(QBĐT) - Trên cơ sở thành công từ những vụ mùa trước, vụ hè-thu năm 2015, bà con nông dân thị xã Ba Đồn lại có thêm niềm tin và động lực để triển khai sản xuất lúa giống tại chỗ. Không chỉ cho năng suất và sản lượng đạt kế hoạch đề ra, thành công của mô hình còn tạo sự đột phá trong việc thực hiện áp dụng bộ giống mới vào sản xuất và từng bước xã hội hóa công tác làm giống trên địa bàn.

Vụ hè-thu năm 2015, toàn thị xã Ba Đồn có 6 điểm sản xuất lúa giống tại chỗ với tổng diện tích 45 ha, thu hút khoảng 500 hộ nông dân tham gia trên địa bàn phường Quảng Long và 5 xã: Quảng Văn, Quảng Minh, Quảng Sơn, Quảng Tiên và Quảng Tân.

Theo ông Nguyễn Văn Khánh, Trưởng Phòng Kinh tế, UBND thị xã Ba Đồn thì mặc dù thời tiết ở vụ hè-thu diễn biến phức tạp, tình hình nắng nóng kéo dài làm ảnh hưởng đến việc cung cấp nước tưới phục vụ sản xuất tại các địa phương, đặc biệt là ở 2 xã Quảng Tiên và Quảng Văn, công tác xuống giống ở một số địa phương chậm hơn so với khung lịch thời vụ ban hành, nhưng nhờ tăng cường các dịch vụ về giống, phân bón, tưới tiêu và thuốc bảo vệ thực vật, một số địa phương chủ động đưa ra chính sách hỗ trợ tại các điểm sản xuất giống tại chỗ nên tổng sản lượng lúa đạt trên 245 tấn, năng suất bình quân đạt 54,5 tạ/ha.

Các giống lúa được bà con đưa vào sản xuất lúa giống tại chỗ trong vụ hè-thu năm 2015 gồm: SV181, HT1, PC6, SV5 và DV108; trong đó giống lúa SV5 được gieo cấy tại xã Quảng Sơn đạt năng suất cao nhất với 58 tạ/ha. Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết, có được kết quả này là nhờ công tác quy hoạch sản xuất giống tại chỗ của các xã mang tính tập trung nên thuận lợi trong việc quản lý, chỉ đạo của chính quyền địa phương và chăm sóc của bà con nông dân.

Lúa vụ hè-thu 2015 tại xã Quảng Lộc.

Công tác phối hợp chỉ đạo sản xuất của địa phương với các đơn vị ngành nông nghiệp được tăng cường, các dịch vụ về giống, tưới tiêu, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật luôn được bảo đảm và đáp ứng kịp thời. Đặc biệt, với trách nhiệm tham mưu cho UBND thị xã, Phòng Kinh tế đã kịp thời xây dựng kế hoạch, phương án và thực hiện các chính sách hỗ trợ hợp lý cho các địa phương làm mô hình sản xuất giống tại chỗ như: trợ giá các giống lúa nguyên chủng, thuốc bảo vệ thực vật và công chỉ đạo kỹ thuật trong cả mùa vụ.

Đa số các hộ dân tham gia sản xuất lúa giống tại chỗ đều tích cực tiếp nhận những tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, thực hiện đúng với sự hướng dẫn của cán bộ kỹ thuật tham gia chỉ đạo tại mô hình. Xác định công tác khử lẫn là khâu quan trọng nhằm bảo đảm nâng cao độ thuần của giống nên đa số các hộ dân tham gia sản xuất lúa giống tại chỗ đều tuân thủ nghiêm ngặt quy trình khử lẫn trên đồng ruộng và đặc biệt chú trọng vào các thời kỳ chính như: giai đoạn bắt đầu trổ, tạo hạt chắc và lúa chín. Mặc dù tình hình sâu bệnh có phát sinh và gây hại rải rác, tuy nhiên nhờ thực hiện tốt công tác dự tính, dự báo và tham mưu biện pháp phòng trừ kịp thời nên không ảnh hưởng đến năng suất và sản lượng tại điểm làm giống ở các địa phương.

