Theo Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, thời gian tới, chính sách giảm nghèo chuyển theo hướng tăng hỗ trợ có điều kiện gắn với đối tượng, địa bàn, thời gian thụ hưởng. Định hướng này nhằm khuyến khích sự chủ động tham gia của người nghèo.

Cần chính sách thích hợp giúp đồng bào dân tộc thiểu số thoát nghèo (Ảnh minh họa: Đăng Khoa).

Giảm nghèo chưa bền vững

Tại cuộc tọa đàm báo chí định hướng giảm nghèo bền vững đến năm 2020 diễn ra ngày 15-10, ông Ngô Trường Thi, Chánh Văn phòng quốc gia giảm nghèo (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội) chia sẻ, tỷ lệ hộ nghèo cả nước năm 2013 đã giảm xuống còn 7,8%. Bình quân, mỗi năm tỷ lệ hộ nghèo giảm 2%.

Tuy nhiên, công tác giảm nghèo thực chất chưa bền vững. Ở nhiều nơi, tỷ lệ hộ nghèo giảm, nhưng hộ cận nghèo tăng. Trên bình diện cả nước, tỷ lệ hộ nghèo giảm nhiều nhưng tỷ lệ hộ cận nghèo chỉ giảm khoảng 2%. Như vậy, đại bộ phận người nghèo vẫn nằm ở diện cận nghèo và chưa thoát nghèo. Chính sách giảm nghèo ban hành quá nhiều khiến nguồn lực bị phân tán. Chuẩn nghèo hiện nay áp dụng cho giai đoạn 2011-2015 với mức thu nhập 400 nghìn đồng/người/tháng với khu vực nông thôn và 500 đồng/người/tháng với khu vực thành thị, không cập nhật mức trượt giá hằng năm, nên người nghèo chưa thoát nghèo đúng nghĩa. Do đó, tỷ lệ tái nghèo và phát sinh nghèo cao, cứ ba hộ thoát nghèo lại có một hộ nghèo mới.

Đại diện của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cũng nhận định, chênh lệch giàu - nghèo giữa các vùng, nhóm dân cư chưa được thu hẹp, nhất là khu vực miền núi phía bắc và Tây Nguyên. Mặc dù tỷ lệ nghèo đã giảm nhanh ở các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc nhưng tỷ lệ hộ nghèo nhiều nơi vẫn còn trên 50%, cá biệt có nơi lên tới hơn 60-70%.

Tới cuối năm 2015, mục tiêu đặt ra là giảm tỷ lệ hộ nghèo trong cả nước xuống dưới 5%, các huyện nghèo còn dưới 30%. Bên cạnh đó, hệ thống chính sách giảm nghèo cũng cần được sửa đổi, bổ sung theo hướng tập trung chính sách, nguồn lực. Ngoài ra, cũng cần ưu tiên thực hiện các chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất, học nghề, tạo việc làm.

Trong giai đoạn 2016-2020, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cùng Bộ Kế hoạch - Đầu tư sẽ chỉ thực hiện điều tra hộ nghèo đầu kỳ, giữa kỳ và và cuối kỳ, giúp nhóm đối tượng này được hưởng chính sách ổn định trong ba năm.

Tăng hỗ trợ giảm nghèo có điều kiện

Thứ trưởng Nguyễn Trọng Đàm (Ảnh: Ngân Anh).

Thứ trưởng Lao động, Thương binh và Xã hội Nguyễn Trọng Đàm cho rằng, chính sách giảm nghèo hiện tại bộc lộ nhiều bất cập. Có nhiều chính sách hỗ trợ trực tiếp, cho không. Điều này dẫn đến tình trạng chưa hợp lý, tạo sự ỷ lại, chưa khuyến khích người nghèo vươn lên. Thực hiện chính sách ở cấp địa phương không bảo đảm công bằng cũng như chưa phản ánh được tính đặc thù vùng, miền của từng nhóm dân cư. Các cơ quan chức năng đã nhận thức rõ vấn đề này và cố gắng khắc phục những tồn tại trong thời gian tới.

Ông Đàm cũng nhấn mạnh, trong thực tế, chuẩn nghèo đơn chiều áp dụng hiện nay chỉ dựa trên thu nhập, nhưng chính sách thiết kế là nghèo đa chiều. Người nghèo được hỗ trợ nhiều phương diện, nhất là tiếp cận các dịch vụ cơ bản như khám chữa bệnh, giáo dục - đào tạo, đất ở, nước sinh hoạt, đào tạo nghề, giải quyết việc làm, nhà ở, ưu đãi tín dụng… nhưng khi đo lường thì lại quay về thu nhập. Do đó, hộ nghèo về thu nhập được thụ hưởng tất cả các chính sách ưu đãi, còn nhóm có thu nhập cao hơn lại không được thụ hưởng chính sách, dẫn đến tình trạng nhiều người dân không muốn thoát nghèo.

Chuẩn nghèo mới trong giai đoạn 2016-2020 được xây dựng không chỉ dựa trên tiêu chí thu nhập, mà còn tiếp cận các vấn đề theo năm chiều khác nhau: thu nhập, giáo dục, y tế, thông tin, nhà ở (gồm có nước sạch, môi trường). Như vậy, một hộ không nghèo về thu nhập nhưng rơi vào tình trạng nghèo về một số chiều khác sẽ có chính sách hỗ trợ họ đạt mức sống tối thiểu. Với phương án này, số đối tượng có thể tăng nhiều chứ không phải chỉ ở mức 7-8% như hiện nay, dẫn tới khó khăn về nguồn lực. Thiết kế chính sách thời gian tới sẽ hướng tới cả nhóm cận nghèo, giúp họ được hưởng chính sách cơ bản như vay vốn, hỗ trợ mua bảo hiểm y tế...

Cũng theo Thứ trưởng Nguyễn Trọng Đàm, chính sách giảm nghèo thời gian tới chuyển sang tăng hỗ trợ có điều kiện gắn với đối tượng, địa bàn và thời gian thụ hưởng nhằm tăng cơ hội tiếp cận chính sách, khuyến khích sự chủ động tham gia của người nghèo. Chính sách cần khắc phục những hạn chế, bảo đảm phù hợp với các nhóm dân cư vùng, miền có những đặc thù khác nhau, khuyến khích cộng đồng nghèo vươn lên, giảm sự trông chờ vào nguồn lực của Nhà nước.

* Năm 2013, tỷ lệ hộ nghèo cả nước giảm xuống còn 7,8%. Trung bình mỗi năm tỷ lệ hộ nghèo giảm 2%. Tỷ lệ hộ nghèo tại các huyện nghèo giảm bình quân 5%/năm, còn 38,2%.

Ngân sách Trung ương đã bố trí hơn 25 nghìn tỷ đồng cho chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững. Riêng trong năm 2014, kinh phí dành cho lĩnh vực này đạt hơn 6.200 tỷ đồng.

Theo NGÂN ANH (Nhân Dân)