(QBĐT) - Cuối tháng 6 vừa rồi chúng tôi có dịp tham quan Hàn Quốc, được tiếp cận với người lao động nước ta tại một số nhà máy, cơ sở sản xuất. Cảm nhận ban đầu về cuộc sống việc làm của người lao động Việt Nam tại những nơi chúng tôi đến thăm khá tốt, tuyệt đại đa số chịu khó làm việc,  thu nhập cao và rất ổn định.

Ông Mai Ngọc Hải, cán bộ Lãnh sự quán Việt Nam tại Bu San, Hàn Quốc biết chúng tôi là những người lần đầu đến Hàn Quốc, nên tiếp chuyện rất nhiệt tình, cởi mở. Ông cho biết số lượng người Việt Nam đang làm ăn, học tập, sinh sống tại Hàn Quốc khoảng 135 nghìn người, trong đó có khoảng 60 nghìn lao động, 50 nghìn cô dâu lấy chồng Hàn Quốc, số còn lại là sinh viên và các thành phần khác sang định cư từ hàng chục năm trước.

Hàn Quốc là nước công nghiệp phát triển, dân số xấp xỉ 50 triệu người, số người lao động trẻ chiếm tỷ lệ thấp, nên nhu cầu nhập khẩu lao động của họ rất lớn. Khoảng 10 năm lại đây, bình quân mỗi năm có khoảng 50-60 nghìn lao động ở 15 quốc gia được nhận vào làm việc. Người lao động nhập cư vào Hàn Quốc đông nhất đến từ Trung Quốc, Phi-líp-pin, Ấn Độ và Việt Nam...

Ông Hải cho biết thêm, Việt Nam bắt đầu đưa lao động sang làm việc tại Hàn Quốc theo Chương trình cấp phép việc làm cho lao động nước ngoài của Hàn Quốc (gọi tắt là EPS) từ tháng 8-2004. Đến nay có trên 80.000 lượt lao động Việt Nam sang làm việc tại Hàn Quốc theo chương trình này. Tuy nhiên, từ cuối năm 2010, phát sinh vấn đề người lao động sau khi hết hạn hợp đồng lao động không về nước, ở lại làm việc và cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc, nên năm 2012 Bộ Việc làm và Lao động Hàn Quốc đã ngừng tiếp nhận mới lao động Việt Nam.

Để tháo gỡ vấn đề này, tháng 12-2013, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB-XH Việt Nam, bà Phạm Thị Hải Chuyền đã có cuộc làm việc với Bộ trưởng Bộ Việc làm và Lao động Hàn Quốc, ông Phang Ha Nam. Hai bên đã ký Bản ghi nhớ đặc biệt về việc Hàn Quốc tiếp tục thực hiện việc nhận người lao động từ Việt Nam, đã tạo cơ hội cho người lao động của ta sang đây làm việc. Theo đó trong năm 2014, các công ty  Hàn Quốc sẽ tiếp nhận 14.000 lao động Việt Nam, đối tượng ưu tiên cho những lao động từng ở Hàn Quốc thực hiện về nước đúng thời hạn theo hợp đồng trở lại làm việc.

Người lao động Việt Nam chuẩn bị sang Hàn Quốc.

Trong một tuần ở Hàn Quốc, chúng tôi được Lãnh sự quán Việt Nam tại Bu  San cho tham quan một cơ sở làm việc của lao động Việt Nam tại một trang trại nông-công nghiệp ở tỉnh SaJe. Qua câu chuyện của ông lãnh sự quán và những người lao động của ta, chúng tôi được biết phần nào về cuộc sống của người lao động nước ta ở đây.

Cô Hoàng Thị Thanh, lao động đến từ huyện Yên Thế, Bắc Giang tâm sự: Ngày mới sang đất nước kim chi đúng vào mùa đông, chịu cái lạnh đến âm 10oC, cô không bao giờ quên nỗi khổ khi ấy. Bởi Việt Nam là xứ sở nhiệt đới, ở miền Bắc dù lạnh cũng chỉ có 8-10oC, cái lạnh xứ Hàn đúng là cắt da cắt thịt. Trong ba tháng đầu thử việc, cô phải bưng đất cho các nông trại, sau đó mới được sắp xếp công việc hái rau.

Do chưa quen thời tiết buốt giá nên Thanh cặm cụi làm lụng được một lát lại tất tả xin phép người quản lý chạy vào lò lửa để sưởi ấm. Mỗi ngày làm việc ngoài trời bắt đầu từ 7h sáng, ăn trưa và nghỉ ngơi một giờ đồng hồ rồi làm việc đến 18h chiều. Mỗi ngày làm 8- 10 giờ, khá vất vả.

Theo gương các anh chị đến trước, với bản tính người Việt siêng năng, cần mẫn nên sau 2 năm, công ty đã ưu ái chuyển cô sang bộ phận đóng gói sản phẩm rau, thu nhập cũng tăng lên đáng kể có tiền gửi đều đặn về cho gia đình. Mức lương hiện nay của cô khoảng  950.000 Won (tương đương 19 triệu đồng Việt Nam). Nếu làm đến năm thứ 4 thì mức lương sẽ tăng lên tương ứng 22-25 triệu đồng/tháng.

