(QBĐT) - Năm 1970, cậu học sinh Nguyễn Hồng Quảng học hết cấp II và được bổ sung ngay vào đội văn nghệ - thông tin - tuyên truyền của xã Trung Trạch (Bố Trạch) vừa được kiện toàn.

Cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước ngày càng ác liệt. Trung Trạch là nơi máy bay, tàu chiến Mỹ tập trung đánh phá ngày đêm nhằm ngăn chặn đường vận chuyển quân lương từ phía Bắc vào chiến trường miền Nam; đồng thời gây nhiều khó khăn cho sản xuất nông nghiệp.

Hạt lúa, củ khoai, mớ rau... ở đây phải đổi bằng bao công sức kể cả máu và nước mắt. Đội văn nghệ - thông tin - tuyên truyền của xã được bổ sung thêm những chiến sĩ mới, trẻ, có sức khỏe, có văn hóa và nhiệt tình với công việc được giao. Mỗi đoàn viên thanh niên vừa là một lao động chính trên đồng ruộng, dân quân phục vụ chiến đấu, trực chiến bắn máy bay Mỹ, chữa cháy, cứu người và tài sản của nhân dân khi bị máy bay Mỹ đánh phá... và là chiến sĩ, vừa là diễn viên phục vụ, động viên bà con tích cực lao động sản xuất, làm thêm nhiều lương thực, thực phẩm gửi ra chiến trường.

Nhanh chóng hòa nhập vào dòng chảy của cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước ngay trên quê hương Trung Trạch, đoàn viên thanh niên Nguyễn Hồng Quảng đã cố gắng hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Ban ngày cùng với đồng đội bám sát đồng ruộng, bám sát trận địa và các điểm xung yếu mà máy bay Mỹ thường xuyên đánh phá để bảo vệ nhân dân, giúp đỡ bộ đội, ban đêm, trong căn hầm chữ A, dưới ánh đèn dầu tù mù, Nguyễn Hồng Quảng tập sáng tác những ca khúc, những làn điệu dân ca Bắc-Trung-Nam có nội dung phù hợp với cuộc sống lao động - sản xuất và chiến đấu tại địa phương.

Với bản tính chịu khó học hỏi, anh đã tranh thủ thời gian tiếp xúc với các chiến sĩ pháo binh ngay trên mâm pháo, các chị TNXP ở các nút đường giao thông để nghe các anh, chị vừa làm việc, vừa ngâm nga các làn điệu dân ca các vùng, miền; đồng thời nghe đài, tìm đọc sách báo để hiểu biết thêm cấu trúc, âm điệu và lối diễn đạt của các làn điệu dân ca, từng bước hoàn thiện các sáng tác mới của mình.

Với những cố gắng đó, chỉ trong một thời gian ngắn, trong các đêm liên hoan văn nghệ dưới nhà hầm, hoặc đang sản xuất ngoài đồng, mở đường kéo pháo ra trận địa... ngoài các tác phẩm thơ ca của các nhà thơ, các nhạc sĩ có tên tuổi được các "diễn viên" của đội thể hiện, đã xuất hiện các tiết mục: hoạt cảnh ca, tổ khúc dân ca, tiểu phẩm vui đan xen với các làn điệu dân ca mới lạ hấp dẫn, nghe "sướng tai" như ca Huế và dân ca Bình Trị Thiên, hát dặm Nghệ Tĩnh, quan họ Bắc Ninh, dân ca Nam Bộ... mà tác giả vừa sáng tác, vừa dàn dựng vừa đệm ghi ta...

Đó chính là đội phó đội văn nghệ - thông tin - tuyên truyền Nguyễn Hồng Quảng. Những nội dung trong các làn điệu dân ca được các diễn viên Thu Hà, Ngân Hoa... trình bày vừa hấp dẫn, vừa thú vị, vừa gần gũi bởi lẽ nội dung các tiết mục do anh sáng tác không phải lấy ở đâu xa, mà chính trong cuộc sống lao động sản xuất, phục vụ chiến đấu và chiến đấu ngay trên quê hương mình.

