(QBĐT) - Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” đã nêu 4 nhóm giải pháp chủ yếu nhằm tiếp tục xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, trong đó, nhóm giải pháp đầu tiên là thực hiện tự phê bình và phê bình, nêu cao tính tiền phong, gương mẫu của cấp trên. Đồng thời quy định, sau đợt kiểm điểm tự phê bình và phê bình theo Nghị quyết Trung ương 4 sẽ duy trì nghiêm túc nền nếp, chế độ tự phê bình, phê bình hàng năm gắn với kiểm điểm theo chức trách, nhiệm vụ được giao.

Thời gian qua, việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khoá XI) về xây dựng Đảng nói chung, việc kiểm điểm, tự phê bình và phê bình của các cấp ủy, tổ chức đảng nói riêng đã được chỉ đạo chặt chẽ, tiến hành khá nghiêm túc, đem lại một số kết quả và kinh nghiệm bước đầu. Tuy nhiên cũng có không ít vấn đề đang đặt ra cần phải giải quyết nhằm thực hiện tốt hơn giải pháp quan trọng này.

Những kết quả bước đầu

Thông qua đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng trong toàn Đảng kiểm điểm, tự phê bình và phê bình theo Nghị quyết Trung ương 4 và việc tổ chức kiểm điểm đối với tập thể và cá nhân hàng năm đã góp phần củng cố, nâng cao và tạo sự thống nhất nhận thức tư tưởng trong các cấp ủy, tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên về tình hình Đảng và sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên hiện nay; thấy rõ tính cấp bách và sự cần thiết phải tiếp tục đổi mới, chỉnh đốn Đảng để xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong thời kỳ mới. Từ đó, mỗi cấp ủy và cán bộ, đảng viên thấy rõ hơn trách nhiệm của mình đối với vận mệnh của Đảng, của dân tộc, đề cao ý thức tự giác trong việc thực hiện Nghị quyết.

Việc tiến hành kiểm điểm tự phê bình, phê bình đã giúp các cấp ủy, tổ chức đảng và mỗi cấp ủy viên thấy rõ hơn những ưu điểm của mình để tiếp tục phát huy; những hạn chế, thiếu sót, khuyết điểm để kịp thời sửa chữa, khắc phục.

Qua kiểm điểm, tự phê bình và phê bình thẳng thắn, chân thành trên tinh thần đồng chí đã tăng cường sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng; trong nội bộ từng cơ quan, đơn vị, địa phương có sự hiểu biết, cảm thông và chia sẻ với nhau hơn; nhiều người đã nhận dạng rõ hơn, sâu sắc hơn về những biểu hiện của sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, làm cơ sở để mỗi người đánh giá ưu điểm, khuyết điểm mình chính xác hơn.

Có thể nói, đây là dịp tốt để mỗi cấp ủy, tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên tự nhìn nhận, soi xét lại chính mình, qua đó tự điều chỉnh suy nghĩ, hành động của bản thân và có những giải pháp cụ thể để sửa chữa, khắc phục khuyết điểm.

Sau kiểm điểm, các cấp ủy, tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên đã và đang tích cực sửa chữa, khắc phục khuyết điểm. Thông qua kiểm điểm, tự phê bình và phê bình, cùng với việc nhận rõ những khuyết điểm, yếu kém của mình, mỗi cấp ủy, tổ chức đảng và từng cấp ủy viên đã đề ra được phương hướng phấn đấu và các giải pháp cụ thể, phù hợp để sửa chữa, khắc phục khuyết điểm.

Ở tỉnh ta, cấp ủy các cấp đã quán triệt và thực hiện nghiêm quy định của Trung ương, đặc biệt là của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về việc sử dụng xe công, tổ chức các hội nghị, lễ cưới, lễ tang; quy định không uống rượu, bia buổi trưa trong các ngày làm việc; xây dựng và ban hành các quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là đối với cán bộ chủ chốt ở các cấp, lãnh đạo các cấp trực tiếp đối thoại với nhân dân, nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ; rà soát, kiện toàn tổ chức bộ máy và sắp xếp, bố trí lại cán bộ ở một số cơ quan, đơn vị cho phù hợp; chỉ đạo việc thanh tra, kiểm tra, và kết luận để điều chuyển hoặc xem xét, xử lý kỷ luật đối với những cán bộ, đảng viên, công chức có dư luận liên quan đến tham nhũng, tiêu cực; tập trung xem xét, giải quyết các vụ khiếu kiện lâu ngày và đưa ra xét xử những vụ án lớn, gây bức xúc trong dư luận xã hội ...

