(QBĐT) - Suốt cuộc đời hy sinh vì nước vì dân, vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc, Bác Hồ luôn canh cánh trong lòng chưa được một lần vào thăm miền Nam, thăm kinh thành Huế nơi mẹ Người nằm lại, thắp nén nhang trước phần mộ cha ở Cao Lãnh, Đồng Tháp. Dấu chân vạn dặm của Bác Hồ chỉ mới đến Quảng Bình, vùng đất địa đầu giới tuyến miền Bắc xã hội chủ nghĩa. Một ngày thăm Quảng Bình, Vĩnh Linh, hình ảnh Bác Hồ đã tạc vào lòng dân, mãi mãi ở giữa lòng dân.

>> Kỳ 2: Với Quảng Bình-Tình Người như biển cả

>> Kỳ 1: Dấu chân Bác trên đất Quảng Bình

Bác Hồ với Đoàn văn công Quảng Bình.

Thực hiện lời dạy của Bác Hồ, trong những năm tháng chiến tranh, Quảng Bình ra sức phấn đấu “Chiến đấu giỏi, sản xuất cũng giỏi”. Lũ thần sấm, con ma 100, 200, 400, 500... thứ 3.000 lần lượt rơi trên đất Quảng Bình. Mặc dù là địa phương trực tiếp đương đầu với những âm mưu của đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai miền Nam nhưng Quảng Bình luôn chắc tay cày, tay súng, “Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”, tất cả vì miền Nam thân yêu.

HTX Đại Phong vang danh trong phong trào hợp tác hóa nông nghiệp và hợp tác xã  miền Bắc được Bác ngợi khen. Bác kêu gọi cả miền Bắc thi đua học tập theo Đại Phong, viết bài ca ngợi HTX Đại Phong đăng trên báo Nhân Dân: "Từ ngày Trưởng ban Nông nghiệp của Trung ương Nguyễn Chí Thanh nêu những ưu điểm và tiến bộ của hợp tác xã Đại Phong, đến nay chưa đầy hai tháng mà khắp cả miền Bắc đã có ngót một nghìn hợp tác xã nhận thi đua học tập Đại Phong, đuổi kịp Đại Phong, vượt qua Đại Phong. Đó là một phong trào rất tốt và rất mạnh mẽ, nó chứng tỏ tinh thần hăng hái, lực lượng to lớn và khả năng dồi dào của nông dân Việt Nam...". Bác tặng cho HTX Đại Phong một chiếc máy cày DT.54 là món quà của Ban thanh niên cộng sản Cô- xô- môn, Liên Xô dành cho Bác.

Nhân dịp kỷ niệm 20 năm ngày thành lập Hội LHPN Việt Nam, ngày 20- 10- 1966, Bác Hồ trực tiếp đến dự và có bài nói chuyện với những gương phụ nữ tiêu biểu tại lễ kỷ niệm. Thêm một lần nữa, Bác hướng về Quảng Bình: “Trong cuộc chống Mỹ cứu nước hiện nay, các bà mẹ chiến sỹ đã khuyến khích con cháu của mình vào bộ đội, đánh giặc, cứu nước, còn ân cần nuôi nấng, giúp đỡ, bảo vệ cán bộ và chiến sỹ khác như con cháu mình. Thí dụ: bà mẹ Suốt ở Quảng Bình đã xông pha bom đạn, không sợ sóng to, gió lớn, suốt ngày đêm chèo thuyền đưa bộ đội và cán bộ qua sông để chiến đấu”.

