(QBĐT) - Trong suốt chặng đường hình thành và phát triển, các cơ sở kinh tế hợp tác,  hợp tác xã (HTX) luôn nhận được sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ và Bác Hồ; điều đó được thể hiện trong rất nhiều chủ trương, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, các văn bản pháp luật và các chương trình, dự án phát triển kinh tế tập thể của Nhà nước, Chính phủ...

Chủ tịch Hồ Chí Minh là người đầu tiên đưa tư tưởng HTX vào Việt Nam. Ngày 11 tháng 4 năm 1946, Bác viết thư gửi điền chủ nông gia Việt Nam kêu gọi tham gia HTX nông nghiệp. Sau lời kêu gọi của Người, hàng loạt cơ sở kinh tế hợp tác (lúc đó gọi là tổ đổi công, tổ vần công) được hình thành và các HTX phát triển mạnh mẽ vào những năm 50- 60 của thế kỷ XX.

Sau 19 năm, cũng vào ngày này 11 tháng 4 năm 1964,  Bác Hồ gửi thư cho Đại hội HTX và đội sản xuất nông nghiệp tiên tiến miền núi và trung du, khen ngợi những HTX điển hình tiên tiến, nhưng Bác vẫn yêu cầu các cấp, các ngành quan tâm chỉ đạo các HTX nông nghiệp phát triển...

Với những cơ sở và ý nghĩa to lớn của ngày 11 tháng 4, có bao hàm cả 2 sự kiện, đó là ngày 11 tháng 4 năm 1946, ngày Bác Hồ viết thư kêu gọi tham gia HTX và sau 19 năm cũng vào ngày 11 tháng 4 năm 1964 Bác Hồ viết thư gửi Đại hội các HTX và đội sản xuất nông nghiệp tiên tiến miền núi và trung du.

Từ đó đến nay, trong mỗi giai đoạn lịch sử của cách mạng, các HTX, liên hiệp HTX đã có những đóng góp tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Những năm gần đây, thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, các HTX, liên hiệp HTX trong các ngành, lĩnh vực đã, đang vượt qua khó khăn để đổi mới, phát triển, từng bước khẳng định vai trò, vị trí của mình trong sự nghiệp phát triển kinh tế- xã hội của đất nước.

Ban Chấp hành Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, khóa IV, nhiệm kỳ 2010-2015 đã thảo luận, thống nhất lấy ngày 11 tháng 4 năm 1946 làm Ngày Hợp tác xã Việt Nam để trình Thủ tướng Chính phủ.  Ngày 27 tháng 7 năm 2011, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 1268/QĐ-TTg công nhận  ngày 11 tháng 4 hàng năm là Ngày Hợp tác xã Việt Nam.

Các HTX chế biết hải sản được chú trọng phát triển và mở rộng hơn.

Hòa chung trong truyền thống của phong trào HTX nước ta, phong trào HTX tỉnh Quảng Bình cũng đã có những đóng góp quan trọng và xứng đáng. Kinh tế tập thể mà nòng cốt là HTX đã có những chuyển biến quan trọng; cơ chế quản lý tập trung, bao cấp từng bước được xóa bỏ, cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước được hình thành; trong khó khăn đã xuất hiện một bộ phận HTX mạnh dạn đổi mới, kịp thời chuyển đổi để thích ứng với cơ chế mới, hoạt động có hiệu quả.

Từ kinh nghiệm thành công của các HTX trong cơ chế thị trường, quá trình đổi mới kinh tế HTX được gắn với việc triển khai thực hiện Luật HTX và Nghị quyết số 13/NQ-TW Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 5 (khóa IX). Hầu hết các HTX cũ được tiến hành chuyển đổi sang mô hình HTX kiểu mới.

Quá trình chuyển đổi và đăng ký lại đã tạo điều kiện củng cố lại tổ chức, quản lý, đổi mới lại quan hệ sản xuất và tăng cường lực lượng sản xuất trong các HTX; vai trò tự chủ của các HTX được đề cao, xã viên tham gia HTX một cách tự nguyện, nhiều HTX đã xây dựng được phương án hoạt động phù hợp, huy động được sự tham gia đóng góp của đông đảo xã viên.

Bên cạnh việc chuyển đổi, củng cố các HTX cũ; xuất phát từ nhu cầu hợp tác của kinh tế hộ, ngày càng có nhiều HTX mới được thành lập trong các ngành, lĩnh vực kinh tế với các hình thức tổ chức và phương thức hoạt động phong phú, đa dạng.

Trong quá trình hoạt động, nhiều HTX đã mạnh dạn huy động các nguồn vốn đầu tư mở rộng sản xuất, áp dụng tiến bộ khoa học và công nghệ mới vào sản xuất. Nhiều HTX đã biết vươn lên trở thành các HTX khá, giỏi. Hoạt động của các HTX đã thật sự có tác dụng thúc đẩy kinh tế hộ phát triển, tạo ra mối liên kết, hợp tác giữa các hộ xã viên trong HTX và giữa xã viên với các cơ sở sản xuất, kinh doanh nhỏ và vừa khác; góp phần gia tăng sản lượng hàng hóa, nông lâm, thủy sản,  lương thực, thực phẩm cho xã hội.

