độ ẩm tốt cho đất. Nhờ trồng dưa, đời sống của người dân ngày càng được nâng lên.

 

Từ những hộ chỉ trồng thử nghiệm một vài sào, đến nay nhiều hộ dân đã trồng 1-2 mẫu dưa. Không chỉ sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, năm 2020, UBND xã Hàm Ninh đã xây dựng chuỗi giá trị sản xuất dưa hấu trên diện tích gần 50ha.

 

Phó Chủ tịch UBND xã Hàm Ninh Võ Hữu Cương cho biết, do phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng, dưa Hàm Ninh luôn đạt năng suất cao, bình quân 1,5 tấn/sào, cho thu nhập ổn định từ 18-20 triệu đồng/sào, lợi nhuận gấp 3-4 lần trồng lúa. Để nâng cao chất lượng sản phẩm, cũng như quảng bá dưa hấu Hàm Ninh đến người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh, xã đã đưa sản phẩm dưa hấu của Hợp tác xã Sản xuất kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Hàm Hòa (HTX Hàm Hòa) tham gia chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP). Sau khi được thẩm định và hoàn thành các thủ tục, đánh giá chất lượng, dưa hấu Hàm Ninh đã được công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao.

 

Theo ông Nguyễn Hải Bằng, Giám đốc HTX Hàm Hòa, HTX hiện có 20 thành viên tham gia trồng dưa với diện tích hơn 90ha. Dưa hấu Hàm Ninh được sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, được người dân tin tưởng lựa chọn, nhưng khâu tiêu thụ chủ yếu vẫn là qua các thương lái thu mua tại vườn. Khi dưa Hàm Ninh được chứng nhận sản phẩm OCOP, có tem chứng nhận 3 sao, người tiêu dùng sẽ dễ dàng phân biệt sản phẩm và dưa Hàm Ninh sẽ ngày càng có chỗ đứng vững chắc trên thị trường. Thời gian tới, HTX sẽ vận động bà con tiếp tục mở rộng diện tích, nâng cao chất lượng sản phẩm dưa hấu Hàm Ninh với quyết tâm đưa thương hiệu dưa hấu Hàm Ninh tiếp cận và vươn tới những thị trường mới.