Tháng 5- 1968, Bác Hồ gửi tặng cho mỗi gia đình “Hai giỏi” Quảng Bình một tấm ảnh có chữ ký của Người. Nhân dân Quảng Bình lồng ảnh trong khung kính, đặt vào nơi trang trọng nhất. Sau này Bác mất, bà con dùng làm ảnh thờ. Nhân tìm hiểu về tình cảm của Bác dành cho Quảng Bình và tình cảm Quảng Bình dành cho Bác, tôi có dịp về huyện Lệ Thủy, quê hương Đại tướng Võ Nguyên Giáp, người học trò kiệt xuất của Bác Hồ. Cùng với nhân dân trong tỉnh, cứ vào dịp tết Độc lập 2- 9, trước khi chuẩn bị vào lễ hội đua thuyền truyền thống trên sông Kiến Giang, bà con đều có một mâm cỗ cúng đặt lên bàn thờ. Mâm cỗ đó được nhân dân tâm niệm là giỗ Bác Hồ, sau nữa là mời thân nhân đã khuất về vui cùng con cháu, quê hương trong dịp lễ trọng.

CCB Phạm Hữu Ngưu, 76 tuổi sống tại đội 7, Thượng Phong, xã Phong Thủy. Năm nào cũng vậy, vào sáng sớm ngày 2- 9, ông lại cùng chiếc xe đạp cọc cạch đèo bà lên chợ Tréo, hai ông bà tỉ mẩn chọn những đồ đặc sản ngon nhất của quê hương về làm cơm dâng Bác Hồ. Trong ngôi nhà nhỏ ấm cúng bên bờ sông Kiến Giang, hai người già lặng lẽ chế biến mâm cỗ cúng với tất cả lòng thành kính. Ông Ngưu tâm sự: “Là người lính cụ Hồ, trở về quê hương sau kháng chiến  chống Mỹ, trong tâm thức người lính chúng tôi luôn canh cánh nỗi nhớ Bác khôn nguôi.

Trong chiến tranh không có điều kiện để tri ân Người, ở thời bình, đất nước, quê hương vững vàng trên con đường đổi mới, đời sống nhân dân ngày càng khá dần lên... “Ăn quả nhớ người trồng cây”, đạo lý dân tộc ta ngàn đời nay như vậy. Sống trong hòa bình, độc lập, tự do... càng nhớ đến công ơn Hồ Chủ tịch nhiều hơn. Mâm cơm giỗ Bác Hồ của người dân Lệ Thủy thể hiện tấm lòng tri ân Người”.

Một tin vui đến cho Quảng Bình khi ngày 28- 4- 2004, Thủ tướng Chính phủ Phan Văn Khải ban hành Quyết định số 185/2004/QĐ-TTg về việc phê duyệt Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh đến năm 2010, trong đó nhóm tượng đài A1 được ưu tiên cho các địa phương: Hà Giang, Cần Thơ, Hải Phòng và Quảng Bình. Ngày 27- 4- 2007, UBND tỉnh có Quyết định số 888/QĐ-UBND thành lập Hội đồng nghệ thuật xây dựng Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Quảng Bình.

Hai năm sau, ngày 5- 8- 2009, UBND tỉnh tiếp tục ban hành Quyết định số 2014/QĐ-UBND phê duyệt Dự án đầu tư xây dựng Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh với nhân dân Quảng Bình giai đoạn I với nội dung: xây dựng khu tượng đài nhằm ghi nhớ công lao to lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với đất nước, dân tộc nói chung và đối với nhân dân Quảng Bình nói riêng; góp phần truyên truyền, giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh, học tập đạo đức, nhân cách của Người và ghi nhớ sự kiện ngày 16- 6- 1957 tại sân vận động tỉnh Quảng Bình.

Tổng mức dự toán xây dựng cụm tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh với nhân dân Quảng Bình là 36 tỷ đồng. Mặt bằng công trình rộng 1,7 ha, địa điểm dự kiến xây dựng thuộc khu vực quảng trường và sân vận động Đồng Hới hiện nay. Tượng Bác Hồ cao 17 mét, bệ tượng cao 2,45 mét; các nhân vật phụ trợ chiều cao trung bình từ 4 đến 5 mét, nhóm tượng làm bằng chất liệu đá xanh Thanh Hóa...

