(QBĐT) - Đến đầu tháng 6, các địa phương trong tỉnh đã thực hiện gieo cấy vụ hè-thu với trên 14.600 ha (đạt 84% kế hoạch). Trong đó, hơn 1.000 ha bị ảnh hưởng nặng do thiếu nước… Việc không đủ nguồn nước tưới khiến bà con nông dân hoang mang, lo lắng. Chính quyền các địa phương thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ nhằm đối phó với nạn hạn hán này.

Ruộng khô…

Ông Trần Ngọc Sỹ, Giám đốc HTXDVNN Long Đại (xã Hiền Ninh , huyện Quảng Ninh) đưa chúng tôi ra vùng đồng ngoài. Cánh đồng rộng chừng 60 ha phơi mình dưới nắng gay gắt. Hàng năm, vào vụ hè-thu do thiếu nước nên cơ cấu đưa vào khoảng 20 ha gieo cấy lúa và khoảng 15 ha chuyển đổi sang trồng màu. Nguồn nước tưới chủ yếu dựa vào 3 hồ nhỏ phía bên đường sắt.

Tuy nhiên, do từ đầu năm mưa ít kèm theo nắng gắt nên lượng nước trong 3 hồ đã giảm hẳn. Sau vụ đông-xuân, bà con làm đất xong rồi bỏ hoang vì không có nước để gieo vụ hè-thu. Hơn 15 ha chuyển đổi cũng chỉ thực hiện được chừng 2,5 ha cho các loại dưa, rau màu.

Cánh đồng lúa chuyển đổi khô cháy. Những vạt rau mồng tơi thiếu nước úa vàng, ngọn héo rũ dưới cái nắng. Bà Lê Thị Vinh tiếc nuối nhìn ruộng dưa đã héo quắt nói: “Nhà có 5 sào ruộng thì chỉ làm được một vụ vì thiếu nước. Có gần 2 sào chuyển qua trồng dưa thì hạn quá chết khô hết. Trời không mưa nên ruộng dưa khô giòn sạch. Nếu ai vô tình châm điếu thuốc chắc cháy như rơm. Tiền công cán, tiền giống cũng mất gần 3-4 triệu đồng rồi”.

Từ cuối năm ngoái, lượng mưa không đủ để các hồ đập tích nước. Đầu năm đến nay, mưa ít và nắng nóng lên đến 40 độ kéo dài khiến người dân ở các địa phương căng mình chống chọi hạn hán. Vụ hè-thu năm nay, huyện Quảng Trạch gieo cấy gần 3.000 ha lúa và trên 2.000 ha các loại ngô, khoai, sắn, đậu, rau… Trong đó, gần 2.000 ha lúa và cây trồng đang thiếu nước trầm trọng.

Quảng Phương là một trong những địa phương chịu ảnh hưởng nặng của tình trạng hạn hán. Diện tích lúa gieo cấy đạt 480 ha. Đến thời điểm này, đã có gần 300 ha thiếu nước. Trên cánh đồng thôn Tô Xá rộng hàng chục ha, ruộng khô nứt nẻ, cây lúa sém vàng. Gia đình ông Phùng Văn Viên có 6 sào ruộng bị thiếu nước từ hơn tháng nay.

Ra thăm lúa, ông ngồi thụp giữa đám ruộng, thò bàn tay xuống khe nẻ để đo độ sâu rồi ngước lên nhìn trời rát nắng: “Nếu thêm tuần nữa mà không có mưa là lúa chết khô hết”.

Xã Quảng Lưu lâu nay nông nghiệp phụ thuộc vào nguồn nước từ hồ Trung Thuần và 3 hồ nhỏ trên địa bàn. Nhưng năm nay, do hạn nặng, mực nước các hồ đều xuống rất thấp. Bà con thực hiện gieo cấy gần 40 ha và không có đủ nước tưới nên toàn bộ diện tích đã lâm vào cảnh khô hạn nặng.

Ông Hồ Thăng Long, Chủ tịch UBND xã Quảng Lưu cho hay: “Những ngày này, xã đã tổ chức vận động một số thôn tận dụng nguồn nước ao hồ, kênh mương để cứu lúa. Tuy nhiên, cả tháng nay nước hồ cạn thấp nên không thể có nước vào ruộng. Nguy cơ lúa cháy hạn không có sản lượng là rất cao”.

Trên con đường nhựa đi từ xã Quảng Lưu lên Quảng Phương, hai bên đường là hàng trăm ha ruộng 2 vụ thiếu nước không gieo cấy được nằm trơ mình dưới nắng nóng. Ngoài ra, tại các xã Quảng Thạch, Quảng Tiến…, cơ bản diện tích lúa cũng đang bị hạn nặng. Tuyến kênh Kênh Kịa dài hơn 15 km có nhiệm vụ tiêu lũ và tích nước phục vụ gieo cấy vụ hè-thu cho các địa phương trong huyện Quảng Trạch đã cạn khô toác nên không thể cứu hạn cho đồng ruộng.

