(QBĐT) - Do chưa có sự đầu tư đồng bộ và bị hư hỏng, xuống cấp nghiêm trọng nên hệ thống công trình thuỷ lợi trên địa bàn thị xã Ba Đồn cơ bản chỉ bảo đảm cung cấp nước cho cây lúa, còn các loại cây trồng khác và lĩnh vực nuôi trồng thuỷ sản chưa được đáp ứng đầy đủ. Trong tiến trình đổi mới và đẩy mạnh phát triển sản xuất thời gian tới, thị xã sẽ ưu tiên đầu tư và cải tạo hệ thống thủy lợi nhằm chủ động nguồn nước tưới cho các loại cây trồng, từng bước đáp ứng phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững.

Trên địa bàn thị xã Ba Đồn hiện có 47 công trình thuỷ lợi lớn nhỏ gồm: 7 hồ chứa loại nhỏ, 21 cống ngăn mặn, giữ ngọt và tiêu thoát lũ, 17 trạm bơm tưới cho lúa và 2 trạm bơm cấp nước nuôi trồng thủy sản. Trong số các trạm bơm có trạm bơm Rào Nan do Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thuỷ lợi quản lý, số còn lại do các địa phương và đơn vị quản lý sử dụng.

Thời gian qua, thông qua các nguồn vốn hỗ trợ của Nhà nước, thị xã Ba Đồn đã đầu tư nâng cấp, cải tạo và sửa chữa hệ thống kênh mương, hồ đập, trạm bơm điện trên địa bàn; đồng thời xây dựng mới và đưa vào sử dụng nhiều công trình hạ tầng thủy lợi như: hồ Khe Zét, hồ Thông Thống và hồ Mũi Rồng nhằm bảo đảm nguồn nước tưới chủ động cho một số thôn, xóm của địa phương.

Đến năm 2015, trên địa bàn thị xã có 222km kênh mương nội đồng, trong đó có 141km kênh mương đã được bê tông hoá, tăng gần 7% so với năm 2010. Hiện tại, năng lực tưới tiêu phục vụ sản xuất lúa đông-xuân trên địa bàn thị xã đạt khoảng 98%..

Đê Cạnh Nam (xã Quảng Văn) bị xói lở nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thuỷ sản của người dân địa phương.

Bên cạnh những công trình thuỷ lợi đang phát huy hiệu quả, do ảnh hưởng của các trận mưa lũ những năm trước nên một số hồ, đập, đê, kè, cống ngăn mặn, trạm bơm... trên địa bàn thị xã Ba Đồn hiện đã bị hư hỏng và xuống cấp nghiêm trọng, nhiều nơi bị lấn chiếm, việc nạo vét chưa thường xuyên; tỷ lệ kênh mương tưới nội đồng chưa được đầu tư kiên cố hóa còn nhiều nên cơ bản chỉ cung cấp nước cho cây lúa, còn các loại cây trồng khác và lĩnh vực nuôi trồng thuỷ sản chưa được đáp ứng đầy đủ.

Trao đổi với chúng tôi về thực trạng này, ông Nguyễn Văn Khánh, Trưởng phòng Kinh tế, UBND thị xã Ba Đồn cho biết: Thị xã có 7 hồ chứa cung cấp nguồn nước tưới cho một phần diện tích đất trồng lúa và các loại cây trồng khác tại các phường, xã: Quảng Long, Quảng Minh, Quảng Sơn và Quảng Tiên. Trong số này chỉ có 2 hồ chứa đang hoạt động bình thường, bảo đảm cung cấp đầy đủ nguồn nước tưới ở địa phương đó là hồ Mũi Rồng (xã Quảng Tiên) và hồ Khe Hà (xã Quảng Sơn), 5 hồ chứa còn lại do ảnh hưởng của bão lũ đã xuống cấp nghiêm trọng.

Sau bão số 10 và hoàn lưu bão số 11 năm 2013, hệ thống đê kè trên địa bàn thị xã Ba Đồn bị hư hại và xói lở nghiêm trọng. Tại xã Quảng Văn, đê Cạnh Nam đã bị vỡ 100m và bị xói lở nhiều đoạn, kè phía Bắc bị xói lở 1,8km và hư hỏng nặng. Xã Quảng Hải có tổng chiều dài 10 km đê, trong đó 6km đã được xây dựng kiên cố hóa và 4km đê đất đang bị sạt lở nghiêm trọng, xói mòn sát khu dân cư và đường giao thông đi lại. Các xã có hệ thống đê bị sạt lở cần phải nâng cấp, sửa chữa gồm xã Quảng Tiên (1,5km), xã Quảng Trung (2,5km), xã Quảng Minh (3,3km)...

Về thực trạng hệ thống cống ngăn mặn và trạm bơm, do các công trình đã được xây dựng từ rất lâu và do ảnh hưởng của bão lũ những năm qua nên một số đã bị xuống cấp, hư hỏng nặng nề. Điển hình là cống ngăn mặn Đập Làng (xã Quảng Văn) được xây dựng từ năm 1986, có 2 cửa, nâng hạ bằng phay quay để ngăn nước. Cống có chức năng ngăn mặn, tiêu úng, phục vụ giao thông đi lại của nhân dân.

Từ khi xây dựng đến nay, công trình chưa 1 lần được nâng cấp, sửa chữa nên nay đã xuống cấp, hư hỏng nghiêm trọng, không thể ngăn được nước; nước mặn ra vào tự do, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản và dân sinh trên địa bàn. Hoặc trạm bơm nước mặn khu nuôi tôm công nghiệp phường Quảng Thuận, trạm có 11 máy, nhưng chỉ có 4 máy hoạt động phục vụ nuôi trồng thủy sản, còn lại đã hư hỏng.

Trước thực trạng xuống cấp của hệ thống công trình thuỷ lợi trên địa bàn, thị xã Ba Đồn đang chú trọng đầu tư nâng cấp, kiên cố hóa và cứng hóa các tuyến đê điều ven sông, ven biển nhằm khắc phục các hiện tượng sạt lở, xói mòn, nhiễm mặn do nước sông, nước biển xâm nhập.

Để chủ động phòng chống hạn và xâm nhập mặn, Phòng Kinh tế, UBND thị xã đã tổ chức kiểm tra, rà soát lại diện tích trồng lúa của các địa phương, khảo sát thực tế mực nước các hồ chứa, khả năng tưới tiêu của các công trình thủy lợi trên địa bàn để đưa ra các phương án, giải pháp chống hạn, đồng thời chỉ đạo các địa phương nạo vét các tuyến kênh mương, khơi nguồn nước tưới phục vụ cho sản xuất vụ hè-thu năm 2016.

Riêng trong 6 tháng đầu năm nay, thị xã đã tiến hành thẩm định 6 công trình thủy lợi về cống và kênh mương nội đồng, kiểm tra 1 công trình kiên cố hóa kênh mương tại xã Quảng Hải trước khi nghiệm thu đưa vào sử dụng.

Thị xã cũng đã đầu tư kinh phí để nạo vét tuyến kênh đào từ trạm bơm số 2 Quảng Tân lên trạm bơm số 1 xã Quảng Tiên, triển khai tu sửa cống Cửa Hác (cống 5 miệng) ở thôn Phú Trịch (xã Quảng Lộc), đồng thời đang huy động và tranh thủ các nguồn vốn để đẩy nhanh việc triển khai xây dựng, cải tạo, nâng cấp các công trình hiện đã bị xuống cấp, hư hỏng nghiêm trọng nhằm khai thác hết công năng của hệ thống thủy lợi trên địa bàn.    

Hiền Chi