(QBĐT) - Khách du lịch đến Quảng Bình, ai cũng ngược dòng sông Son để thăm động Phong Nha. Chúng tôi thì ngược lại, xuôi về hạ nguồn để được tận hưởng cảm giác khoan khoái, trong lành của dòng sông. Dòng sông Son tựa như dải lụa ôm lấy làng mạc, bãi bờ xanh ngút ngàn ấy đang dần được “đánh thức”bằng một tour du lịch đường thủy đầu tiên tại Quảng Bình. Đến đây, du khách sẽ được tận hưởng không khí trong lành của dòng Son thơ mộng, của đồng quê lúc chiều về để hòa mình vào khung cảnh nên thơ, yên bình của miền Di sản Phong Nha-Kẻ Bàng.

Truyền thuyết về dòng sông đẹp

Sông Son khởi nguồn từ dãy Trường Sơn hùng vĩ, ngụp lặn qua hệ thống hang động hình thành nên nhiều dòng sông ngầm nhỏ rồi hợp lưu với sông Chày, uốn lượn quanh co qua những ngôi làng yên bình, những đồi ngô xanh mướt trước khi hòa vào sông mẹ là dòng sông Gianh đau đáu 200 năm phân tranh Trịnh- Nguyễn.

Đã nhiều lần ngược sông Son, tôi tự hỏi sao dòng sông trong xanh, mềm mại này lại có tên là sông Son. Tên gọi sông Son có từ bao giờ? Đưa điều băn khoăn này hỏi nhiều người nhưng tôi vẫn chưa nhận được câu trả lời thỏa đáng. Cho đến một ngày trên bến Xuân Sơn, tôi được người lái thuyền già tên Tự kể cho nghe về các truyền thuyết dòng sông.

Xa xưa, trong một ngôi làng ven sông có đôi trai gái yêu nhau nhưng không được cha mẹ chấp nhận vì hai gia đình không môn đăng hộ đối. Thuyết phục mãi không được, họ đành quyên sinh cùng nhau trên sông để được mãi mãi gần nhau, điều đó cũng như một sự phản kháng trước các hủ tục. Tiếc thương và khâm phục sự thủy chung son sắt của đôi bạn trẻ, dân làng đặt tên cho dòng sông là sông Son.

Thêm một câu chuyện khác. Năm xưa ấy, tại nơi này diễn ra cuộc binh đao ác liệt giữa nghĩa quân Tây Sơn với quân của Nguyễn Ánh khiến nước sông nhuốm đỏ. Cảm kích trước tấm lòng của các nghĩa sĩ Tây Sơn, người làng đặt tên cho dòng sông là sông Son để tưởng nhớ sự kiện bi tráng ấy. Ông Tự lại nói thêm rằng, có người không tin các huyền tích này mà nói, do nước sông về mùa mưa lũ mang màu đỏ đục nên gọi người dân gọi là sông Son.

Với tôi, dù tên gọi xuất phát từ đâu hoặc huyền tích nào thì sông Son vẫn là dòng sông đẹp. Thường chỉ ít hôm mưa lũ nước đục, còn lại quanh năm nước sông xanh ngăn ngắt, đáy nước soi rõ bóng từng dãy núi đá vôi khổng lồ và chiếc cầu Xuân Sơn lừng lững vắt qua tọa độ “lửa” năm nào.

Do chảy ngầm từ sâu trong hệ thống hang động nên nước sông Son mát lạnh đến kỳ lạ. Nhiều loại cá, nhất là cá chình vốn chỉ có trong sông ngầm Phong Nha cũng sống được trong các lồng cá nuôi ở cạnh bến thuyền du lịch.

Càng về xuôi, sông Son càng rộng và thanh thoát hơn, thoải mái vùng vẫy, uốn lợn trước khi hòa vào dòng sông mẹ. Từ Phong Nha về xuôi chừng năm cây số, sông Son mang dòng nước ngọt tưới tắm cho xóm làng, bờ bãi tạo nên các làng quê trù phú, cánh đồng ngô, đậu tốt tươi. Càng gần cuối nguồn, nước bị nhiễm mặn, sông Son như thu mình lại, không còn khoáng đạt mà thâm u hơn, cung cấp môi sinh và phù du cho nhiều loại cá nước lợ sinh sống.

Vì thế đoạn cuối trước khi hòa vào dòng Gianh, trên sông Son cơ man nào là rớ giàn. Dù thâm u song mỗi khi quay rớ, đoạn sông huyên náo hẳn, cá tươi lấp lánh trong sương sớm hoặc chiều tà tạo nên khung cảnh hảo sảng và vui nhộn. Từ đây, các loại cá ngon được bà con xuôi thuyền đưa về chợ hoặc ngược dòng sông Son lên bán ở trung tâm du lịch Phong Nha.

