(QBĐT) - Trong những ngày Tháng Tám lịch sử, chúng tôi về thôn Văn La (xã Lương Ninh, Quảng Ninh), gặp cụ Hoàng Tư Phao, cán bộ tiền khởi, nay gần 90 tuổi, để được nghe kể về những ký ức hào hùng của thế hệ cha anh đã viết lên trang sử vàng trên vùng đất kiên trung này cách đây 70 năm về trước.

Cụ Hoàng Tư Phao và người bạn đời.

Lý lịch cụ Hoàng Tư Phao dày đặc những mốc thời gian: Sinh năm 1928. Từ năm 1947 đến 1954, biên chế vào đơn vị E95- F325. Từ tháng 2-1961 đến tháng 7-1970, Tham mưu phó, Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn độc lập 927, Quân khu 4. Có 6 đợt cùng với bộ đội tình nguyện sang chiến đấu tại chiến trường Lào. Năm 1969 là Tỉnh đội phó Tỉnh đội Hà Tĩnh. Tháng 11-1982 đến nay nghỉ hưu với quân hàm đại tá.

Sinh ra và lớn lên tại thôn Văn La, tổng Long Đại, phủ Quảng Ninh, năm 17 tuổi, cụ Hoàng Tư Phao đã chứng kiến nạn đói lịch sử năm 1945. Đó cũng là bước ngoặt trong cuộc đời cụ, từ một thanh niên sống phụ thuộc gia đình đến giác ngộ lý tưởng cách mạng và chính thức tham gia vào tổ chức bí mật của Việt Minh...

Cụ Hoàng Tư Phao tự hào nhớ lại: Vào tháng 3-1945, phong trào quần chúng cách mạng trong toàn phủ Quảng Ninh, đặc biệt là phong trào thanh niên và nông dân yêu nước phát triển mạnh; các lực lượng tự vệ ở từng địa phương chuyển thành lực lượng vũ trang bán tập trung như ở Thu Thừ, Võ Xá, Văn La... chuẩn bị cướp chính quyền khi có lệnh.

Ngày 9-5-1945 Mặt trận Việt Minh phủ Quảng Ninh được thành lập, tuyên truyền sâu rộng điều lệ Việt Minh, tổ chức các hoạt động của đoàn thể cứu quốc tập hợp quần chúng đấu tranh chống bắt phu, bắt lính... Các đoàn thể cứu quốc như Thanh niên, Phụ nữ, Nông dân, Thiếu niên... thành lập khắp nơi. Khí thế cách mạng ngày một lên cao, nhân dân tuyệt đối tin tưởng cán bộ Việt Minh...

Cho đến trước ngày khởi nghĩa, lực lượng cách mạng ở Quảng Ninh được chuẩn bị đầy đủ về mọi mặt. Quần chúng sẵn sàng tư thế đứng lên giành chính quyền, lực lượng tự vệ vũ trang được trang bị một số vũ khí. Đêm trước diễn ra khởi nghĩa giành chính quyền, mọi người thức suốt đêm theo dõi biến động của tình hình tại phủ Quảng Ninh, cả vùng quê như ngày hội lớn.

Rạng sáng 23-8-1945, lệnh khởi nghĩa ban bố, cả phủ Quảng Ninh rộn vang tiếng trống, chiêng, thanh la, tiếng hô khẩu hiệu và tiếng bước chân rầm rập từ khắp các ngã kéo về phủ lỵ. Lực lượng tự vệ vũ trang bao vây, khống chế tri phủ và bọn nha lại trước lúc quần chúng tràn vào.

Đồng chí Chủ tịch Ủy ban cách mạng lâm thời và Ủy ban khởi nghĩa phát biểu, tuyên bố xóa bỏ chính quyền cũ, xóa bỏ chế độ áp bức, nô lệ và các loại thuế khóa; nói rõ chính sách của Việt Minh, mọi người có quyền tự do, bình đẳng, nam nữ bình quyền, nông dân nghèo được chia ruộng đất... Tiếp đó Tri phủ Quảng Ninh nộp ấn tín, tài liệu cho chính quyền cách mạng trong tiếng hoan hô vang dậy của hàng vạn quần chúng...

70 năm đã trôi qua, giờ đây, ở tuổi gần đất xa trời, nhắc đến giờ phút thắng lợi của cuộc tổng khởi nghĩa Tháng Tám 1945, ánh mắt cụ Hoàng Tư Phao vẫn ngời lên niềm xúc động... Cụ bồi hồi kể về những ngày hoạt động cách mạng, trong gian khó, nhân dân vẫn một lòng theo Đảng, luôn chở che, nuôi giấu cán bộ và lực lượng tự vệ Việt Minh... đến ngày toàn thắng.

H.Trà