Đó là gương người tốt, tổ sản xuất, phục vụ chiến đấu tốt; từ việc các đoàn viên thanh niên nhận chăm sóc giống lúa mới có năng suất cao đến việc bà con tổ chức làm đồng vào những đêm sáng trăng để tránh máy bay giặc; các gia đình tự nguyện tháo dỡ nhà, chặt cây trong vườn để làm hầm, lát đường cho xe qua, cho bộ đội kéo pháo... Rồi các mẹ, các chị gồng gánh cơm nước, quả ngọt, tiếp tế cho bộ đội cao xạ, bộ đội pháo binh bảo vệ bờ biển.

Được khen ngợi, Quảng đã không phụ lòng tin của mọi người. Đặc biệt là sau khi được đi dự lớp bồi dưỡng đạo diễn sân khấu do Ty Văn hóa Quảng Bình tổ chức và lớp "Âm nhạc thực hành quản lý phong trào" và được bổ túc, bồi dưỡng thêm cách thể hiện một số làn điệu dân ca Bắc-Trung-Nam do Ty Văn hóa Thông tin BTT tổ chức thì chuyên môn nghiệp vụ sáng tác, đạo diễn của Quảng càng được vững vàng.

Do vậy nhiều tiết mục mới Nguyễn Hồng Quảng sáng tác, dàn dựng đã được trình bày trong các đợt đội đi biểu diễn lưu động, phục vụ bộ đội, thanh niên xung phong bảo vệ và làm "Đường 20 Quyết thắng" và phục vụ bà con ở nhiều xã trên địa bàn huyện Bố Trạch; được cử tham dự trong các chương trình văn nghệ chào mừng các ngày lễ lớn hàng năm do huyện, tỉnh tổ chức.

Ở đâu, đội văn nghệ - thông tin - tuyên truyền của xã Trung Trạch cũng được khán giả khen ngợi, đặc biệt các tiết mục có làn điệu dân ca do Nguyễn Hồng Quảng sáng tác, dàn dựng đều để lại ấn tượng tốt; một số tiết mục được Ban tổ chức khen thưởng.

Để có dàn nhạc đệm cho đội hoạt động, ngoài một số nhạc cụ như đàn ghi ta, măng đô lin, ácmônica được thưởng trong các hội thi, Nguyễn Hồng Quảng còn tự nghiên cứu, sử dụng vật liệu tại chỗ để làm thêm một số nhạc cụ như đàn bầu, sáo, đàn nhị, sanh tiền, song loan... tạo nên một dàn nhạc đồng quê vui vẻ, hấp dẫn và hứng thú.

Trong suốt thời gian tham gia hoạt động tại địa phương, từ thời chiến đến thời bình; mặc dù được "dân bầu, xã cử" giữ nhiều chức vụ từ đội phó đội văn nghệ - thông tin - tuyên truyền, Bí thư Xã đoàn, Bí thư Đảng ủy xã... ở cương vị nào Nguyễn Hồng Quảng cũng hoàn thành tốt nhiệm vụ. Ông đã được Nhà nước tặng thưởng nhiều huân, huy chương, được các ngành tặng nhiều kỷ niệm chương và dù ở cương vị nào ông cũng không quên sáng tác, hướng dẫn, truyền bá vốn kiến thức về các làn điệu dân ca do ông tích lũy được cho đồng nghiệp và các thế hệ đàn em.

Hiện nay, ông là Phó Chủ tịch Hội DSVH huyện Bố Trạch phụ trách CLB đàn và hát dân ca trực thuộc Hội. Với những thành tích gieo mầm, nuôi dưỡng và phát triển các làn điệu dân ca trên địa bàn, ông Nguyễn Hồng Quảng được Hội DSVH tỉnh Quảng Bình cấp giấy chứng nhận là nghệ nhân tiêu biểu trình diễn và trao truyền vốn nghệ thuật cổ truyền dân tộc, thuộc thể loại phát huy vốn dân ca trong thời gian qua tại địa phương 2 năm 2012-2013.

Trần Hải Sâm