Thao thức nồng hương biển

14:37 | Thứ Sáu, 23/06/2023

(QBĐT) - Đọc hết tập truyện và ký “Thao thức biển” (Nguyễn Tiến Nên, NXB Hội Nhà văn),bỗng nhớ đến câu thơ của nhà thơ Xuân Hoàng: "Gió nồm đưa hơi biển mặn mòi…”. Cũng từ biển, nhưng khác với ngọn gió nồm, với từng câu văn, trang văn trong tập sách, tưởng như phảng đưa dịu nhẹ… hương biển.

Sinh ra từ chân sóng, Nguyễn Tiến Nên luôn có ý niệm cao nhất về nơi chôn nhau cắt rốn. Làng quê ấy, hơn sáu mươi năm qua luôn vang lên trên nền giai điệu dìu dặt “Quảng Bình quê ta ơi!” dòng ca từ thật mềm mại, gần gũi “Có ai về Cảnh dương, quê tôi đứng nơi đầu sóng gió”.

Nguyễn Tiến Nên có gần nửa thế kỷ để đi hết chiều dài bờ biển Việt Nam, vượt đại dương sang các vùng biển lạ rồi về định cư tại cố hương. Vậy nên, sau những thành công trên trang thơ cũng chủ yếu viết về biển (Giải B, Giải văn học nghệ thuật Lưu Trọng Lư), Nguyễn Tiến Nên trở lại thể văn xuôi với năng lượng ghi nhận, chuyển hóa, thể hiện và sáng tạo dồi dào.

Truyện ngắn Nguyễn Tiến Nên viết theo lối truyền thống, nặng tính trần thuật, kể nhiều hơn dựng, vốn là thể tài rộng không gian tung tẩy, hư cấu, thì giọng Nguyễn Tiến Nên vẫn phảng phất một sắc màu… bình yên, có hậu...

Bìa tập truyện-ký "Thao thức biển" của tác giả Nguyễn Tiến Nên.

Phần bút ký thì hoàn toàn khác, vẫn hồn hậu mà đầy năng lượng mổ xẻ. Có thể nói ngay, Nguyễn Tiến Nên rất có sở trường viết bút ký về biển. Đây là những trang bút ký báo chí đầy sinh lực, hiếm thấy ở bất kỳ tác giả nào trên văn đàn.

Bảy mươi năm tuổi đời, tuổi thơ hít thở vị mặn mòi của biển, gần 40 năm ngược xuôi trên những con tàu, hỏi làm sao Nguyễn Tiến Nên không hiểu biển?!. Phải yêu biển đến thế nào mới lắng được tiếng biển qua từng con sóng: “Tiếng sóng lúc lách tách, lúc ì oạp, vồ vập bên mạn tàu đều báo hiệu tình hình thời tiết sắp có vấn đề. Tiếng sóng xôn xao phía nam hay phía bắc… cho biết đàn cá sẽ di chuyển thế nào” (Thao thức biển)...

Đằm sâu, không một câu véo von hoa hoét, mười ba tiểu phẩm bút ký của Nguyễn Tiến Nên cùng chung một mảng màu nhưng không hề đơn điệu nhờ tác giả làm chủ hoàn toàn vốn sống phong phú các sự kiện, tình huống, chi tiết và sử dụng với hiệu quả cao nhất. Như bất kỳ một thủy thủ, ngư phủ nào yêu quê hương, biển trong trang văn của Nguyễn Tiến Nên luôn là gam màu ấm, kể cả khi đại dương nổi giận.

Cả trong ký ức về một nghề truyền thống của làng mình, giọng văn Nguyễn Tiến Nên lập tức trở nên ấm áp “Mỗi lần có dịp nhớ về quê nhà, tôi luôn dành những phút hoài niệm về những mùa ruốc, về những cú ngụp lặn của cha khi con ruốc rộ, nụ cười của cha nở trên gương mặt răn reo và giọng nói ấm áp khi thấy con trai mang cơm tới…” (Khi con ruốc vào mùa).

Chính tác giả trong bút ký đã dẫn cũng tâm sự rằng: “Tôi sinh ra ở một làng ruốc. Tuổi thơ lớn lên cùng nghề ruốc…”. Một nhà văn lớn từng khuyên: “Hãy viết những gì mình thuộc về”. Mỗi nhà văn có riêng một vùng đất để cày xới gieo hạt. Tác giả sinh ra nơi chân sóng, hơn 60 năm ngắm biển, 40 năm lênh đênh trên đại dương, nay về lại làng ruốc và “đánh bắt trên trang giấy”. Tập truyện và ký gồm gần hai mươi tiểu phẩm. Nếu có cùng băn khoăn về sắp xếp trật tự xen kẽ truyện ngắn và bút ký như cách các bà nội trợ đồ xôi, thì đây là một nồi xôi đậu của một đầu bếp lão luyện, thơm và ngon, đậm đà hương biển.

Hãy thưởng thức!

Nguyễn Thế Tường