(QBĐT) - Cứ mỗi độ thu sang, trong lòng những người dân đất Việt, ký ức về mùa thu cách mạng 1945 lại bừng sống dậy. Chặng đường dài gian khổ của dân tộc đã đến đích vinh quang khi vào thời khắc lịch sử ngày 2-9, ở vườn hoa Ba Đình lộng gió, Bác Hồ đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hoà. Trên chặng đường dài hơn 70 năm từ độ ấy, mỗi mùa thu đều mang lại những điều đẹp đẽ, tươi mới như lời thơ đầy cảm xúc hân hoan trong bài “Đất nước” của Nguyễn Đình Thi: “Mùa thu nay khác rồi...”.

Nếu lịch sử đã ghi chép lại đầy đủ, chính xác về cuộc khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân và sự kiện Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hoà năm 1945, thì có lẽ mỗi một người dân Việt Nam nói chung, Quảng Bình nói riêng, đều có những ký ức rất riêng về mùa thu năm ấy.

Tôi đọc lại lịch sử, lòng không khỏi tự hào khi cuộc khởi nghĩa giành chính quyền năm 1945 ở Quảng Bình đã diễn ra nhanh gọn, không đổ máu và giành thắng lợi triệt để.

Và càng tự hào hơn khi trong cuộc chiến đấu này, quê hương tôi làng chài Cảnh Dương (huyện Quảng Trạch), dưới sự chỉ đạo của cụ Ngô Hoàng, một nhân sĩ yêu nước, đã hoàn thành công cuộc khởi nghĩa trước một ngày so với toàn tỉnh bởi nắm bắt được thông tin sớm từ huyện Kỳ Anh (tỉnh Hà Tĩnh).

Những người dân vừa trải qua nạn đói thảm khốc phút chốc đã tập hợp bên nhau, hàng ngũ chỉnh tề, xông lên phá tan bao xích xiềng nô lệ, mở ra một mùa thu mới mẻ và tràn đầy khát vọng...

Trong ký ức của nhiều người dân quê tôi, những tháng ngày tham gia “bình dân học vụ” sau khi đất nước giành độc lập đã để lại những kỷ niệm không thể phai mờ. Hưởng ứng lời kêu gọi của Bác tiêu diệt “giặc dốt”, cả làng quê ra sức thi đua học tập. Đình làng, chùa chiền... đều trở thành lớp học. Ban ngày tích cực tham gia khai thác, chế biến hải sản để đẩy lùi “giặc đói”, ban đêm mọi người thắp đuốc ra đình, lên chùa tham gia phong trào “bình dân học vụ” để tiêu diệt “giặc dốt”.

Bà ngoại tôi năm ấy hai mươi sáu tuổi, hăng hái tham gia đầy đủ mọi buổi học bởi khát khao khám phá con chữ để đọc tin tức và viết thư gửi cho ông tôi là bộ đội tham gia lực lượng liên minh chống Pháp là Việt Nam - Lào - Campuchia. Hàng nghìn người dân quê tôi, là những ngư dân, tiểu thương, người nội trợ... nô nức đến lớp, các lớp “bình dân học vụ” , không khí tưng bừng như ngày hội lớn...

Đến cuối mùa thu năm 1945, cả nước đã có trên 2,5 triệu người biết đọc, biết viết nhờ phong trào “bình dân học vụ”, chiếm hơn 10% dân số thời điểm ấy. Dẫu còn đó ngổn ngang khó khăn của một đất nước với nền hoà bình hãy còn non trẻ, nhưng đó là những tháng năm không thể nào quên của mỗi con người, mỗi vùng đất khi bản Tuyên ngôn Độc lập mở ra những chân trời mới mẻ.

Những tháng ngày hoà bình dẫu ngắn ngủi khi thực dân Pháp nổ súng đánh chiếm Sài Gòn vào ngày 23-9-1945 và mở rộng chiến tranh ra toàn Đông Dương, nhưng hào khí của những ngày mùa thu độc lập đầu tiên đã đồng hành cùng nhân dân Quảng Bình và cả nước bước vào cuộc chiến đấu mới với quyết tâm mới. 

