Một ngày cuối mùa xuân năm 2021, tôi tình cờ được tiếp hai cặp vợ chồng cựu chiến binh (CCB) từ Hà Nội vào Lệ Thủy giỗ thủ trưởng cũ và ghé thăm Đồng Hới. Chuyện đưa cả người thân vượt đường xa giỗ thủ trưởng cũ sau 40 năm cũng không phải là phổ biến.

 

Vì, một đời quân ngũ, người lính trải nhiều đơn vị và một đơn vị có nhiều thủ trường từ tiểu đội đến tiểu đoàn. Đây lại là một thủ trưởng cấp trung đoàn, về cấp bậc, chức vụ rất xa với người lính bình thường. Và, lần giỗ này, không chỉ những CCB từ Hà Nội vào mà còn khá nhiều người từ các tỉnh miền Trung, miền Nam. Đây quả là một hiện tượng đặc biệt.

 

Và hiện tượng này được giải mã khi tôi (cũng tình cờ) mượn được cuốn “Mùa chinh chiến ấy”, tác giả là nhà văn Đoàn Tuấn. Đọc sách, bất ngờ gặp danh tính tiểu đoàn trưởng Võ Sĩ Lực được tác giả khắc họa bằng giọng văn hết sức trân trọng. Tác giả là một CCB từng chiến đấu dưới quyền chỉ huy của trung tá Võ Sĩ Lực khi ông còn là tiểu đoàn trưởng. Cuốn sách viết bằng thể ký, dạng "hồi ức chiến binh" không một phần trăm hư cấu nào, cho phép chúng ta hoàn toàn tin tưởng vào tính chân thật của tư liệu.

 

Tôi xin lược trích vào bài viết này những đoạn viết về nhân vật của chúng ta để độc giả có thể tự hào về một người con Quảng Bình, chưa hoặc không bao giờ được phong danh hiệu cao quý, nhưng thật sự là một hình mẫu anh hùng trong ký ức đồng đội.

Trong tiểu mục "Trận đành đồi 328" (trang 30), tác giả viết: “Ông Lực đúng là tướng chỉ huy. Cao đến 1m80. Mắt có hai đồng thau, nhìn vào ai như muốn nuốt chửng người ta. Nhưng tôi lại khoái cái nhìn ấy. Nó như xuyên thấu tâm can người đối diện. Ông có giọng nói âm vang, chắc nịch của người Quảng Bình. Tôi có cảm tình với ông từ dạo ở biên giới. Giữa rừng nhiều mìn như vậy, mà sáng nào ông cũng dậy sớm tập thể dục, tập chạy. Nhìn bóng ông thấp thoáng giữa cây rừng đầy thương tích tôi cảm thấy yên tâm khi có ông chỉ huy…”

 

Trong tiểu mục “Đêm vượt sông Mê Kông”, nhà văn bắt đầu có cách gọi Tiểu đoàn trưởng bằng từ "bọ" thân mật như cha con: “Chúng tôi đuổi địch đến sông Mê Kông thì dừng lại. Trời tối. Gió mát rượi. Chưa sang được sông, lính tráng ngả ba lô nằm trên bờ. Anh em tranh thủ múc nước đầy bi đông. Bọ Lực lại bắt đào hầm, đề phòng pháo địch từ bên kia bắn sang. Ông ra lệnh thật gay gắt. Cái giọng Quảng Bình của người đàn ông sắt thép cao đến mét tám, đi lại oai vệ bên sông, đầy uy lực…" (trang 52).

 

Rồi ở đoạn tiếp sau, tác giả bắt đầu đánh giá và so sánh toàn diện năng lực chỉ huy chiến đấu: “... Còn kiểu sĩ quan có sẵn khí chất và cốt cách của vị tướng, như tiểu đoàn trưởng Võ Sĩ Lực chẳng hạn, thì lính tráng hoàn toàn yên tâm và tin chắc rằng, ta sẽ thắng. Loại sĩ quan này cực hiếm." (trang 152)

 

Và cuối cùng, tác giả dành hẳn một tiểu mục mang tên “Đại bàng yên nghỉ” để kể về tình huống hy sinh của người chỉ huy kính yêu trong đội quân “Phụ tử chi binh” cùng nhau chiến đấu gần năm năm trên mặt trận bảo vệ biên giới Tây nam và làm nghĩa vụ quốc tế:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

… Và đây là tình huống hy sinh của trung tá Võ Sĩ Lực, vẫn là của một người luôn dẫn đầu đoàn quân: “Hôm đó, đoàn công tác của ông Lực lên D8. Đang gần đến nơi thì trinh sát trung đoàn phát hiện bãi mìn, cách D8 khoảng hơn một kilômét. Trinh sát không dám đi nữa. Lúc ấy tầm 4 rưỡi đến 5 giờ chiều. Ông Lực lệnh cho trinh sát gỡ mìn, mở đường đi. Nhưng trinh sát chỉ gỡ được vài quả mìn rất chậm chạp. Đang mùa mưa, đất mịn, rất khó phát hiện dấu vết mìn. Phần vì đã thấy D8 trước mặt, phần vì muốn đến sớm trước khi trời tối, ông Lực nói anh em tập họp lại, đi theo. Ông bước lên, dẫn đầu đoàn quân, cắt rừng mà đi. Nhưng, vừa đi được khoảng năm chục mét, một tiếng nổ ầm vang. Chính vị chỉ huy trung đoàn Võ Sĩ Lực vấp mìn.”

 

… “Chúng tôi làm một cái nhà, giữa bãi tráng, đặt ông Lực vào đó. Buổi trưa, tôi và Thuận, hai thằng lang thang ra chăm sóc thủ trưởng. Bọn tôi đi khắp rừng, tìm những chùm hoa dại, đặt lên thi hài ông.Mùa khô, hoa thật hiếm, nhưng chúng tôi cũng tìm được khá nhiều. Ít ra, có được ít hoa rừng phủ, thủ trưởng nằm cũng đỡ trơ trọi. Bọn tôi gắng kiếm nén nhang nhưng không đâu có. Tôi làm biên bản kiểm nghiệm di vật tử sĩ cho thủ trưởng Võ Sĩ Lực. Chiếc ba lô của ông đã cũ sờn. Bao nắng mưa, bụi bậm, khói súng đã thấm vào đây. Tôi cứ nghĩ, chắc thủ trưởng mình phải đầy đủ lắm. Nhưng khi mở ba lô, chẳng có gì. Bộ quần áo cũ. Đồ lót cũng cũ. Bàn chải, thuốc đánh răng, khăn mặt, đôi tất… Quyển sổ tay, chiếc bút máy, địa bàn, mấy lá thư gia đình. Một khẩu súng K59. Gia tài người lính có gì đáng giá đâu! Tờ biên bản nhẹ tênh như ba lô tử sĩ. Nhưng sao tình cảm của chúng tôi đối với ông Lực sâu nặng đến vậy?