Từ nhỏ, bà Đinh Thị Thoan đã được nghe lời hát ru rất êm ả trong vòng tay mẹ. Lớn lên 7 tuổi, cô bé Thoan thường theo mẹ đi hát. Những lời ca, câu hát quê hương thắm đượm vào lòng bà từ những ngày thơ ấu. Đến lúc lớn lên, bà càng yêu mến các làn điệu dân ca quê mình, say mê học hỏi từ mẹ và nhiều nghệ nhân cao tuổi nơi đây, như: ông Đinh Trí, nghệ nhân ưu tú Trần Khánh Nguyên, nghệ nhân dân gian Đinh Thị Phương Đống, bà Đinh Thị Dục, Định Thị Cứ... 

 

Từ bé, do có giọng hát trong trẻo, ngọt ngào, bà Thoan thường hay hát theo các điệu đúm ví và hò thuốc cá  mà mẹ và các nghệ nhân cao tuổi đã hát. Qua thực tiễn và tìm tòi, học hỏi, dần dần, bà Đinh Thị Thoan hiểu ra ý nghĩa những lời ca, điệu hát quê hương và đem lòng yêu thích. Bà rất say mê các làn điệu đúm ví và hò thuốc cá, chăm chỉ nghe mẹ và bà con Minh Hóa hát hò để học theo.  

"Tôi yêu quý nét đẹp trong lời ca của các làn điệu đúm ví và hò thuốc cá quê tôi. Cha ông xưa đã dựa vào những câu từ hay trong thể lục bát để làm lời ca cho các làn điệu dân ca ở Minh Hóa. Tôi là thế hệ nối tiếp cha ông, phải có những hoạt động tích cực để sưu tầm, diễn xướng và truyền dạy dân ca cho bà con thân thuộc trong vùng.", bà Thoan chia sẻ. Đam mê các làn điệu dân ca, từ năm 1977-1990, bà tham gia đội văn nghệ xã Yên Hóa; từ năm 1991-1998, tham gia đội văn nghệ huyện Minh Hóa; từ năm 2010-2013, bà làm Chủ nhiệm Câu lạc bộ (CLB) đàn và hát dân ca xã Yên Hóa (Minh Hóa).

 

Đảm nhận vai trò Chủ nhiệm CLB đàn và hát dân ca xã Yên Hóa, bà Đinh Thị Thoan được giao nhiệm vụ truyền dạy cho một số thành viên của CLB và người dân địa phương. Qua một thời gian truyền dạy, đến nay, đã có nhiều thành viên trong CLB cũng như người dân các xóm lân cận đã thành thạo hát đúm ví và hò thuốc cá Minh Hóa.

 

Bà Thoan cho biết, bà đã biết hát đúm ví, hò thuốc, ca trù và sưu tầm những câu hát suốt hơn 40 năm nay. Trong quá trình ấy, bà đã được mời đi hát ở rất nhiều nơi, tham gia các hội thi của xã, huyện, tỉnh và đạt nhiều thành tích cao. Bên cạnh các làn điệu dân ca độc đáo của quê hương Minh Hóa, bà Đinh Thị Thoan còn tiếp thu và diễn xướng được một số làn điệu hát nhà trò (hát ca trù) do nghệ nhân các huyện Quảng Trạch, Tuyên Hóa truyền dạy. Nhờ đó, bà có thể chủ động nắm chắc bài bản diễn xướng trong các hội thi cấp tỉnh để đạt kết quả tốt.

 

Bà cũng đã sưu tầm được nhiều câu hát giúp cho quê hương bảo tồn được một số làn điệu dân ca quý như: hát ru, hát trấu... để truyền dạy và lưu truyền cho con cháu sau này. Bà còn góp phần chủ động thành lập CLC dân ca nhí Trường tiểu học Yên Hóa, gồm 18 em để có điều kiện mở rộng, truyền dạy vốn văn hóa dân gian cổ truyền Minh Hóa. "Mặc dầu có nhiều khó khăn, nhưng, tôi đã vượt qua mọi trở ngại để cùng với các nghệ nhân đi trước trân quý, lưu giữ, truyền dạy đúm ví, hò thuốc cá và các làn điệu dân ca Minh Hóa cho 55 học viên và 155 học sinh Minh Hóa.", bà Thoan chia sẻ. 

 

Hiện tại, không chỉ đảm trách vai trò Chủ nhiệm CLB đàn và hát dân ca xã Yên Hóa, bà còn là thành viên CLB đàn và hát dân ca huyện Minh Hóa, hội viên Hội Di sản Văn hóa Việt Nam huyện Minh Hóa.

 

CLB đàn và hát dân ca huyện Minh Hóa đã nỗ lực phát huy giá trị đúm ví, hò thuốc cá, hát ca trù của quê hương Minh Hóa và đã gặt hái được nhiều giải thưởng, như: giải nhất Liên hoan dân ca toàn tỉnh Quảng Bình năm 2012, giải nhì Liên hoan ca trù toàn tỉnh tháng tại TX. Ba Đồn 9-2015, giải nhất Liên hoan dân ca, giải nhì ca trù tại huyện Minh Hóa năm 2015, giải nhì Liên hoan ca trù tại huyện Tuyên Hóa 2017... 

 

Với những đóng góp trong việc lưu giữ, diễn xướng và truyền dạy các làn điệu dân ca của quê hương, bà Đinh Thị Thoan được Chủ tịch UBND huyện Minh Hóa tặng nhiều giấy khen; năm 2020, bà được Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam phong tặng danh hiệu Nghệ nhân dân gian.

 

"Hiện nay, tôi mới 62 tuổi, vẫn còn sức khỏe, tôi sẽ cố gắng chăm lo lưu giữ, diễn xướng và truyền dạy nhiều hơn nữa cho thế hệ trẻ các làn điệu dân ca và ca trù", bà Đinh Thị Thoan chia sẻ.