Chiến tranh cách mạng, bảo vệ tổ quốc:

Mảng đề tài lớn cho nghệ sĩ tạo hình sáng tạo

  • 08:57 | Thứ Bảy, 30/07/2022
  • icon gmail
  • icon facebook
  • icon youtube
(QBĐT) - Dân tộc Việt Nam có truyền thống yêu nước, đấu tranh chống giặc ngoại xâm trong suốt chiều dài lịch sử dựng nước, đặc biệt hai cuộc kháng chiến vệ quốc vĩ đại chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Đây là đề tài rộng lớn để văn học-nghệ thuật (VHNT) khai thác sáng tạo, trong đó có mỹ thuật. Nghệ sĩ tạo hình Quảng Bình trong nhiều năm qua đã có nhiều tác phẩm thể hiện lòng tự hào với truyền thống lịch sử hào hùng quê hương, đất nước, bày tỏ sự biết ơn với công lao to lớn của các thế hệ cha anh đã hy sinh xương máu vì độc lập dân tộc, góp phần giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ.
 
Quảng Bình, mảnh đất chịu nhiều tàn phá trong chiến tranh vẫn còn lưu lại những dấu tích gắn liền với câu chuyện lịch sử nhắc nhớ một thời ác liệt, đau thương mà hào hùng, vẻ vang. Các thế hệ nghệ sĩ luôn trăn trở với những câu chuyện về quá khứ mà dân tộc đã trải qua với những cách nhìn riêng về đề tài chiến tranh cách mạng thông qua các tác phẩm mỹ thuật.
 
Bằng các tư liệu ghi chép, ký họa trong chiến trận, thế hệ nghệ sĩ là nhân chứng lịch sử khi được sinh ra, lớn lên và trực tiếp chiến đấu bảo vệ Tổ quốc cũng như công cuộc khắc phục hậu quả chiến tranh, tái thiết xây dựng quê hương, như: Văn Đắc, Lê Anh Tân, Quang Hiếu, Vũ Xuân Trường, Lê Thành Phố, Lê Đan Tê… đã xây dựng thành các tác phẩm với tính chân thực cao, theo khuynh hướng hiện thực.
 
Một trong những hoạ sĩ thành công với đề tài này là hoạ sĩ Văn Đắc bởi ông đã có thời gian phục vụ trong quân ngũ với các phẩm: Đường mòn trên biển (chất liệu bẹ chuối), Điểm chốt (bẹ chuối), Hành trang ra trận, Anh hùng Lâm Úy trận Xuân Bồ năm 1950…
 
Hoạ sĩ Lê Thành Phố là một cựu chiến binh, những năm tháng trận mạc giúp ông hồi tưởng và xây dựng các tác phẩm: Ký ức Trường Sơn (sơn dầu), Nỗi đau (sơn dầu), Qua ải Chi Lăng (in độc bản), Khát vọng… Điểm chung trong các tác phẩm của ông là bút pháp mạnh mẽ với khuynh hướng ấn tượng, biểu hiện không nhằm diễn tả lại hiện thực mà là những cảm xúc nhanh về khung cảnh, sự kiện đã chứng kiến hay những ký ức về một thời ông đã cống hiến tuổi thanh xuân.
 Tác phẩm Chuyện lính của Hồ Trọng Lâm.
Tác phẩm Chuyện lính của Hồ Trọng Lâm.

Ở thể loại tranh cổ động, họa sĩ Lê Anh Tân đã có các tác phẩm gây được tiếng vang lớn khi tham gia triển lãm quốc tế như: Không được sản xuất bom N! , Trí tuệ cho hòa bình và sự sống... Với ngôn ngữ đồ họa cô đọng, các tác phẩm của họa sĩ Lê Anh Tân tạo nên dấu ấn đậm nét mang thông điệp phản chiến và khát khao hòa bình mãnh liệt. Nhiều hoạ sĩ thế hệ này cũng đã có các tác phẩm về đề tài trên, như: Đài 15W Trường Sơn (Vũ Xuân Trường), Xa xôi biển đảo vẫn là quê hương, Chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc (Quang Hiếu), Những con đường huyền thoại (Lê Đan Tê)…

Sáng tác về lãnh tụ, nhân vật lịch sử là một mảng quan trọng trong nhóm đề tài trên. Tượng đài Mẹ Suốt của nhà điêu khắc Phan Đình Tiến được đánh giá cao về giá trị nghệ thuật và tư tưởng, là một trong những tác phẩm tiêu biểu về tượng đài nhân vật lịch sử của mỹ thuật Việt Nam. Tác phẩm có cấu trúc mảng khối mạnh mẽ thể hiện dáng điệu hiên ngang của người mẹ anh hùng ngày đêm vượt mưa bom bão đạn đưa bộ đội sang sông Nhật Lệ.
 