Các HTX thông qua tổ chức và hoạt động của mình đã huy động có hiệu quả các nguồn lực xã hội để mở rộng sản xuất, kinh doanh, phát triển ngành nghề, chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đặc biệt là trong nông nghiệp và nông thôn...

Trải qua hơn 20 năm xây dựng và phát triển, Liên minh HTX Quảng Bình đã làm tốt chức năng là cơ quan đại diện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, tư vấn hỗ trợ, cung cấp dịch vụ cho các HTX, giúp các thành viên trong quan hệ đối nội, đối ngoại nhằm phát triển hoạt động kinh tế- xã hội của các thành viên theo đường lối của Đảng và pháp luật của Nhà nước.

Với những đóng góp tích cực của Liên minh HTX, đến nay Quảng Bình có 1.200 tổ hợp tác (THT) với hơn 20.000 thành viên tham gia hoạt động. Trong đó, 129 THT được thành lập có chứng thực của UBND xã, phường, có phương án sản xuất kinh doanh cụ thể, chủ yếu ở lĩnh vực khai thác trên biển (68 THT), dịch vụ nông nghiệp, tưới tiêu (54 THT), nuôi trồng và chế biến thủy sản (7 THT).

Qua hoạt động của mình, các THT giúp nhau vay vốn, đưa tiến bộ khoa học kỹ thuật đến với người nông dân để áp dụng vào sản xuất kinh doanh, tận dụng các nguồn lực đất đai, nguyên liệu, vốn, lao động tại địa phương, tạo tiền đề cho cách làm ăn mới, hướng tới sản xuất theo nhu cầu của thị trường, giải quyết việc làm, tăng thu nhập và nâng cao đời sống cho các hộ nông dân; góp phần vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế, xóa đói giảm nghèo, bảo đảm an sinh xã hội, ổn định chính trị ở cơ sở.

Tuy nhiên, các THT sản xuất gặp khó khăn về đầu ra của sản phẩm, thiếu vốn đầu tư sản xuất, còn sản xuất riêng lẻ chưa tập hợp, liên kết nhau để tạo sức mạnh. Việc theo dõi, đánh giá hoạt động của các THT gặp nhiều khó khăn, chưa bảo đảm có sự thống kê và quản lý tập trung, chặt chẽ. Về thành lập các HTX, hiện có 248 HTX đang hoạt động, thu hút 115.520 xã viên và 3.916 lao động trực tiếp với tổng số vốn 1.950.703 triệu đồng, trong đó có 10 HTX thành lập mới. 

Số HTX thành lập mới, có số lượng thành viên 101 người, bình quân 10-12 người/HTX. Lao động: 90 người, bình quân 10 người/HTX. Tổng nguồn vốn hoạt động:  13.545 triệu đồng, bình quân vốn hoạt động của 1 HTX mới khoảng 1.500 triệu đồng, hoạt động theo mô hình vừa sản xuất tập trung vừa dịch vụ. Đến nay, các HTX thành lập mới đã tập trung xây dựng cơ sở vật chất, tìm kiếm thị trường, tạo thêm việc làm, thu nhập cho xã viên và người lao động, hiện đang phát triển theo xu hướng tốt.

Về hoạt động của Liên minh HTX tỉnh, hàng tháng đơn vị đã tham gia xây dựng và triển khai thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng và phối hợp với các sở, ban, ngành về phát triển kinh tế tập thể. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền phát triển kinh tế tập thể; triển khai các hoạt động hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể... Tuy nhiên, hiện nay phong trào xây dựng và phát triển HTX ở Quảng Bình vẫn còn gặp nhiều khó khăn trong hoạt động, quy mô còn nhỏ. Đây cũng là những thách thức đòi hỏi Liên minh HTX Quảng Bình cần có những chính sách phù hợp nhằm thúc đẩy HTX phát triển trong thời gian tới.

Phát huy những truyền thống đã đạt được qua 69 năm xây dựng và phát triển của phong trào HTX nước ta; với sự quan tâm lãnh chỉ đạo sâu sát của Đảng và chính quyền các cấp; sự hỗ trợ của các ngành, các cấp, các tổ chức đoàn thể xã hội, với hẩu hiệu “Đoàn kết, hợp tác, phát triển vì cộng đồng và an sinh xã hội”, tin tưởng rằng kinh tế tập thể tỉnh nhà sẽ tiếp tục có bước phát triển lớn mạnh trong thời gian tới, góp phần xây dựng quê hương Quảng Bình giàu về kinh tế, đẹp về văn hóa, vững về chính trị, mạnh về quốc phòng-an ninh và gặt hái được nhiều thành tựu hơn nữa.

P.V