(QBĐT) - Đến thời điểm này, các địa phương cơ bản đã thu hoạch  xong lúa vụ hè-thu, với năng suất đạt bình quân 50 tạ/ha, cao hơn 0,5 tạ/ha so với vụ hè - thu năm trước. Như vậy, năm nay cùng với vụ đông-xuân được mùa, bà con nông dân lại có thêm một vụ hè-thu thắng lợi.

Nét mới trong sản xuất vụ hè-thu năm nay là diện tích tất cả các loại cây trồng đều tăng. Theo số liệu của Sở Nông nghiệp và PTNT, mặc dù bị hạn hán nặng, nhưng toàn tỉnh đã thực hiện được 31.094 ha cây trồng, tăng 2,8% so cùng kỳ năm trước. Một số địa phương có diện tích tăng cao là: Thị xã Ba Đồn thực hiện 2.555,3 ha (tăng 10,2%); huyện Minh Hoá thực hiện 1.017 ha (tăng 35,1%); Bố Trạch thực hiện 4.715 ha (tăng 5,2%). Đặc biệt Huyện Quảng Trạch được xem là địa phương có nhiều vùng bị thiếu nước, hạn nặng nhưng vẫn thực hiện được 4.069,8 ha, tăng 10,8%...

Đối với cây lúa là cây trồng chủ lực, quyết định sự thành bại của vụ hè-thu, toàn tỉnh đã thực hiện 24.203 ha, tăng 3% so cùng kỳ. Lần đầu tiên trong nhiều năm vận động giảm diện tích lúa tái sinh, đến vụ này đã mang lại kết quả (lúa tái sinh thực hiện 8.769 ha, giảm 6% so với vụ hè-thu trước). Cây ngô thực hiện 787 ha, tăng 13,4% so cùng kỳ; cây khoai lang thực hiện 778,2 ha, tăng 1,5%; cây lạc thực hiện 553,5 ha, tăng 1,5%; cây làm thức ăn gia súc thực hiện 938,5 ha, tăng 10,4% so cùng kỳ...

Vụ hè-thu này mặc dù bị hạn nặng, nhưng các địa phương đã chủ động được nguồn nước. Hệ thống kênh mương tưới tiêu được kiên cố hóa khá hoàn chỉnh, việc nạo vét khơi thông dòng chảy triển khai sớm. Bên cạnh đó, nhờ có chuẩn bị từ sớm nên các hồ đập thủy lợi được tích lũy nước cơ bản đáp ứng nhu cầu tưới. Nhận định đầu vụ hè-thu sẽ có khoảng 3.560 ha cây trồng thiếu nước, trong đó cây lúa có 1.600ha, Sở Nông nghiệp và PTNT đã chỉ đạo các địa phương tích cực áp dụng biện pháp tưới tiết kiệm. Một số vùng cây trồng cạn bị thiếu nước cục bộ, nhưng không ảnh hưởng nhiều đến sản lượng lương thực chung của tỉnh.

Một trong những địa phương bị ảnh hưởng lớn do hạn hán là huyện Quảng Trạch. Vụ hè-thu này, bà con trong huyện Quảng Trạch gieo trồng 3.400ha diện tích lúa, trong đó hơn 250ha từ đầu vụ đã không có nước sản xuất và 70ha bị thiếu nước vào cuối vụ, tập trung ở các xã Phù Hóa, Quảng Thanh, Quảng Phương và Quảng Lưu...

Thu hoạch đậu xanh hè-thu ở Lệ Thủy.

Theo ông Võ Xuân Hồng, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện, để chủ động đối phó với hạn hán, ngay từ đầu vụ huyện đã phối hợp với Công ty TTHH MTV KTCT thủy lợi tỉnh chỉ đạo Trạm thủy nông trên địa bàn phối hợp với các xã quản lý, sử dụng hợp lý nguồn nước hiện có; đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền, chủ động chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên diện tích dự báo thiếu nước tưới cũng như khuyến khích người dân áp dụng các biện pháp tưới nước tiết kiệm nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nước. Nhờ vậy, vụ này năng suất và sản lượng đều đạt cao hơn vụ hè-thu năm ngoái.

