(QBĐT) - Từ khi chuyển đổi sang thực hiện mô hình theo Luật Hợp tác xã (HTX) năm 2012, HTX nông nghiệp dịch vụ Dinh Trạm (huyện Lệ Thủy) đã đổi mới tổ chức quản lý, mang lại hiệu quả sản xuất kinh doanh, nâng cao đời sống cho nhân dân, tạo hiệu ứng tốt của xã hội trong tư duy phát triển kinh tế.

Năm 2017, xuất phát từ các tổ hợp tác (THT) nhỏ lẻ tại các xã Mỹ Thủy, Dương Thủy và Thái Thủy (huyện Lệ Thủy), HTX Dịch vụ nông nghiệp Dinh Trạm đã được thành lập, hoạt động theo mô hình HTX kiểu mới, liên kết các THT để cùng phát triển. Các THT bao gồm: tổ sản xuất cơ khí, tổ dịch vụ vận tải, tổ hợp tác tinh dầu sả, tổ hợp tác chổi rành.

Mục đích của HTX dịch vụ nông nghiệp Dinh Trạm là tập trung phát triển đa dạng các sản phẩm nông nghiệp thế mạnh của vùng, như: tinh dầu sả, tinh dầu tràm, tinh dầu chổi rành…quy mô lớn và định hướng sản xuất hàng hóa, tiếp cận thị trường.

Hiện HTX có 50 thành viên tham gia, đến nay, mô hình đã tạo được sự liên kết bền vững giữa các THT, tạo lập được thị trường đầu ra các sản phẩm tương đối ổn định, giúp nông dân phát huy vai trò tự chủ, nâng cao thu nhập.

THT trồng, khoanh nuôi và tinh chế dầu cây chổi rành xã Thái Thủy là một trong những tổ thành viên của HTX dịch vụ nông nghiệp Dinh Trạm, được đánh giá là tổ làm kinh tế hiệu quả, đem lại thu nhập cao cho bà con. Đây là cây mọc tự nhiên, ngày trước khi chưa giao đất, giao rừng, người dân Thái Thủy thường lên đồi cắt cây chổi rành để bán cho thương lái, kiếm thêm thu nhập.

Sau khi chia rừng, phần lớn diện tích đồi hoang đã được phủ cây keo, cây chổi rành chỉ còn tồn tại trên các diện tích đất đồi cằn cỗi nhất, chủ yếu là các đồi sỏi đá, lượng cây chổi rành ngày càng khan hiếm.

Nhận thấy đây là cây trồng có giá trị kinh tế cao, cần được khoanh nuôi và trồng nhân rộng nên anh Ngô Văn Đẩu, thôn Minh Tiến (xã Thái Thủy) cùng với một số hộ dân trong THT đã trồng và khoanh nuôi được 5ha cây chổi rành. Trong đó, 3ha đã cho thu hoạch, 2ha đang được trồng mới. Đến mùa thu hoạch, thương lái tới tận rẫy thu mua, bà con không cần phải lo đầu ra.

Anh Đẩu cho biết: “Trồng cây chổi rành tương đối dễ, cây trồng dễ sống nhất là vào mùa đông và mùa xuân. Lúc mới trồng tôi cũng chờ “ăn may” chứ không nghĩ sẽ thành công. Thế nhưng, sau khi trồng thì cây phát triển tốt, có thể không cần chăm bón cũng cho thu hoạch, nhưng nếu chịu khó rải thêm một ít phân tổng hợp sau những trận mưa dầm thì sẽ cho năng suất cao hơn.

Với giá bán 50.000 đồng/yến cây tươi, mỗi hécta chổi rành thu về cho người trồng 80 triệu đồng/năm. Nếu gia đình bỏ công thu hoạch, làm chổi bán, nấu tinh dầu thì thu nhập còn cao hơn nhiều. Hiện THT chúng tôi đang khuyến khích thành viên tham gia để nhân rộng mô hình, khi đủ nguồn nguyên liệu sẽ phát triển thêm lĩnh vực nấu tinh dầu chổi rành mang thương hiệu Thái Thủy để bán ra thị trường, tăng thu nhập cho người dân".