Tác giả trẻ Võ Tuấn Hải cũng đã có nhiều tác phẩm về chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Các hoạ sĩ trẻ cũng đã thử sức với thể loại chân dung, như: Đại tướng Võ Nguyên Giáp (lụa-Phạm Hồng Đạt), Đại tướng với nhân dân Quảng Bình (khắc gỗ-Nguyễn Thành Trung), Cuộc đời, Trên quê hương Đại tướng (sơn dầu-Nguyễn Lương Sáng), Kiến Giang vang điệu hò khoan (acrylic- Trương Minh Luyện)...
 
Thế hệ nghệ sĩ trẻ sinh ra trong thời bình khi cuộc chiến đã đi qua nhưng những dấu ấn về một thời hào hùng của cha ông vẫn hiện diện. Họ cảm xúc và tìm hiểu lịch sử, tìm kiếm tư liệu xây dựng nhiều tác phẩm mang dấu ấn thời hậu chiến. Các tác phẩm được Hội Mỹ thuật Việt Nam đánh giá cao, như: Cuộc sống, Sức sống (sắt hàn, Nguyễn Lương Du, 2014), Chuyện lính ( tổng hợp, Hồ Trọng Lâm, 2019), Níu (sắt + gỗ, Nguyễn Lương Sao, 2022)… là những tác phẩm như vậy.
 
Hồ Trọng Lâm tái hiện một Trường Sơn huyền thoại thông qua những câu chuyện giản dị của anh bộ đội Cụ Hồ. Nguyễn Lương Du lựa chọn sự tương tác của mảnh vỡ bom đạn và sự hồi sinh cuộc sống. Nguyễn Lương Sao là những hoài cảm về sự níu kết giữa quá khứ-hiện tại-tương lại…Tác giả trẻ đã có những cách thể hiện riêng thông qua ngôn ngữ biểu đạt hiện đại, mới lạ. Tác phẩm là những ám ảnh về nỗi đau khi cuộc chiến đi qua với những câu chuyện kể hay dấu vết bom đạn cày xới trên các công trình, di tích hay da thịt của con người. Nhưng vượt lên trên hết là thể hiện ý chí kiên cường, tinh thần lạc quan của những người trong cuộc, về sự hồi sinh của quê hương, đất nước đang từng ngày đổi mới đi lên.
 
Còn rất nhiều tác phẩm về đề tài chiến tranh, cách mạng của nghệ sĩ tạo hình Quảng Bình, như: Hồi sinh (gỗ + sắt, Lê Ngọc Thái, giải A Triển lãm Mỹ thuật khu vực Bắc miền Trung năm 2009), Bình dị mà phi thường (sơn dầu), Vọng (sơn dầu, giải khuyến khích Triển lãm Mỹ thuật khu vực Bắc miền Trung năm 2016) của Nguyễn Lương Sáng, Nơi đảo xa (acrylic-Trương Minh Luyện), Đại đội C gái (sơn dầu), Lời câu siêu thành cổ (lụa-Dương Ngọc Liên)… Những tác phẩm mỹ thuật là sự tự hào và ngưỡng vọng về quá khứ, biết ơn, tri ân công lao những thế hệ đi trước vì cuộc sống bình yên hôm nay.
 
Mỹ thuật Quảng Bình dù đã có nhiều tác phẩm về đề tài chiến tranh cách mạng, bảo vệ Tổ quốc của các thế hệ nghệ sĩ, tuy nhiên, thành công chỉ dừng lại ở số ít bởi sáng tác mỹ thuật về đề tài này là thử thách lớn, đòi hỏi phải có sự am hiểu về lịch sử, không ngừng tìm kiếm tư liệu để xây dựng hình tượng nghệ thuật trong không gian tác phẩm đúng với lịch sử đã diễn ra. Tái hiện chiều dài và sự rộng lớn của các sự kiện, nhân vật lịch sử thông qua không gian một tác phẩm chưa bao giờ là điều dễ dàng.
 
Chiến tranh đã đi qua, quê hương, đất nước đi lên đầy tự hào và kiêu hãnh từ những vết thương. Đối với các nghệ sĩ sống trên mảnh đất Quảng Bình với bề dày văn hóa và truyền thống cách mạng kiên cường, bất khuất, đề tài chiến tranh cách mạng, xây dựng bảo vệ Tổ quốc sẽ luôn là nguồn cảm hứng để họ tiếp tục hành trình sáng tạo với các tác phẩm có giá trị trong tương lai.
 
Nguyên Sa

tin liên quan

Tìm mộ

(QBĐT) - Chỉ biết anh hy sinh
Ở chiến trường Đắk Lắk

Chung kết Hoa hậu áo dài Việt Nam năm 2022

(QBĐT) - Tối 28/7, tại Sun Spa resort (TP. Đồng Hới) đã diễn ra chung kết cuộc thi Hoa hậu áo dài Việt Nam 2022 với sự tham gia của 29 thí sinh đến từ các tỉnh, thành trên cả nước. 

Nơi lưu giữ những tư liệu, kỷ vật thiêng liêng về Bác Hồ

(QBĐT) - Sưu tầm, bảo quản, bổ sung nguồn sách, báo, tư liệu, hiện vật về Chủ tịch Hổ Chí Minh là nhiệm vụ được Thư viện tỉnh và Bảo tàng Tổng hợp tỉnh hết sức chú trọng.