Về giống cây trồng vụ hè-thu, Sở Nông nghiệp và PTNT đã khuyến cáo cho bà con nông dân sử dụng các giống lúa ngắn ngày hoặc cực ngắn ngày và có khả năng chịu hạn tốt vào gieo cấy để rút ngắn thời vụ, bảo đảm thu hoạch trước mùa mưa lũ như: PC6, P6 đột biến, SV181...Về giống ngô, canh tác giống ngô lai năng suất cao chịu hạn như: HN88, Lai Tố Nữ, NK6326; nếu trồng dưa hấu nên sử dụng giống Hắc Mỹ Nhân (TN010); cây lạc sử dụng các giống L14, L23...

Vụ hè-thu năm nay ở thị xã Ba Đồn đã xây dựng và đưa vào sản xuất mô hình cánh đồng lớn với diện tích 31 ha tại thôn Phù Trịch, xã Quảng Lộc. Loại giống sử dụng gieo trồng vào mô hình cánh đồng lớn là HT1. Đến nay, thị xã Ba Đồn có tỷ lệ phổ cập giống lúa chất lượng cao gần 60% tổng diện tích. Một thuận lợi trong vụ hè-thu này nữa là, sâu bệnh và chuột hại lúa được xử lý kịp thời, sự ảnh hưởng không lớn.

Qua báo cáo của các địa phương, diện tích lúa hè-thu bị sâu bệnh và chuột gây hại 1.137 ha, so cùng kỳ năm trước bằng 80,8%. Diện tích lúa bị chuột phá 310,5 ha; rầy lưng trắng gây hại 215,5 ha; sâu cuốn lá nhỏ gây hại 256 ha; sâu đục thân gây hại 120 ha...

Ông Phan Văn Khoa, Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT cho biết, vụ hè-thu này Sở đã tăng cường chỉ đạo chuyển đổi đất lúa thiếu nước sang trồng các loại cây khác thích ứng với hạn hán. Kết quả đã chuyển được 1.045ha đất lúa thiếu nước kém hiệu quả sang trồng 400ha ngô, đậu xanh (360ha), dưa hấu (90ha), cây thức ăn gia súc (90ha), mè (50ha), khoai lang (25ha), rau các loại (20ha), lạc (5ha), cây khác (mướp đắng, mía....) 5ha.

Huyện Bố Trạch được xem là địa phương đi đầu trong việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa kém hiệu quả sang trồng một số cây khác như mô hình cá lúa, trồng ngô, dưa hấu và kiên (kê). Theo Phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Bố Trạch, vụ hè-thu này đã chuyển được 170ha đất lúa sang cây trồng cạn. Để công tác chuyển đổi có hiệu quả, huyện đã có chính sách hỗ trợ các hộ tham gia thực hiện 4 triệu đồng/ha. Huyện Minh Hóa là địa phương luôn bị ảnh hưởng nặng nề của nắng hạn, năm nào đất sản xuất vụ hè-thu cũng thiếu nước. Tuy nhiên vụ này các địa phương trong huyện đã chuyển được 88ha đất trồng lúa thiếu nước sang trồng các loại cây khác nhằm tránh tình trạng bỏ hoang đất sản xuất như các năm trước.

Mới đây chúng tôi có dịp về huyện Lệ Thủy được biết, năm nay các xã đều giảm được diện tích lúa tái sinh. Năng suất lúa hè-thu dự ước đạt 55 tạ/ha, tăng 1,5 tạ/ha so với vụ hè thu năm 2015. Lúa tái sinh có năng suất 26,5 tạ/ha, tăng 1 tạ/ha.

Điểm nổi bật ở huyện Lệ Thủy là đầu tư mạnh mẽ cơ giới hóa vào sản xuất, rút ngắn thời gian thu hoạch. Hiện tại trên địa bàn huyện có 51 máy gặt, trong đó có 31 máy gặt đập liên hợp; 370 máy làm đất; 471 máy kéo các loại và 170 máy bơm nước. Thực hiện chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng nhằm nâng cao giá trị trong sản xuất nông nghiệp, một số địa phương trong huyện đã vận động nông dân mở rộng diện tích trồng đậu xanh trên đất lúa một vụ.

Điển hình xã Mai Thủy có 300 hộ trồng 20 ha đậu xanh giống DDX28 trên đất lúa thiếu nước trong vụ này.HTX Xuân Bồ và HTX Thạch Bàn trồng 30ha với trên 200 hộ tham gia, năng suất bình quân ước đạt 12tạ/ha. Tính toán theo chi phí sản xuất thì mỗi ha đậu xanh ĐX28 cho lãi 20 triệu đồng, cao hơn làm lúa tái sinh 8 triệu đồng/ha.

Tr.T