Có thể nói, những việc làm cụ thể, thiết thực nêu trên đã có tác dụng tích cực trong xã hội và bước đầu đem lại niềm tin cho cán bộ, đảng viên và nhân dân vào việc thực hiện Nghị quyết.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, trong quá trình kiểm điểm tự phê bình và phê bình ở các cấp còn biểu hiện khá rõ tình trạng nể nang, hữu khuynh, né tránh; ý kiến góp ý chủ yếu nêu ưu điểm, ít góp ý và phê bình những hạn chế, thiếu sót, khuyết điểm; chưa đi sâu phân tích, làm rõ nguyên nhân của những khuyết điểm yếu kém và trách nhiệm của tập thể, cá nhân liên quan đến những vấn đề nổi cộm tại địa phương, cơ quan, đơn vị; nhiều nơi chưa chỉ ra được thực chất, mức độ nghiêm trọng và đối tượng cụ thể của tình trạng suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tình trạng chạy chức, chạy quyền, lợi ích nhóm...

Hầu hết các TCCS đảng đều xây dựng Phòng Hồ Chí Minh nhằm góp phần thực hiện tốt Chỉ thị 03-CT/TW. Ảnh: A.T

Việc đề ra kế hoạch, các giải pháp để sửa chữa, khắc phục khuyết điểm theo ba vấn đề cấp bách mà Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) đề ra của một số cấp ủy, tổ chức đảng còn chung chung, thiếu cụ thể; việc sửa chữa, khắc phục khuyết điểm ở một số nơi còn chậm, chưa thật sự quyết liệt và chưa tạo được sự chuyển biến mạnh mẽ trên thực tế. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên vẫn đang tồn tại và chưa được đẩy lùi... Như vậy, kết quả đạt được mới chỉ là bước đầu.

Một số giải pháp thực hiện tốt tự phê bình và phê bình hiện nay

Như đã đề cập, tự phê bình và phê bình chỉ có hiệu quả cao khi được thực hiện thường xuyên, nghiêm túc, đặc biệt là khi có sự gương mẫu đầu tàu của cán bộ lãnh đạo, quản lý, nhất là cán bộ chủ chốt.

Chúng ta phải nhận thấy rằng, tự phê bình và phê bình là công việc không hề đơn giản, dễ dàng; trái lại vô cùng khó khăn, phức tạp, thậm chí có thể nói là cuộc đấu tranh đầy cam go, gian khổ diễn ra ngay trong mỗi con người, mỗi tổ chức. Nó đòi hỏi toàn Đảng phải có nỗ lực cao, mỗi cá nhân và tập thể phải quyết tâm rất lớn, phấn đấu bền bỉ, kiên trì với những biện pháp thật kiên quyết và tích cực. Trong đó có vai trò đặc biệt quan trọng của người cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp.

Theo chúng tôi, để tiếp tục thực hiện tự phê bình và phê bình theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) có hiệu quả, các cấp ủy, tổ chức đảng cần nhận thức đúng đắn mục đích, bản chất, vai trò, ý nghĩa của tự phê bình và phê bình trong Đảng, đồng thời phải có quyết tâm chính trị thật cao, có những hình thức, biện pháp thực hiện đúng đắn, khoa học và triệt để, trong đó cần lưu ý những yêu cầu chủ yếu sau đây:

Thứ nhất, xác định rõ yêu cầu của tự phê bình và phê bình: Yêu cầu việc chuẩn bị và tổ chức kiểm điểm tự phê bình và phê bình phải chu đáo, khoa học, chỉ đạo chặt chẽ, tiến hành nghiêm túc, thận trọng, bảo đảm đạt kết quả thực chất; nội dung kiểm điểm hàng năm phải đi sâu phân tích, đánh giá việc khắc phục khuyết điểm, hạn chế của từng tập thể, cá nhân đã được chỉ ra qua đợt sinh hoạt chính trị kiểm điểm tự phê bình và phê bình theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI). Tránh làm lướt, làm qua loa, hình thức, chiếu lệ; khắc phục cho được tình trạng xuê xoa, nể nang cũng như lợi dụng để "đấu đá", trù dập, vu cáo lẫn nhau với những động cơ không trong sáng; nghiêm khắc xử lý những trường hợp trù dập phê bình hoặc vu cáo.