Bên cạnh mô hình trồng và khoanh nuôi cây chổi rành, THT tinh dầu sả của xã Dương Thủy cũng cho hiệu quả kinh tế cao, nâng cao thu nhập cho bà con nông dân. Hiện THT đã tổ chức trồng và chưng cất thành công sản phẩm tinh dầu sả ở địa phương. Đây là mô hình đưa lại thu nhập cao, mở ra một hướng đi mới đầy triển vọng cho người dân vùng gò đồi. Sản phẩm tinh dầu sả sản xuất đến đâu tiêu thụ hết đến đó.

Năm 2018, tinh dầu sả Dương Thủy đã được bình chọn là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu, tham gia nhiều hội chợ và được người tiêu dùng lựa chọn. Hiện sản phẩm đang đăng ký thương hiệu để mở rộng thị trường ra toàn quốc và xuất khẩu sang nước ngoài.

Ở xã Dương Thủy hiện đã có nhiều hộ chuyển đất vườn trồng khoai sắn sang trồng sả cung cấp nguyên liệu để chưng cất tinh dầu, nâng diện tích trồng sả của xã lên 5ha. HTX đang tiếp tục vận động người dân một số địa phương khác trồng sả, ký hợp đồng tiêu thụ sả nguyên liệu để mở rộng và nâng cao sản lượng tinh dầu, góp phần tăng thu nhập cho hộ gia đình.

Theo ông Nguyễn Đại Nguyên, Phó giám đốc HTX nông nghiệp dịch vụ Dinh Trạm, so với cây sắn và cây hoa màu khác, trồng cây sả sẽ cho hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều. Theo tính toán, trên diện tích 1 sào (500 m2) trồng sắn hiện nay cho thu nhập khoảng 1 triệu đồng/năm nhưng nếu trồng sả thì giá thu mua hiện tại 3 triệu đồng/năm.

Người dân trồng còn HTX chịu trách nhiệm thu mua nên không lo bị rớt giá như những cây trồng khác. Với 1ha sả, sau khi chiết xuất thành công tinh dầu cũng thu về gần 200 triệu, lương công nhân tham gia được trả từ 6,5-7,5 triệu/tháng.

Dù kết quả thu được từ chuỗi sản xuất tinh dầu là khả quan, nhưng THT tinh dầu sả ở Dương Thủy vẫn đang lo thiếu vốn, chưa chủ động được cây giống, bà con chưa mặn mà với việc trồng cây nguyên liệu…, dẫn đến lò chiết xuất chưa sử dụng hết công suất hoặc phải chờ đợi trong thời gian dài.

Các THT sản xuất hiệu quả cũng nhờ vào sự liên kết của tổ cơ khí và tổ dịch vụ vận tải. Tổ cơ khí xã Mỹ Thủy là thành viên chuyên cung cấp các thiết bị cần thiết trong sản xuất nông nghiệp. Trong đó, phải kể đến lò chiết xuất tinh dầu sả, các loại máy sấy, máy cắt…

Theo anh Nguyễn Đại Nguyên: "Lò chiết xuất là thiết bị quan trọng nhất trong chuỗi hệ thống sản xuất tinh dầu, nếu không được sự trợ giúp của tổ cơ khí, chúng tôi khó có thể tạo ra được tinh dầu sả như hiện nay.

Mặc dù là sáng chế làm ra từ những người nông dân nhưng tôi thấy rất hài lòng với lò chiết xuất này”. Ngoài tổ cơ khí thì tổ dịch vụ vận tải cũng góp phần không nhỏ trong việc vận tải hàng hóa, hỗ trợ nhân công khi cần thiết.

Ông Đặng Văn Lâm, Giám đốc HTX nông nghiệp dịch vụ Dinh Trạm cho biết: “Mô hình HTX kiểu mới không chỉ thực hiện hoạt động sản xuất đơn ngành theo tổ, theo sản phẩm mà còn có sự liên kết hỗ trợ lẫn nhau, có sự phối hợp và chia sẻ chung dẫn đến hiệu quả đơn ngành và hiệu quả chung của HTX cùng đạt được, xã viên có thu nhập, HTX cũng có thế và lực để phát triển.

Tuy còn có những khó khăn về vốn, kỹ thuật, mở rộng quy mô… nhưng kết quả đạt được hiện nay là sức thuyết phục lớn nhất để bà con tin tưởng và tham gia lâu dài ổn định, cùng chung tay xây dựng và phát triển HTX của mình".

Thanh Hoa