Chuyện về bức ảnh chân dung "Cô gái tải đạn"

13:49 | Chủ Nhật, 19/05/2024

(QBĐT) - Bức ảnh chân dung “Cô gái tải đạn” in trong cuốn sách “Đường mòn Hồ Chí Minh huyền thoại” của nhà báo Trọng Thanh giới thiệu về cô gái thanh niên xung phong (TNXP) ở Quảng Bình với dáng người nhỏ nhắn, tóc tết đôi và nở nụ cười duyên khi vác trên vai thùng đạn để vận chuyển vũ khí ở chiến trường đã tạo ấn tượng sâu đậm với người xem. Trăn trở với những câu hỏi cô TNXP này là ai, chiến sĩ ở đơn vị nào và hiện nay sinh sống ở đâu…, chúng tôi đã đi tìm.

“Tui là Trần Thị Ngọc…”

Dựa vào chú thích của bức ảnh “Lê Thị Ngọc, cô gái Quảng Bình 18 tuổi, trong đội hình TNXP tải đạn Binh trạm 14, vùng trọng điểm trong cuộc hành quân Lam Sơn 719 của quân đội Mỹ và Sài Gòn đầu năm 1971. Trên vai cô và đồng đội luôn mang nặng 60kg, thậm chí 70-80kg”; đồng thời tìm kiếm thông qua nhiều nguồn tin và mạng xã hội, chúng tôi tìm đến thôn Đức Môn, xã Đức Ninh (TP. Đồng Hới), nơi sinh sống của gia đình bà Ngọc. Đưa tấm hình chân dung “Cô gái tải đạn” hỏi người làng Đức Ninh, ai cũng nói “đây là o Ngọc”, “đây là o xã viên của làng tui tề” và hướng dẫn đến ngôi nhà nhỏ hướng mặt ra bờ ruộng.

Giữa tháng 5, bà con nông dân ở xã Đức Ninh vào mùa thu hoạch lúa. Trên sân phơi nhuộm vàng màu của lúa, của nắng. Mặc dù bận rộn với việc phơi phóng nhưng thấy có khách bà Ngọc dừng tay. “Cho cháu hỏi đây có phải là nhà bà Lê Thị Ngọc, o TNXP ở trong bức ảnh này, phải không ạ?”. “Chào chú, tui tên Ngọc, cũng là TNXP nhưng là Trần Thị Ngọc còn bà Lê Thị Ngọc trong ảnh đó là một người giống tui thôi…” Nói rồi bà Ngọc cười và mời khách vào nhà uống nước.

Đưa tay gạt mồ hôi trên mặt, bà Ngọc mở đầu câu chuyện, nhà có 3 chị em gái, bà là con thứ 2. Cuối năm 1968, ngôi nhà của mấy mẹ con bị cháy và may nhờ các bác, các chú ở Thị đội Đồng Hới, Xã đội Đức Ninh chặt tre, hái lá lợp lại cho ngôi nhà. Tháng 3/1968, hưởng ứng phong trào tình nguyện gia nhập TNXP chống Mỹ, cứu nước, cô gái Trần Thị Ngọc (SN 1949) viết đơn xin nhập ngũ vào lực lượng TNXP.

Với tinh thần “đâu có nhiệm vụ thì ta cứ đi”, bà Ngọc cùng với đồng đội là những cô gái tuổi mười chín, hai mươi ở đơn vị C2 D72 Binh trạm 107 (TNXP Quảng Bình) đã xung phong lên vùng đất hiểm trở, nơi núi đồi cheo leo ở miền Tây Quảng Bình để đảm trách những công việc vận chuyển, tập kết lương thực, vũ khí phục vụ chiến trường.