Cũng như cô Thanh, cậu thanh niên Lê Ngọc Tý, quê ở Tiền Hải, Thái Bình, tâm sự rằng, ở quê thấy các anh chị trong xóm xuất khẩu lao động sang Hàn Quốc mỗi lần gửi tiền về nhà 10 đến 15 triệu đồng, nên cậu quyết tâm tìm cơ hội đổi đời. “Cuộc sống ở quê cơ cực quá, nghe lời mách bảo của các anh, chị đi trước, em rủ bạn bè trong thôn lên Trung tâm giới thiệu việc làm tỉnh học tiếng Hàn, rồi đăng ký xuất khẩu lao động sang Hàn Quốc. Mới đó mà đã sang đây lao động hơn 3 năm rồi”, Tý kể. Ngoài việc bảo đảm đủ ngày công ra, cậu còn tranh thủ làm thêm từ một đến hai giờ mỗi ngày, nên thu nhập cũng khá, chi phí cho cuộc sống hết khoảng 400 USD, mỗi tháng cậu tiết kiệm gửi về cho gia đình 20 triệu đồng.

Qua tìm hiểu được biết, hầu hết lao động phổ thông Việt Nam xuất khẩu sang Hàn Quốc chủ yếu là làm nông nghiệp và công nhân xây dựng, lắp ráp tại các công trường, nhà máy. Những người có tay nghề kỹ thuật và có trình độ học vấn (tốt nghiệp đại học, cao đẳng) biết tiếng Hàn sẽ bố trí làm ở các dây chuyền điện tử, quản lý... mức lương khá cao từ 1.700USD đến 2.000 USD/tháng. Chế độ lao động ở đây làm 6 ngày trong tuần, chỉ được nghỉ ngày chủ nhật, mỗi ngày làm đúng 8 tiếng, nếu làm thêm giờ nào sẽ được trả lương gấp rưỡi giờ đó so với ngày lương bình thường.

Công nhân Việt Nam trong dây chuyền sản xuất tấm lợp.

Kỷ luật lao động ở Hàn Quốc rất nghiêm, yêu cầu đi làm đúng giờ, trong khi làm không nghe điện thoại, camera giám sát chặt chẽ tất cả dây chuyền... Người Hàn nóng tính, nếu không cẩn thận sẽ bị quát mắng và có khi bị đánh. Sau giờ làm, tối về ai cũng dành thời gian để nghỉ ngơi, mong được ngủ thật nhiều để ngày hôm sau còn có sức làm tiếp.

Nguyễn Thị Hiền, một cô gái trẻ quê ở Hương Khê, Hà Tĩnh sang đây gần 3 năm, làm việc trong nhà máy đóng gói mỳ ăn liền xuất khẩu. Cô cho biết: “Vui nhất là dịp cuối tháng nhận lương, anh em đồng hương góp tiền, chung tay nấu bữa ăn, trò chuyện với nhau cho vơi đi nỗi nhớ nhà. Hàng năm vào mỗi dịp lễ, tết thì Hội đồng hương Việt Nam ở trong thành phố mới có dịp gặp mặt, giao lưu một lần”. Mong muốn nhất của cô nói riêng và tất cả lao động Việt Nam ở Hàn Quốc là, khi hết hợp đồng lao động (thông thường 4 năm), xin được gia hạn thêm vài năm nữa để kiếm thêm một ít vốn liếng, sau đó sẽ trở về Việt Nam làm ăn, sinh sống, xây dựng gia đình. Trong số lao động nữ của ta sang đây, hiếm hoi lắm mới có cô bén duyên với người Hàn Quốc.

Qua câu chuyện với người lao động của ta tại đây chúng tôi được biết, không phải thanh niên nào sang Hàn Quốc làm việc cũng gặp may mắn. Một số người vừa mới qua do không thích nghi được thời tiết thường xuyên bị ốm đau; hoặc rủi ro bỏ mạng do tai nạn lao động, bỏ lại vợ trẻ, con thơ nơi quê nhà.

Như trường hợp của anh Trần Văn Khai, quê ở Hải Phòng mới đây là một ví dụ. Khai tử nạn khi đang thi công hầm cao tốc cho Công ty xây dựng Sepchoen ở thành phố Samcheok, tỉnh KangWon. Chàng trai ra đi khi chỉ mới 27 tuổi, để lại một vợ và con thơ. Đơn vị sử dụng lao động đã bồi thường cho gia đình người xấu số 99.000 USD (khoảng 1,8 tỷ đồng), song khó có thể bù đắp được nỗi đau mất mát một người chồng, người cha, người con trong gia đình.

Ông Mai Ngọc Hải, cán bộ Lãnh sự quán Việt Nam tại Bu San cho biết, mặc dầu điều kiện lao động vất vả, kỷ luật lao động nghiêm là vậy, nhưng nhiều thanh niên trẻ trong nước vẫn mong có cơ hội được đi lao động xuất khẩu ở Hàn Quốc để đổi đời, kiếm chút vốn liếng. Ông lý giải, sức hấp dẫn thanh niên địa phương đi Hàn Quốc chính ở mức lương trả cho người lao động phổ thông tương đối cao (từ 1.200-2.000 USD); khi gặp rủi ro, tai nạn lao động, các công ty sử dụng lao động tại Hàn Quốc hỗ trợ mức bảo hiểm khá cao. Hiện tại có trên 20.000 hồ sơ của các địa phương xin đăng ký sang Hàn Quốc lao động, Từ đầu năm 2014 đến nay, đã có 2.500 hồ sơ được nước bạn chấp thuận, hiện đang đợi các công ty phía bạn gọi.

Từ thực tế lao động tại Hàn Quốc chúng tôi có suy nghĩ nếu thanh niên trong nước ở trên lĩnh vực nào cũng chịu khó làm việc, thực hiện nghiêm kỷ luật giờ giấc và nhất là biết tiết kiệm chi tiêu như những người lao động xuất khẩu sang Hàn Quốc thì họ cũng có thể vươn lên xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Trọng Thái

Kỳ 2: Cô dâu Việt ở xứ Hàn