Cách Đại tướng chọn địa điểm này để làm nơi yên giấc ngàn thu vẫn còn để ngỏ bao điều sâu kín. Đâu chỉ vì Vũng Chùa - Đảo Yến hữu tình bởi phía bắc có dãy Hoành Sơn “cỏ cây chen đá lá chen hoa” chạy ra biển, có bãi cát trắng mịn uốn cong cong theo mép sóng, có đảo Yến (hòn Nồm) như bức bình phong dựng phía Đông… mà có lẽ còn hơn thế nữa.

 

Vũng Chùa - Đảo Yến thuộc tỉnh Quảng Bình, nơi eo thắt nhất của dải đất hình chữ S mang tên Việt Nam, là quê hương ruột thịt của Đại tướng, lưng tựa điệp trùng Trường Sơn, mắt trông ra mênh mang biển Đông có một triệu cây số vuông và hơn ba nghìn hòn đảo lớn nhỏ trong đó có Hoàng Sa, Trường Sa thuộc chủ quyền lãnh thổ đất nước ta.

Vị tướng đã từng được Đảng và Bác Hồ giao phó việc cầm quân cùng nhân dân làm nên lừng lẫy Điện Biên chấn động địa cầu mùa hè 1954 và Mùa xuân đại thắng năm 1975 nay vẫn cùng con cháu canh giữ biển trời Tổ quốc. Nhân dân ta trìu mến gọi Đại tướng là thánh: Thánh Giáp hay là Bác Giáp tức đã ghi tâm khắc cốt tài năng, đức độ, kỳ tích của Đại tướng.

 

Bao nhiêu câu chuyện gắn với tên tuổi Võ Nguyên Giáp; không chỉ nhân dân Việt Nam ngợi ca mà nhiều người nổi tiếng ở nước ngoài cũng dành cho ông những lời tốt đẹp. Đây là lời của ông Cecil B.Curey, nhà sử học quân sự, sỹ quan quân đội Hoa Kỳ: “Ông giành chiến thắng bắt đầu từ con số không và làm được điều đó trong một đất nước nghèo nàn. Công trạng của ông là vô song và kết quả đạt được là phi thường, chính cái đó tạo nên thiên tài quân sự”.

 

Tôi nghĩ, thiên tài quân sự Võ Nguyên Giáp chính là tạo dựng nên được một cuộc chiến tranh nhân dân trên nền tảng đường lối của Đảng, tư tưởng Hồ Chí Minh và phát huy rất hiệu quả truyền thống chống giặc ngoại xâm của ông cha “lấy yếu đánh mạnh”, “lấy ít địch nhiều”, “lấy chí nhân thay cường bạo”. Sức mạnh của Quân đội nhân dân Việt Nam, của dân tộc Việt Nam bắt nguồn từ chính nghĩa, lòng yêu nước nồng nàn, yêu hòa bình tha thiết và sự sáng tạo vô biên mà Đại tướng Võ Nguyên Giáp là biểu tượng.

 

Nói đến Đại tướng đương nhiên là nói đến tài năng quân sự của ông, nhưng theo tôi, cái làm nên sự vĩ đại của Võ Nguyên Giáp chính là lòng yêu thương chiến sỹ. Tấm lòng nhân nghĩa của một vị tướng tài đức song toàn sẽ còn tỏa sáng mãi. Đại tướng từng nói: Hạnh phúc lớn nhất của người cầm quân là được ở bên chiến sỹ trên chiến trường.

