Hát Kiều bên mái Hoành Sơn
- 15:35 | Thứ Hai, 10/03/2025
(QBĐT) - Đã từng đứng trước nguy cơ bị mai một, nhưng với sự tâm huyết của người dân và. chính quyền địa phương, hát Kiều ở Quảng Kim (Quảng Trạch) ngày càng được phục hồi và phát triển mạnh mẽ. Đặc biệt, khi được ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, hát Kiều tiếp tục được địa phương và người dân gìn giữ, trao truyền, lan tỏa, làm đẹp thêm cuộc sống…
Những cán bộ mê... “Kiều”
Xã Quảng Kim nằm dưới chân dãy Hoành Sơn hùng vĩ, trước mặt là dòng sông Loan chảy qua, đẹp như một bức tranh thủy mặc. Là địa phương có nhiều nét văn hóa đặc sắc, trong đó có nghệ thuật hát Kiều (loại hình sân khấu được chuyển thể từ tác phẩm Truyện Kiều của Đại thi hào Nguyễn Du) tồn tại qua hàng trăm năm.
Theo các bậc cao niên ở xã Quảng Kim, hát Kiều đã có mặt tại địa phương từ hơn 200 năm trước và tồn tại cho đến bây giờ. Thời hoàng kim, vùng đất dưới chân dãy Hoành Sơn này có đến 5 đoàn hát Kiều. Họ đi nhiều nơi trong tỉnh và còn vượt dãy Hoành Sơn ngược ra phía bắc sang Kỳ Anh (Hà Tĩnh), thậm chí ra tận đất Tiên Điền-quê hương của cụ Nguyễn Du-để biểu diễn.
Vậy nhưng, cũng có các giai đoạn, do chiến tranh và nhiều nguyên nhân khách quan khác, chiếu Kiều ở Quảng Kim lắng xuống, đứng trước nguy cơ bị mai một. Những năm gần đây, đặc biệt khi hát Kiều được ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, môn nghệ thuật dân gian độc đáo này đang được khôi phục và phát triển mạnh mẽ.
 |
Chủ tịch UBND xã Quảng Kim Chu Viết Dũng cho hay, ngoài sự quan tâm, hỗ trợ của huyện, tỉnh thì chính sự đam mê, nhiệt huyết của người dân địa phương, trong đó có những người cán bộ xã đã góp phần giúp nghệ thuật hát Kiều ngày càng được lan tỏa.
Hiện đang là Phó Chủ tịch HĐND xã Quảng Kim nhưng trong các buổi biểu diễn hát Kiều, anh Giả Thanh Hà lại hóa thân vào vai diễn “anh lính cai ngục” với những tình tiết và giai điệu không hề dễ. Với lối diễn mộc mạc nhưng rất chuyên nghiệp, nhân vật do anh Hà sắm vai đã để lại những ấn tượng đặc biệt, có sức hút với người xem.
Anh Giả Thanh Hà chia sẻ, anh cũng không có năng khiếu nhiều về hát Kiều, nhưng là cán bộ xã, đứng trước nguy cơ môn nghệ thuật truyền thống của quê hương bị mai một, nên đã quyết định tham gia với các nghệ nhân trong xã để giữ gìn cho thế hệ mai sau. Để có được vai diễn thuần thục, có sức hút, hàng ngày, sau giờ làm việc và chăm lo cuộc sống gia đình, anh Hà dành nhiều thời gian để nghiên cứu, kiên nhẫn tập luyện. Theo anh Hà, hát và diễn Kiều rất khó, nhưng khi đặt tâm huyết vào đó nên cuối cùng anh cũng “làm được” và trở nên đam mê “nàng Kiều” lúc nào không hay!
Chủ nhiệm Câu lạc bộ (CLB) hát Kiều Quảng Kim hiện nay là ông Từ Ngọc Hoàng, cũng là một cán bộ xã về hưu. Ông Hoàng tiếp nhận “chức” chủ nhiệm CLB từ ông Đặng Văn Đôn, là một thầy giáo về hưu và rất tâm huyết với môn nghệ thuật hát Kiều nhưng hiện nay do tuổi cao, sức khỏe không cho phép. Là người “mê” hát Kiều từ nhỏ và tích cực bảo tồn môn nghệ thuật truyền thống của quê hương trong suốt hàng chục năm qua, ông Hoàng tự tin để gánh vác trách nhiệm mà theo ông rất nặng nề nhưng cũng rất vinh quang này…
Tự tin tham gia vào phát triển du lịch
Thời gian này, CLB hát Kiều Quảng Kim đang tích cực tập luyện để tham gia biểu diễn tại lễ hội "Hoành Sơn Thánh Mẫu" lần thứ 2 năm 2025 được tổ chức từ ngày 1-3/3 âm lịch. Đây là lễ hội vừa được huyện Quảng Trạch “nâng cấp” lên cấp huyện từ năm 2024 và được tổ chức định kỳ hàng năm.
Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Quảng Trạch Trần Quang Trung, từ năm 2024, khi Đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh được UBND tỉnh công nhận là điểm du lịch, địa phương tổ chức lễ hội “Hoành Sơn Thánh Mẫu” quy mô, nền nếp hơn để “kích cầu” phát triển du lịch. Đặc biệt, trong lễ hội này huyện sẽ duy trì tổ chức chương trình nghệ thuật giới thiệu các loại hình nghệ thuật dân gian gắn bó với người dân trên địa bàn huyện, đặc biệt là các loại hình được ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, như: Ca trù Đông Dương, hát ru Cảnh Dương và hát Kiều Quảng Kim.
 |
| CLB hát Kiều Quảng Kim hiện có 20 thành viên; lưu giữ hơn 32 làn điệu hát Kiều. Ngoài những điệu hát quen thuộc như nói lối, hát xướng, ngâm thơ… thì hát Kiều ở Quảng Kim còn có thêm điệu “la chớ”, điệu “dạo gót vườn đào”, đây là các điệu độc đáo, chỉ riêng Quảng Kim mới có. Hiện nay, mỗi tháng CLB sinh hoạt định kỳ hai lần để tập hát điệu mới, tích hát mới và biểu diễn phục vụ người dân trong xã cũng như tham gia các hội diễn văn nghệ quần chúng các cấp trong tỉnh và các lễ hội du lịch, văn hóa của địa phương. |
Tại lễ hội “Hoành Sơn Thánh Mẫu” năm 2024, nghệ thuật hát Kiều của Quảng Kim với những làn điệu độc đáo, riêng có do CLB hát Kiều Quảng Kim trình diễn đã thu hút được đông đảo người dân và du khách đến xem, góp phần quan trọng vào sự thành công của lễ hội.
Bí thư Đảng ủy xã Quảng Kim Nguyễn Văn Minh khẳng định: “Việc gìn giữ và phát huy giá trị của nghệ thuật hát Kiều Quảng Kim không chỉ là nguyện vọng của người dân, mà đối với Đảng bộ, chính quyền xã Quảng Kim, đây cũng là một nhiệm vụ quan trọng. Chính vì vậy, thời gian qua, cùng với sự hỗ trợ của cấp trên, địa phương cũng tích cực huy động các nguồn lực để hỗ trợ kinh phí, động viên tinh thần cho CLB luyện tập, tham gia biểu diễn, đặc biệt là tại các lễ hội lớn của huyện, của tỉnh”.
Theo ông Nguyễn Văn Minh, đầu tư cho nghệ thuật hát Kiều, ngoài việc bảo tồn vốn văn hóa quý báu, địa phương cũng mong muốn Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia này tự tin tham gia vào các hoạt động du lịch của địa phương. Bởi ngoài lễ hội “Hoành Sơn Thánh Mẫu”, Quảng Kim còn có thác Tam Cấp, một thắng cảnh thiên nhiên hùng vĩ, đẹp đến mê hồn, đã được chấp thuận chủ trương đầu tư thành Khu nghỉ dưỡng sinh thái cao cấp. Và khi đó, hát Kiều Quảng Kim không chỉ là món ăn tinh thần của người dân địa phương mà còn là một sản phẩm góp phần phát triển du lịch của địa phương.
Phan Phương
tin liên quan
Đi giữa mùa hoa nở
(QBĐT) - Giữa cuộc sống bộn bề, có đôi khi tôi tự hỏi: Liệu có bao mùa hoa đã qua mà tôi chưa kịp nhận ra, chưa kịp yêu thương?
Tình người áo trắng
(QBĐT) - Những người thầy thuốc có một bộ đồng phục chung đó là áo blouse trắng mà tôi ví đó là màu nắng trong đêm sưởi ấm cho bệnh nhân những cơn ho cảm lạnh, làm dịu những nỗi đau dai dẳng.
Hoa mướp duyên quê
(QBĐT) - Mùa xuân, tôi muốn gom tất cả những sắc hoa quê nhà vào chiếc túi của nỗi nhớ, ủ đầy hương xứ sở để mang vào phố thị xa xôi.