Duy trì nghiêm túc nền nếp, chế độ tự phê bình, phê bình hàng năm gắn với kiểm điểm theo chức trách, nhiệm vụ được giao và lấy phiếu tín nhiệm đối với các chức danh lãnh đạo trong cơ quan đảng, nhà nước, đoàn thể. Định kỳ hàng năm, cấp uỷ, tổ chức đảng có hình thức thích hợp thông báo kết quả kiểm điểm cho cán bộ, đảng viên và nhân dân biết, đóng góp ý kiến.

Thứ hai, thực hiện đúng phương châm, phương pháp tiến hành tự phê bình và phê bình. Nghị quyết Trung ương 4 nhấn mạnh phương châm phải nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, khách quan, không nể nang, né tránh.

Tiến hành kiểm điểm với phương châm phòng ngừa, ngăn chặn, "trị bệnh cứu người", giúp nhau cùng tiến bộ, vì sự trong sạch, vững mạnh của mỗi cá nhân, tổ chức và sự nghiệp chung của Đảng; tự phê bình và phê bình phải vừa giữ đúng nguyên tắc, vừa phải có tính thuyết phục, có lý, có tình; kiên trì, bền bỉ, thường xuyên, liên tục, không chủ quan, nóng vội, máy móc, cứng nhắc, đồng thời kiên quyết xử lý nghiêm những trường hợp cố tình không tự giác nhận và sửa chữa khuyết điểm, những trường hợp cố tình bao che sai phạm, khuyết điểm.

Về cách làm, cấp trên gương mẫu kiểm điểm trước để cấp dưới làm theo; tập thể kiểm điểm trước, cá nhân kiểm điểm sau. Cấp ủy viên các cấp, cán bộ chủ chốt, người đứng đầu làm trước và phải thật sự gương mẫu để cho các cấp noi theo. Lấy kiểm điểm của tập thể bổ sung, đối chiếu khi xem xét kiểm điểm của cá nhân và ngược lại.

Các cấp ủy, tổ chức đảng phải làm kiên quyết, kiên trì, xác định rõ lộ trình thực hiện, thời gian hoàn thành, làm từng bước vững chắc, thường xuyên kiểm tra, giám sát chặt chẽ; đồng thời phải bình tĩnh, tỉnh táo, không nóng vội, cực đoan; cũng như không để rơi vào trì trệ, hình thức, không chuyển biến được tình hình; giữ đúng nguyên tắc, không để những phần tử cơ hội lợi dụng, kích động, gây rối nội bộ.

Thứ ba, xác định rõ nội dung kiểm điểm tự phê bình và phê bình đối với tập thể và từng cá nhân. Nội dung kiểm điểm, tự phê bình và phê bình được xác định trên cơ sở căn cứ vào 3 vấn đề cấp bách mà Nghị quyết Trung ương 4 đã nêu và Quy định về những điều đảng viên không được làm, đối chiếu với tình hình hiện tại của tổ chức và cá nhân, có liên hệ đến những năm trước đó để kiểm điểm, tự phê bình và phê bình; làm rõ tại sao những khuyết điểm, yếu kém đã chỉ ra từ nhiều năm nay nhưng chậm khắc phục, có mặt lại yếu kém, phức tạp thêm.

Để xác định cụ thể hơn, các cấp ủy cần chỉ đạo việc kiểm điểm thực hiện phê bình và phê bình bám sát những nội dung kiểm điểm đối với từng tập thể, cá nhân theo Hướng dẫn số 11/HD-BTCTW, ngày 14-3-2012, Hướng dẫn số 27- HD/BTCTW ngày 25-9-2014 của Ban Tổ chức Trung ương và Kế hoạch số 95- KH/TU ngày 27-10-2014 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về kiểm điểm tập thể, cá nhân và đánh giá, phân loại chất lượng tổ chức cơ sở đảng, đảng viên hàng năm. Trong đó cần làm rõ, làm kỹ những hạn chế, thiếu sót, khuyết điểm cả về mức độ, tính chất, phạm vi và nguyên nhân.

Thứ tư, coi ý thức, thái độ trong tự phê bình và phê bình là tiêu chí quan trọng để đánh giá phẩm chất chính trị, đạo đức của cán bộ, đảng viên. Sự giác ngộ, tính tự giác, tiền phong gương mẫu là một thuộc tính đặc trưng, bản chất của người đảng viên. Thái độ đúng đắn, sự trung thực, tự giác, gương mẫu trong tự phê bình và phê bình cũng là một yêu cầu, tiêu chuẩn của người đảng viên.