 

Chính vì thế mà Đại tướng đã đi tới một quyết định khó khăn nhất trong cuộc đời cầm quân của mình là chuyển từ phương án “đánh nhanh, thắng nhanh” sang phương án “đánh chắc, tiến chắc” trong chiến dịch Điện Biên Phủ. Nếu như không chuyển sang phương án mới thì cuộc kháng chiến chống Pháp có lẽ phải kéo dài thêm mười năm nữa. Có một nhà quân sự Việt Nam đã nhận định như thế. Cũng vì muốn tiết kiệm xương máu cho đồng chí, đồng bào mà Đại tướng đã nhìn rõ thời cơ và ra mệnh lệnh “thần tốc, thần tốc hơn nữa, táo bạo, táo bạo hơn nữa” trong chiến dịch Hồ Chí Minh để giải phóng hoàn toàn miền Nam năm 1975 (sớm so với dự định của Đảng ta một năm).

 

Có những vị tướng từng là “kẻ thù” của ông đã phải thốt lên những câu thán phục thành thật. De Castries, tướng chỉ huy tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ đã nói: “Tôi hân hạnh làm đối thủ của tướng Giáp, được làm kẻ chiến bại trực tiếp của một người tài giỏi như tướng Giáp. Tôi ngưỡng mộ và kính phục ông”. Westmoreland, Tổng chỉ huy quân viễn chinh Mỹ trên chiến trường Đông Dương nhận xét: “Mọi đức tính tạo thành một thống lĩnh quân sự lớn, như sự quyết đoán, sức mạnh tinh thần, khả năng tập trung trí tuệ và hành động, trí thông minh đều có ở tướng Giáp - một thống soái vĩ đại”.

 

Nhưng vô cùng kỳ diệu là Con Người viết hoa lừng danh đó lại vô cùng giản dị, chừng mực. Tôi gìn giữ bức ảnh được ngồi giữa Đại tướng và phu nhân của ông như một báu vật trong nhà mình. Một cơ duyên may mắn tôi mới có hạnh phúc đó.

 

Trong một lần đại hội Hội Nhà văn Việt Nam ở Hà Nội, đoàn Quảng Bình đã được Đại tướng và phu nhân tiếp ở ngôi nhà 30 Hoàng Diệu. Hôm ấy là buổi chiều nắng đẹp. Trong phòng khách, những người con cầm bút của quê hương Quảng Bình quây quần bên Đại tướng và phu nhân. Nhà văn Hữu Phương thay mặt anh em chúc sức khỏe Đại tướng và phu nhân rồi giới thiệu từng người với ông. Đại tướng rất vui, hỏi chúng tôi nhiều chuyện về quê nhà.

 

Giọng Quảng Bình của ông như truyền yêu thương, ấm áp cho mỗi chúng tôi. Ai cũng muốn có tấm ảnh riêng với Đại tướng. Nhưng ông cười và nói: “Không được chụp riêng mô nghe. Tí nữa, ta ra trước sảnh chụp chung một bức ảnh làm kỷ niệm. Còn bây chừ, vẫn giữ nguyên đội hình thế ni và các cháu thay nhau đến ngồi giữa mình với cô Hà một lần để chụp. Rứa được chưa nào?”. Chúng tôi cười vui vẻ: “Thưa Bác, được lắm ạ!”.

 

Người làm cho kẻ thù khiếp sợ trong chiến tranh lại là người chồng, người cha, người ông, người bác đôn hậu trong đời thường. Đại tướng của chúng ta là người rất thích đọc sách, chăm hoa, đi bộ, chụp ảnh và cả biết chơi dương cầm nữa. Những khi rảnh rỗi, Đại tướng lại ngồi trước cây đàn dương cầm chơi những bản nhạc mình yêu thích.

 

Những nốt nhạc thánh thót bay lên trong căn phòng không rộng lắm hòa quyện thành những thương yêu sâu lắng của cuộc đời. Những nốt nhạc hòa bình đẹp như ánh trăng dịu sáng tỏa ra từ tâm hồn trong trẻo, thánh thiện của một vị tướng thiên tài. Và bây giờ, tôi ngỡ như được nghe tiếng dương cầm ấy bay lên từ Vũng Chùa - Đảo Yến trong ánh nắng xuân tràn về. Hy vọng chấp chới trong từng nốt nhạc tinh khôi trước biển trời bao la…