Bức ảnh chân dung “Cô gái tải đạn”. Ảnh: Trọng Thanh (nguồn: Ảnh hiếm Việt Nam) — Bức ảnh chân dung “Cô gái tải đạn”. *Ảnh: Trọng Thanh (nguồn: Ảnh hiếm Việt Nam)*

Kiện tướng gùi hàng

Vào tháng 3/1969, tiểu đội của bà Trần Thị Ngọc được điều động sang làm nhiệm vụ XYZ ở đơn vị 604 (hậu cần) bổ sung cho chiến trường Trị Thiên.

Bà Trần Thị Ngọc cho biết, những tháng ngày cùng đồng đội kiên cường bám trụ vận chuyển vũ khí, đạn dược, lắm lúc cận kề cái chết trong gang tấc ở trận đánh đồi A Bia (A Lưới, Thừa Thiên); hay trong chiến dịch phản công chống cuộc hành quân Lam Sơn 719 của địch là quãng thời gian bà không thể nào quên.

Cách đây 55 năm, từ ngày 10-20/5/1969, tại đồi A Bia (xã Hồng Bắc, huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên) đã diễn ra trận đánh lịch sử giữa quân đội Mỹ và quân dân ta. Đây là một trong những “trận đánh ác liệt nhất, khủng khiếp nhất và kinh hoàng nhất” đối với quân đội Mỹ và chính họ đã gọi tên đồi A Bia thành đồi thịt băm “Hamburger Hill”.

Đơn vị của bà Trần Thị Ngọc được phân công nhiệm vụ vận chuyển vũ khí, lương thực, thực phẩm, thuốc men phục vụ bộ đội chiến đấu, cáng tải thương binh ra Bắc, đào hầm hào, làm kho, mở đường và khi cần thiết trực tiếp tham gia chiến đấu…

Trong cuộc trò chuyện, bà Trần Thị Ngọc cho biết, trên chiến trường Trị Thiên khói lửa, mặc dù chỉ tiêu gùi hàng của mỗi nữ TNXP là 25kg, mỗi ngày 7 chuyến với cự ly khoảng 2km nhưng bà cùng đồng đội đã vận chuyển khối lượng, số lượng tăng gấp đôi. Mỗi thùng đạn nặng khoảng 60kg, khi được đồng đội hỗ trợ đặt thùng đạn trên vai là bà vác chạy đến địa điểm.

Trên đường vận chuyển, không có nghỉ, không có chần chừ. Nhiều đêm bà cùng đồng đội vác từ 7 giờ tối hôm trước đến 2 giờ sáng ngày hôm sau… Khi trở ra thì cáng thương binh. Bà và đồng đội lót dạ bằng vắt cơm nắm, nhiều khi phải nhai sống gạo đắng (gạo sống bị dính bom) để kịp thời gian vận chuyển.

Bà Ngọc cũng có mặt trong chiến dịch phản công chống cuộc hành quân Lam Sơn 719 của đế quốc Mỹ. Ngay từ giữa năm 1970, ta đã tiến hành các công tác chuẩn bị cho chiến dịch, trong đó nhiệm vụ vận tải chiến lược Trường Sơn được tiến hành hết sức khẩn trương và gấp rút.

Bà Ngọc nhớ lại, trong điều kiện địch đánh phá hết sức ác liệt, chất độc hóa học rải xuống thiêu trụi cả cánh rừng, có những cung đường phải vượt núi cao. Có những lúc cái đói, cái rét, ốm đau bệnh tật đe dọa nhưng các nữ TNXP vẫn kiên cường “vai trăm cân, chân vạn dặm” hoàn thành mọi nhiệm vụ.

Chỉ vào khung ảnh treo những tấm ảnh quý về một thời tham gia chiến trường của mình và đồng đội, bà Ngọc cho biết thêm, ở đơn vị C1 D72 (TNXP Quảng Bình) có chị Nguyễn Thị Bích Lạp (quê Lệ Thủy) được mệnh danh là kiện tướng gùi hàng. Bởi chị thường xuyên gùi trên vai 70-80kg, mỗi ngày 21 chuyến, có nhiều chuyến hàng chị gùi trên đoạn đường dài cả chục km.