Ngay từ cuối năm 2007 đến năm 2008, các mẫu phác thảo tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh với nhân dân Quảng Bình được UBND tỉnh giao cho Sở Văn hóa- Thể thao và Du lịch giới thiệu và lấy ý kiến rộng rãi người dân trong tỉnh. Sau quá trình lấy ý kiến của nhân dân, mẫu tượng đài do Công ty cổ phần Mỹ thuật và Xây dựng Việt Nam được chọn và triển khai xây dựng mô hình theo tỷ lệ 1/1.

Mô hình tượng đài Bác Hồ với nhân dân Quảng Bình đã được phê duyệt.

Cho đến ba năm sau, ngày 4-3-2011, UBND tỉnh có Công văn số 320/UBND quyết định tạm dừng chuyển chất liệu mô hình tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh với nhân dân Quảng Bình, công văn nêu rõ: “Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Ban cán sự Đảng ủy UBND tỉnh, UBND tỉnh có ý kiến như sau: Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã có chủ trương dừng công trình tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh với nhân dân Quảng Bình; do đó dừng lại không tiến hành các bước tiếp theo, đợi chủ trương của Ban Thường vụ Tỉnh ủy”.

Nhân dân Quảng Bình cứ vào độ tháng sáu, kế cận ngày Bác Hồ về thăm Quảng Bình, Vĩnh Linh, mỗi lần đi qua khu vực quảng trường và sân vận động Đồng Hới lại băn khoăn khi tượng đài Bác Hồ với nhân dân Quảng Bình chưa được xây dựng.

Tôi tiếp tục trở lại câu chuyện cùng ông Phan Khắc Hải, nguyên Thứ trưởng Bộ Văn hóa- Thông tin (nay là Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch) bên bờ biển Nhật Lệ. Ông Hải bảo rằng: “Thời kỳ công tác tại Bộ, mình luôn tán thành chủ trương nên có, nên xây dựng tượng đài Bác Hồ tại Quảng Bình, bởi những nguyên nhân sau: thứ nhất, sinh thời Bác Hồ luôn dành một tình cảm đặc biệt cho quân và dân Quảng Bình, Vĩnh Linh, mảnh đất địa đầu giới tuyến miền Bắc xã hội chủ nghĩa. Thứ hai, sau 30 năm bôn ba hải ngoại, trở về Tổ quốc, lãnh đạo nhân dân làm cách mạng tháng Tám thành công, kháng chiến chống Pháp thắng lợi rồi tiếp tục kháng chiến chống Mỹ, giành độc lập, toàn vẹn lãnh thổ, dấu chân Bác cũng chỉ mới dừng lại ở Quảng Bình.

Điều cuối cùng mình muốn nói, tình cảm của Bác với miền Nam không lúc nào nguôi ngoai, “miền Nam trong trái tim tôi”, ở cửa biển Nhật Lệ này, tiếng lòng của Bác hòa với tiếng sóng Biển Đông nghèn nghẹn “Quê mình ở huyện Nam Đàn, xứ Nghệ... Rồi từ cảng Sài Gòn đi qua Pháp, Nga, Trung Quốc; có lúc đến các nước châu Phi, châu Âu, châu Mỹ, thế mà hôm nay chỉ mới đến được Đồng Hới, Quảng Bình. Chưa về được miền Nam yêu dấu! Mẹ mình mất ở Huế. Mộ cha thì ở Cao Lãnh... Quê mình thực sự kéo dài trên cả nước”.

Nhưng cao hơn hết, trên tất cả các biểu trưng, bia đá... với Quảng Bình, tượng Bác Hồ đã tạc vào lòng dân, vào núi sông, vào hồn dân tộc. Nhân dân Quảng Bình tự hào về điều đó khi thời gian đang chạm dần vào ngày 16- 6, ngày của 57 năm về trước, Quảng Bình đón Bác về thăm.         

Ngô Thanh Long