Nhiều năm gặp lại Hồ Khanh, chúng tôi thấy tuổi tác dường như không làm ông già đi chút nào, nhưng sự từng trải thì hiện rõ. Dáng vẻ e dè và khắc khổ của một người thợ sơn tràng ngày nào nay đã phai đi khá nhiều, Hồ Khanh bây giờ đã là một người đàn ông lịch thiệp, ông chủ của một cơ sở du lịch khang trang bên bờ sông Son ở trung tâm du lịch Phong Nha-Kẻ Bàng (PN-KB).

 

 

Tháng 4/2009, lần đầu tiên hang Sơn Đoòng được ông Howard Limbert (Trưởng đoàn thám hiểm Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh) công bố trước báo giới tại Quảng Bình. Hôm đó, ông Howard Limbert đã khẳng định, không nghi ngờ gì nữa, Sơn Đoòng là hang động lớn nhất thế giới, với chiều rộng lên đến 250m, chiều cao có nơi hơn 150m. Trên thực tế, Sơn Đoòng được ông Hồ Khanh phát hiện từ năm 1991 trong một chuyến ông đi rừng tìm trầm nhưng sau đó thì không thể tìm đường quay lại được.

 

Hồ Khanh kể, những năm 1990-1991, vì mưu sinh, cũng như nhiều thanh niên khác trong làng, ông phải luồn rừng khai thác lâm sản. Một lần, khi đang đạp rừng đi tìm trầm hương thì ông gặp một cơn mưa đột ngột nên tìm chỗ để trú và tình cờ phát hiện ra một vòm hang đá. Định bụng sẽ vào trú mưa, nhưng khi đến cửa hang thì ông bắt gặp một luồng gió mạnh thổi liên tục từ trong cửa hang ra.

 

Không biết đó là một hiện tượng tự nhiên, ông nghĩ ngay đến truyền thuyết về những con thuồng luồng sống trong hang đá đang phun gió ra ngoài. Sợ “sởn tóc gáy”, ông không dám vào hang nữa mà nép bên vách đá, chờ mưa tạnh rồi đi tiếp. “Đó là lần đầu tiên tôi đặt chân đến cửa hang “bí ẩn”, nhưng rồi cuộc sống mưu sinh đầy vất vả nên tôi đã quên hẳn nó ngay sau đó”, ông Hồ Khanh nhớ lại. Khi PN-KB trở thành Khu bảo tồn thiên nhiên và sau đó là Di sản thiên nhiên thế giới, nhờ sự tuyên truyền vận động của Nhà nước, nhiều người dân Sơn Trạch (nay là thị trấn Phong Nha, Bố Trạch), trong đó có Hồ Khanh đã dần dần từ bỏ nghề đi rừng.

 

Cũng nhờ những năm tháng “luồn rừng” trước đó nên hơn ai hết, những người như Hồ Khanh rất thông thuộc và biết nhiều điều bí ẩn từ núi rừng PN-KB. Chính vì vậy, khi các nhà khoa học đến đây thám hiểm, nghiên cứu thì những người như ông là người mà họ nghĩ đến đầu tiên. Riêng với đoàn thám hiểm của Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh đã nhiều lần sang Việt Nam và thực hiện hàng chục chuyến thám hiểm ở PN-KB thì lần nào họ cũng nhờ ông dẫn đường cả.

 

Với sự giúp đỡ vô tư, tận tình của những người dân địa phương như Hồ Khanh nên đoàn đã gặt hái được rất nhiều thành công, tìm ra và khám phá được nhiều hang động mới. Thế nhưng, có một điều luôn canh cánh trong lòng Hồ Khanh, đó là không thể nhớ lại được vị trí của hang “bí ẩn” mà ông đã tình cờ gặp trong lần trú mưa năm 1991.

 

Năm 2007, khi đoàn thám hiểm Hoàng gia Anh tiến hành đợt tìm kiếm hang động mới tại PN-KB, ông cũng đã đưa đoàn đi tìm hang “bí ẩn” hết 2 ngày nhưng không thấy. Trong chuyến đi ấy, chính ông Howard Limbert khi quan sát hiện tượng tự nhiên khu vực xung quanh đã khẳng định với Hồ Khanh rằng, khu vực xung quanh đây nhất định phải có một cái hang lớn… Tuy nhiên, thời gian không cho phép và đoàn thám hiểm phải trở về.

 

Trước khi trở về nước Anh, ông Howard Limbert đã kịp nhờ Hồ Khanh cố gắng tìm bằng được hang “bí ẩn” đó. Chỉ một lời nhắn nhủ như vậy, thế mà giữa năm 2008, một mình Hồ Khanh khăn gói vào rừng. Đi bộ hơn một ngày rừng, ông đến khu vực bản Đoòng với mong muốn gặp lại hang “bí ẩn”. Hơn một ngày, một đêm lầm lũi trong rừng, đến sáng ngày thứ 2 thì Hồ Khanh đã tìm lại được hang mà trước đó-năm 1991 ông đã từng trú mưa.

 

“Mừng quá, tôi men theo cửa hang để vô. Gió vẫn thổi mạnh nhưng tôi không còn sợ “thuồng luồng” như lần trước nữa vì sau nhiều lần đi cùng đoàn thám hiểm tôi biết đó chỉ là hiện tượng thiên nhiên. Tôi đã quan sát, đánh dấu rất kỹ càng trước lúc quay về. Tìm lại được cửa hang từ năm 2008 nhưng tôi vẫn không nói với ai cả. Đầu năm 2009, khi đoàn thám hiểm Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh trở lại Việt Nam, tôi đã dẫn đoàn cùng ông Howard Limbert đến khảo sát và hang này được đặt tên là Sơn Đoòng, cũng như được đánh giá để khẳng định là lớn nhất thế giới…”, ông Hồ Khanh kể lại.

 

 

Bây giờ, cái tên Hồ Khanh đã trở nên nổi tiếng cùng sự nổi tiếng của hang Sơn Đoòng nhưng ít ai biết được rằng hơn 10 năm về trước, gia đình ông cũng đầy khó khăn trong cảnh cơm áo gạo tiền.