Con thuyền đưa chúng tôi chạy dọc theo dòng sông, qua những xóm làng bình yên với những tháp chuông nhà thờ cao vút lẩn khuất trong sương sớm. Cuối xuân, sông Son đẹp như một bức tranh thủy mặc. Hoa vàng anh nở đỏ rực trên những ngọn núi đá vôi “ăn” ra sát ra bờ sông.

Trước hiên những ngôi nhà nhỏ nơi bến sông quê, hoa xoan tim tím rơi như rây hạt. Hai bên triền sông lúc này là những bãi ngô cao quá đầu, xanh ngút ngàn tầm mắt. Từng chùm xuyến chi xao xuyến nở trắng bờ sông, vài bạn trẻ dắt nhau giữa triền hoa nghiêng mình làm dáng chụp ảnh.

Trên sông, ngoài thuyền du lịch ngược xuôi đưa khách tham quan động Phong Nha còn có những con thuyền nhỏ của người dân chài lưới, song nhiều hơn cả là thuyền vớt rong để làm thức ăn cho cá nuôi lồng. Bến sông về phía thượng nguồn là nơi vẫy vùng vui đùa của lũ trẻ. Tất cả tạo nên hình ảnh quá đỗi thanh bình về cuộc sống trên dòng sông Son, mang đến cho chúng tôi cảm xúc tươi mới, rộn ràng thật khó tả.

Ngắm sông Son và thăm làng nghề

Sông Son nên thơ là thế, đẹp là thế song vẫn chỉ ở dạng tiềm năng, tựa như một “công chúa” ngủ lâu trong rừng chưa có “hoàng tử” nào đánh thức. Chuyến xuôi dòng sông Son để lại trong chúng tôi nhiều cảm xúc và kỳ vọng sớm trở thành một sản phẩm du lịch được đầu tư bài bản và có trách nhiệm.

Và rồi, với mong muốn mang lại những khám phá và trải nghiệm mới và giúp du khách có thêm sản phẩm du lịch mới khi đến với Di sản thiên nhiên thế giới Phong Nha-Kẻ Bàng, UBND tỉnh Quảng Bình đã quyết định mở tour du lịch khám phá sông Son và thăm các làng nghề ven sông. Đây là tuyến du lịch đường sông đầu tiên được khai thác tại Quảng Bình hứa hẹn mang lại nhiều hấp dẫn cho du khách.

Oxalis với cách làm du lịch chuyên nghiệp trong việc thực hiện tour khám phá hang động lớn nhất thế giới- Sơn Đoòng và nhiều sản phẩm du lịch có thương hiệu góp phần nâng tầm du lịch Quảng Bình, quyết định mở tour khám phá sông Son và trải nghiệm làng nghề.

Tổng Giám đốc Oxalis Nguyễn Châu Á chia sẻ: “Chúng ta có con sông rất đẹp và có nhiều hoạt động trên sông mang đến cho du khách nhiều trải nghiệm thú vị. Do đó, việc đưa ra  một sản phẩm du lịch mới để đáp ứng nhu cầu những du khách không thích du lịch khám phá hang động, du lịch mạo hiểm và những người muốn tìm hiểu những văn hóa truyền thống địa phương là rất cần thiết.

Đây làm một sản phẩm rất tốt để đáp ứng nhu cầu đó của du khách”. Để làm được việc này, cán bộ, nhân viên Oxalis phải làm cả “núi việc”, từ lập dự án, làm thủ tục giao thông đường thủy cho đến đào tạo thuyền viên, đóng du thuyền, khảo sát điểm đến…Song với cách làm bài bản của mình, chỉ một thời gian ngắn chuẩn bị, tour du lịch mới của Oxalis với cái tên ngồ ngộ: “Đi đi thôi” gây sự ngạc nhiên cho nhiều người.

Lần đầu tiên được trải nghiệm tour du lịch đường sông này, quả thật rất thú vị với những người vốn khá quen với tuyến sông này như chúng tôi. Cái hay của sản phẩm du lịch mới là ở chỗ, khách vừa được ngắm dòng sông trong tinh mơ buổi sáng đến khi ánh chiều lọt qua mắt rớ giàn mới trở về, vừa được chứng kiến các hoạt động thường ngày của người dân, như: cho chăm sóc cá lồng, lấy rong, buông lưới, kéo rớ; ngắm sông lại vừa thăm các ngôi làng bên sông trong tiếng chuông nhà thờ ngân vang và trải nghiệm cách làm, cũng như thưởng thức đặc sản của các làng nghề.

Chưa hết, trên hành trình trở về bến xuất phát, khách rời du thuyền để cùng đạp xe qua những con đường làng với những cánh đồng ngô thẳng tắp, non xanh đang trong giai đoạn trổ cờ. Du khách được tận hưởng không khí trong lành của dòng sông Sơn thơ mộng, của đồng quê chiều tà để hòa mình vào khung cảnh nên thơ, yên bình của miền Di sản Phong Nha-Kẻ Bàng.

Hoàng Phương