Chính vì vậy, những phẩm chất đó cần được coi là tiêu chí quan trọng để đánh giá, xếp loại đảng viên và đề bạt, bổ nhiệm cán bộ.

Hướng dẫn thực hiện kiểm điểm tự phê bình và phê bình của Ban Tổ chức Trung ương cũng nhấn mạnh: mỗi tổ chức đảng, mỗi cán bộ, đảng viên từ Trung ương đến cơ sở, từ cán bộ cấp cao đến từng đảng viên, từ đảng viên đương chức đến đảng viên đã nghỉ hưu, phải thực sự tự giác, trung thực, xem xét, nhìn lại mình để phát huy ưu điểm, có dũng khí tự thấy rõ khuyết điểm và tự mình sửa chữa, không chờ đến khi tổ chức hội nghị kiểm điểm; phải thực sự cầu thị, khách quan với ý thức xây dựng trong kiểm điểm, tự phê bình và phê bình.

Lấy kết quả kiểm điểm tự phê bình và phê bình làm căn cứ để thực hiện các nội dung trong công tác cán bộ, đảng viên. Với tinh thần đó, các cấp ủy đảng cần quán triệt nguyên tắc không đề bạt, bổ nhiệm những cán bộ thiếu tự giác, thiếu trung thực trong tự phê bình và phê bình, cố ý che giấu khuyết điểm, yếu kém, tìm mọi cách để biện minh cho những sai lầm, khuyết điểm của mình, hoặc trù dập những người trung thực, thẳng thắn trong phê bình.

Thứ năm, có biện pháp cụ thể, kịp thời để khắc phục, sửa chữa những hạn chế, khuyết điểm sau tự phê bình và phê bình. Mục đích của tự phê bình và phê bình là để phát huy ưu điểm, đồng thời nhận rõ hạn chế, sai lầm, khuyết điểm và từ đó tìm biện pháp khắc phục, sửa chữa. Hiệu quả của tự phê bình và phê bình thể hiện chủ yếu ở chỗ những cán bộ, đảng viên mắc sai lầm, khuyết điểm nhận rõ mức độ, tính chất, ảnh hưởng của các sai lầm, khuyết điểm đó và kiên quyết sửa chữa, tự giác phấn đấu tu dưỡng, rèn luyện, tập thể cơ quan, đơn vị tăng cường đoàn kết, thống nhất cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức sau thực hiện phê bình và phê bình,... Đối với những trường hợp mắc sai lầm, khuyết điểm đến mức phải xử lý kỷ luật thì phải kịp thời xử lý một cách thấu tình, đạt lý.

Một yêu cầu nữa là tất cả những nhiệm vụ quan trọng nêu trên phải được tiến hành đồng thời, gắn với việc thực hiện Chỉ thị số 03- CT/TW của Bộ Chính trị, Chỉ thị số 29- CT/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh và việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của từng địa phương, cơ quan, đơn vị.

Tóm lại, cả trên phương diện lý luận, thực tiễn, xét cả về lý và tình, tự phê bình và phê bình vẫn là quy luật tồn tại, phát triển của Đảng, là “phương thuốc” tốt nhất để sửa chữa, khắc phục những hạn chế, sai lầm, khuyết điểm và chữa mọi “bệnh tật” trong Đảng, là biện pháp căn bản để giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên, xây dựng, củng cố sự đoàn kết thống nhất trong Đảng.

Đây là khâu mấu chốt nhất, nhưng cũng là khâu có nhiều khó khăn nhất; bởi nó đòi hỏi mỗi người phải tự phân tích, mổ xẻ những ưu, khuyết điểm của chính bản thân mình, phải nhận xét, đánh giá về người khác. Nếu không thật sự tự giác, chân thành, công tâm; không hết lòng vì sự nghiệp chung, không có dũng khí và không thực sự cầu thị thì không thể thực hiện có hiệu quả.

Vì vậy, vấn đề quan trọng đặt ra là các cấp ủy, tổ chức đảng, mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp cần nhận thức và gương mẫu thực hiện đúng mục đích, yêu cầu, phương châm, nguyên tắc, phương pháp, cách thức thực hiện tự phê bình và phê bình trong Đảng với thái độ tự giác, chân tình và tinh thần cầu thị nhất.

Vũ Khiêm