Với những đóng góp của mình, ngày 31/7/1970, bà Trần Thị Ngọc được Quân khu Trị Thiên tặng danh hiệu “Dũng sĩ Quyết thắng” cấp 3; tặng bằng khen vì đã có thành tích phục vụ chiến đấu năm 1969 và năm 1970. Cuối năm 1971, trong một lần vận chuyển hàng hóa, bà Ngọc đã bị thương và chuyển về điều trị hơn 2 tháng tại viện 16 ở A Lưới. Sau đó, bà trở về quê hương.

Bà Trần Thị Ngọc giới thiệu về đồng đội và những bức ảnh quý ở chiến trường khi vận chuyển vũ khí.

Bất ngờ khi biết có bức ảnh quý

Cuối năm 1972, bà Ngọc xây dựng hạnh phúc gia đình với người cựu chiến binh Đặng Xuân Quảng, từng là một TNXP và gia nhập Quân đội thuộc binh chủng pháo binh-Tỉnh đội Bình Trị Thiên. Ông bà có 6 người con, cuộc sống mưu sinh từ cây rau, cây lúa trồng trên đồng đất quê hương.

Năm 2002, khi đi khám sức khỏe để làm hồ sơ hưởng chính sách như thương binh, được đồng đội thông tin bà Ngọc mới biết mình có một bức ảnh vai vác đạn do nhà báo Trọng Thanh chụp trên chiến trường…

Bà Ngọc chia sẻ: “Giữa bom đạn chiến tranh, cái sống và cái chết cận kề nên thực sự tui cũng không biết bức ảnh chụp lúc mô, chắc là thời điểm như chú thích ảnh. Tui nghĩ rằng, có lẽ do dáng hình nhỏ nhắn của mình lại hay cười nên được nhà báo chụp ảnh. Thú thực, khi biết có bức ảnh ni tui xúc động lắm. Đây là bức ảnh quý để đời của tui khi tham gia chiến trường. Về sự nhầm lẫn giữa tên họ, tui thấy không nặng nề lắm mô. Thấy một người giống mình cũng vui mà”.

Về tác giả Trọng Thanh, ông là phóng viên Thông tấn xã Việt Nam, từng tác nghiệp ở tuyến lửa Quảng Bình. Cùng với bức ảnh chân dung “Cô gái tải đạn”, nhà báo Trọng Thanh đã bấm máy ghi lại được hình ảnh nữ dân quân Nguyễn Thị Luẫn đang băng vết thương cho phi công Grap ngày 26/1/1966 tại Phong Nha-Sơn Trạch (nay là thị trấn Phong Nha).

Ông Nguyễn Minh Vũ, Chủ tịch UBND xã Đức Ninh (TP. Đồng Hới) khẳng định: Cho đến hôm nay, khi chiến tranh đã lùi xa, sự sống đã hồi sinh trên các chiến trường nhưng bức ảnh chân dung “Cô gái tải đạn” của người TNXP, cựu chiến binh Trần Thị Ngọc đã góp phần làm nên những kỳ tích trên tuyến đường Hồ Chí Minh huyền thoại. Cùng với việc chăm lo chế độ chính sách cho người có công với cách mạng, chính quyền, đoàn thể xã Đức Ninh tiếp tục tôn vinh, tri ân và ghi nhận những chiến công thầm lặng của các chị, nhất là để thế hệ trẻ tự hào và tiếp tục phát huy những phẩm chất cao đẹp của người chiến sĩ Trường Sơn.

Tân Bình

tin liên quan

Hãy hành động ngay, quyết liệt và kịp thời!

(QBĐT) - Để tai nạn đuối nước không còn là nỗi ám ảnh của bao người, các cấp, ngành, đoàn thể, nhà trường và gia đình cần chung tay tích cực vào cuộc bằng những giải pháp cụ thể, rõ ràng, hiệu quả. Đã đến lúc phải hành động mạnh mẽ, quyết liệt và kịp thời!