Sản xuất giống tại chỗ là một chủ trương lớn của thị xã Ba Đồn, rất phù hợp với nhu cầu thực tế của bà con nông dân. Sự thành công của mô hình này đã tạo sự đột phá trong việc thực hiện áp dụng bộ giống mới đưa vào sản xuất, phủ kín diện tích để thay thế dần các loại giống lúa bị thoái hóa, kém chất lượng, có khả năng chống chịu sâu bệnh và điều kiện khắc nghiệt của môi trường, đồng thời giúp bà con nông dân chủ động một phần lượng giống có chất lượng để sản xuất hàng năm.

Mặt khác, lượng giống sản xuất tại chỗ ở các vụ được bà con trao đổi với nhau nên giảm kinh phí đầu tư, tăng hiệu quả kinh tế cho sản xuất. Cụ thể như sau vụ đông-xuân 2013-2014, bà con đã mạnh dạn trao đổi lúa giống và lúa đại trà được trên 70% tổng sản lượng lúa giống xác nhận từ mô hình sản xuất lúa giống tại chỗ của địa phương mình.

Chính vì vậy, lượng giống bà con đăng ký mua ở Trạm giống cây trồng ngày càng giảm hẳn. Nguyên nhân là do sau thu hoạch bà con nông dân đã tiến hành trao đổi với nhau để nhân rộng giống trên địa bàn xã và đưa vào sản xuất ở vụ tiếp theo. Dự kiến số lượng giống trao đổi của các hộ đạt trên 50% tổng sản lượng thu hoạch của các điểm làm giống tại chỗ trên địa bàn mỗi xã.

Trò chuyện với một số bà con nông dân tham gia sản xuất lúa giống tại chỗ, chúng tôi được biết thêm: Từ chính sách hỗ trợ giống sản xuất tại chỗ cho bà con nông dân (trợ giá các loại giống lúa nguyên chủng 11.000 đồng/kg, hỗ trợ thuốc bảo vệ thực vật phòng trừ sâu bệnh 12.000 đồng/sào) đã góp phần giảm chi phí sản xuất, tăng hiệu quả kinh tế trên một đơn vị diện tích và bước đầu giúp các hộ dân tiếp cận với việc thực hiện mô hình cánh đồng lớn. Không những góp phần từng bước xã hội hóa công tác làm giống trên địa bàn, mô hình sản xuất lúa giống tại chỗ đã thúc đẩy sản xuất nông nghiệp Ba Đồn tiếp tục chuyển dịch theo hướng nông nghiệp giá trị với diện tích sử dụng giống chất lượng cao ngày càng được mở rộng.

Theo kế hoạch, vụ đông-xuân 2015-2016, thị xã Ba Đồn sẽ tăng diện tích sản xuất lúa giống tại chỗ lên 50 ha và tiếp tục nhân rộng mô hình ở nhiều địa phương khác. Theo đó, đối với những địa phương có khả năng chủ động được nguồn nước tưới có diện tích đất trồng lúa tập trung khoảng 15 - 20 ha, những địa phương có địa hình bằng phẳng và có độ đồng đều cao sẽ hỗ trợ để sản xuất giống trên quy mô lớn nhằm tạo tiền đề cho việc xây dựng cánh đồng lớn theo quy trình thâm canh lúa cải tiến SRI.

Nhằm giúp bà con nông dân tiếp tục gặt hái thành công từ mô hình sản xuất lúa giống tại chỗ, UBND thị xã cần xem xét tăng thêm kinh phí hỗ trợ mua giống và thuốc bảo vệ thực vật cho các hộ dân; đồng thời tổ chức các lớp tập huấn nâng cao kỹ thuật cho cán bộ chỉ đạo mô hình và các hộ sản xuất lúa giống ở các địa phương chưa được làm giống tại chỗ, để có cơ sở nhân rộng mô hình trên toàn địa bàn thị xã.

Hiền Chi