Người khát…

Thôn Long Đại có gần 550 hộ dân chủ yếu nhờ vào giếng để lấy nước sinh hoạt. Vùng đất này cũng ít khi xảy ra thiếu nước như bây giờ. Ông Trần Ngọc Sỹ cho hay, khoảng 500 giếng trong thôn đã trơ đáy. Số còn lại chỉ còn nước lợn cợn nếu lấy cũng chỉ dùng cho trâu bò uống.

Mọi người trong thôn phải mua nước đóng trong thùng nhựa 20 lít để dùng ăn uống. Nhà ông Sỹ có 4 người. Mỗi ngày hết 1 thùng với giá 14 ngàn đồng. “Không chỉ lo nước cho người dân mà chúng tôi cũng đang lo lắng về nước uống cho đàn trâu bò hơn 300 con của thôn”, ông Sỹ nói.

Một vài nhà có điều kiện thì thuê thợ về khoan vào đáy giếng sâu thêm khoảng 50m mới có nước dùng. Ông Trần Văn Sơn vừa khoan xong giếng, lắp cả đường ống, máy bơm hết 23 triệu đồng. Ông cho hay: “Vậy nhưng cũng phải dùng dè sẻn, cho bà con được ít chứ không nhiều. Vì bơm nhiều nước cũng cạn”.

Chúng tôi về thôn Tam Đa (xã Quảng Lưu, Quảng Trạch) nơi có gần 460 hộ dân, nguồn nước sinh hoạt chủ yếu dùng nước giếng. Ông Nguyễn Văn Hùng, Trưởng thôn cho hay, toàn bộ giếng nước của bà con đều cạn do năm nay nắng hạn đến quá sớm. Trong thôn có 3 giếng làng từ lâu đời, những năm hạn nặng vẫn không khô nước.

Tuy nhiên, vào năm nay, 2 giếng đã khô đáy. Chỉ còn giếng Mội là nước còn khoảng 1m. Người dân trong thôn tranh thủ lấy nước từ rạng sáng, thời gian còn lại cho giếng tích nước. Giữa trưa, ông Nguyễn Chiến vẫn đội nắng ra lấy nước. Vất vả một hồi mới lấy được gánh nước, ông lại tất tả gánh về. Đứng bên giếng nước, ông Hùng rất lo lắng vì có thể thêm tuần nữa là giếng Mội sẽ cạn, người dân không biết xoay xở ra sao.

“Có nhà đã thuê thợ về khoan đến mấy chục mét mà không tìm thấy mạch nước mô cả. Hôm trước, thôn có thuê máy về múc hố sâu vài mét bên cạnh mương cạn để xem có nước cho trâu bò uống không mà chịu”, ông Hùng thở hắt ra. Thôn Văn Tiên (xã Quảng Lưu) cũng trong tình cảnh thiếu nước ăn uống.

Bà Dương Thị Lượng cho biết, gia đình bà phải kéo xe bò đi xa hơn cây số mới xin được nước giếng ông Thư ở cạnh trường học về dùng. “Mấy ngày hôm nay, người xin nhiều quá nên nước cũng cạn dần rồi. Không khéo thêm chục hôm nữa thì không còn nước mà xin. Mong chi trời cho được trận mưa để có nước uống”, bà Lượng nói.

Huyện Quảng Trạch hiện có 3 hồ chứa nước lớn là Vực Tròn (xã Quảng Châu), Tiên Lang (xã Quảng Liên), Trung Thuần (xã Quảng Thạch). Đây là những công trình thủy lợi quan trọng phục vụ nước tưới tiêu cho nông nghiệp các xã trên địa bàn huyện.

Tuy nhiên, hiện nay, ngoài hồ Vực Tròn còn đủ khả năng tưới tiêu nước cho các xã vùng Roòn thì hồ Tiên Lang, Trung Thuần mực nước chỉ đạt 17-18% và không thể cung cấp đủ nước tưới cho vụ hè-thu của các xã vùng trung và phía tây Quảng Trạch. Vì vậy, nếu trời không mưa và nắng nóng kéo dài thì việc khô hạn nghiêm trọng sẽ xảy ra.

Ông Nguyễn Xuân Đạt, Chủ tịch UBND huyện Quảng Trạch cho biết: “Huyện đã chỉ đạo tăng cường 14 trạm bơm tận dụng mọi nguồn nước có thể để bơm về các vùng hạn nhằm có nước cho cây trồng và sinh hoạt; tích cực vận động bà con sử dụng nước tiết kiệm, hợp lý”.

Tuy nhiên, ông Đạt cũng nhận định, nếu trong vòng 2 tuần mà trời không có mưa thì huyện Quảng Trạch sẽ lâm vào thiếu nước trầm trọng. “Vì đến lúc này các hồ có dung tích lớn trên địa bàn mực nước đã về thấp quá, không thể tận dụng được nữa”.

Bảo Châu