Từ một đất nước có 95% dân số mù chữ, với bao nỗ lực cố gắng cùng cảm hứng của phong trào “bình dân học vụ” đến nay, Việt Nam đã có thể tự hào sánh vai cùng các cường quốc trên thế giới trên nhiều lĩnh vực, trong đó có sân chơi trí tuệ.

Với riêng Quảng Bình, đã có những dấu son lịch sử được thiết lập trong hành trình dài ấy khi nhiều em học sinh giành giải cao tại các cuộc thi quốc tế. Trong số này có em Nguyễn Thế Quỳnh, học sinh Trường trung học phổ thông Chuyên Võ Nguyên Giáp, người đã góp phần khẳng định vị thế của giáo dục Quảng Bình khi liên tục trong hai năm 2016 và 2017 xuất sắc giành hai huy vàng, hai huy chương bạc tại kỳ thi Vật lý quốc tế và Olympic Vật lý khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Không chỉ khẳng định mình trên những sân chơi trí tuệ, quê hương Quảng Bình đang đổi thay mọi mặt. Xuôi nam, trên những cánh đồng thẳng cánh cò bay nơi “vựa lúa” Lệ Thuỷ, tinh thần “gió Đại Phong” năm xưa vẫn miên man thổi.

Một góc thành phố trẻ Đồng Hới hôm nay.

Phủ Quảng Ninh, nơi có những làng quê cách mạng Võ Xá, Thu Thừ... mùa thu năm xưa... giờ không chỉ phát huy thế mạnh sản xuất nông nghiệp và gò đồi mà đã vươn mình mạnh mẽ ra biển xa và phủ xanh những đồi cát trắng xen lẫn những khu du lịch, nghỉ dưỡng hiện đại. Thị trấn Hoàn Lão, điểm sáng trong cuộc khởi nghĩa giành chính quyền của huyện Bố Trạch giờ đã là một đô thị trẻ đầy tiềm năng. Con đường trở thành thị xã trung tâm huyện lỵ rất gần khi Bố Trạch đang vững vàng thế chân kiềng du lịch – kinh tế gò đồi – ngư nghiệp.

Vượt sông Gianh ra bắc là thị xã Ba Đồn đang trong không khí rộn rã của những ngày đầu xây dựng và phát triển ở tầm vóc mới. Làng Lũ Phong, chiếc nôi cách mạng năm xưa, sau những dấu ấn trong phong trào nông thôn mới, giờ đã là phường Quảng Phong với diện mạo mới và những cư dân đô thị năng động, biết làm giàu.

Án ngữ cửa ngõ phía bắc của tỉnh, huyện Quảng Trạch vẫn phát huy tinh thần tiên phong trong cuộc khởi nghĩa giành chính quyền mùa thu năm xưa, không ngừng phát huy sức mạnh nhân dân trong giai đoạn mới. Ngược Tuyên – Minh, những tên làng quen thuộc mùa thu năm 1945 như Cổ Cảng, Uyên Phong, Kinh Châu, Lâm Lang, Sảo Phong, Mã Thượng... giờ đang nô nức trên hành trình xoá đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới. Trên hành trình ấy, đã xuất hiện những triệu phú trang trại, những ông chủ trẻ năng động chinh phục bao vùng đất mới để làm giàu chính đáng...

Và Đồng Hới, từ một thị xã nhỏ, khiêm nhường nép mình bên sông Nhật Lệ, nay đã là thành phố mới tươi trẻ, là điểm đến hấp dẫn của bao nhà đầu tư và du khách thập phương. Cầu Nhật Lệ 2, biểu tượng của sự phát triển, năng động và hiện đại vừa thông xe kỹ thuật vào cuối tháng 8-2017 đã tạo điểm nhấn và tầm vóc mới cho thành phố trẻ bên bờ biển Đông. Năm 2017, đi qua bao khó khăn, mục tiêu 3 triệu lượt khách du lịch đến Quảng Bình đã sắp về đích.

Du lịch đã trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, đặc biệt khi Quảng Bình là một trong những điểm đến hàng đầu của Việt Nam. Kinh tế giữ được đà tăng trưởng, văn hoá, xã hội tiếp tục có nhiều chuyển biến tích cực, an ninh - quốc phòng được giữ vững, lòng dân đồng thuận..., đang là những tiền đề quan trọng để mang lại những khởi sắc mới trong những mùa thu mới cho quê hương.

Diệu Cầm