Cho đến nay, ca khúc “Ngày ấy Bác về” vẫn được các thế hệ nghệ sỹ Đoàn Nghệ thuật truyền thống Quảng Bình thể hiện vào các dịp lễ trọng của quê hương, đất nước. Theo sự giới thiệu của anh Quách Sỹ Dũng, Trưởng đoàn Nghệ thuật truyền thống Quảng Bình, chúng tôi tìm gặp ca sỹ Ngọc Tân.

 

Ca sỹ Ngọc Tân, diễn viên "gạo cội" của Đoàn Nghệ thuật truyền thống Quảng Bình (hiện tại là Phó Giám đốc Trung tâm Văn hóa tỉnh) chính là người đầu tiên thể hiện ca khúc “Ngày ấy Bác về”. Bất ngờ ngoài suy nghĩ của chúng tôi, ca sỹ Ngọc Tân bảo: “Tôi vẫn giữ nguyên vẹn bản nhạc gốc của nhạc sỹ Thái Quý”. Anh mở tủ tài liệu bên bàn làm việc, lấy ra hai tờ giấy A4 ố vàng theo thời gian, bốn mặt giấy chi chít những nốt nhạc và ca từ… chính tay nhạc sỹ Thái Quý viết cách đây 27 năm.

 

Nhắc về quá khứ, ca sỹ Ngọc Tân tâm sự chưa khi nào thôi nhớ về những ca từ bài hát mà anh là người đầu tiên nhận nhiệm vụ lĩnh xướng. Hát cho chúng tôi nghe, giọng anh vẫn tràn đầy cảm xúc: "Ngày ấy Bác về trên quê hương tôi, bầu trời Đồng Hới sắc cờ lồng sắc mây bay/Bác đến quê tôi giữa những ngày hòa bình, khi khói lửa chiến tranh vừa tan.../Mỗi niềm vui, mỗi nụ cười dồn lên trong ánh mắt/Một ngày mới nghe gió đưa lời, chim hót hoa cười, niềm vui đã đến/Tôi hát bài ca dâng lên Người/...

 

Bác đến, Bác đến, Bác thăm từng phố phường, đỏ tươi nguyên màu ngói/Bác về thăm Đồng Hới, sóng biển reo hát ca/Mênh mông chiều Nhật Lệ, biển xanh đang mùa cá/Bác về, Bác về, khóm hồng lại nở hoa/Quảng Bình đón Bác với tình yêu thiết tha/Quảng Bình đón Bác rộn vang muôn lời ca.../Ôi tình Bác như biển trời bao la.".

 

Anh kể: “Nhạc sỹ Thái Quý (Nguyễn Thái Quý) sinh năm 1936, quê quán Hưng Lam, Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An, vợ ông gốc Quảng Bình. Thái Quý là nhạc sỹ quân đội, có nhiều năm công tác trong các đoàn văn công quân đội. Ông nhập ngũ và tham gia văn công quân đội từ năm 1953 qua các đơn vị: Văn công Sư đoàn 320, Quân khu Hữu Ngạn, Tổng cục Chính trị, Quân khu IV.

 

Giai đoạn 1969-1973, ông theo học và tốt nghiệp đại học khoa Sáng tác tại Trường Âm nhạc Việt Nam, rồi trở về Đoàn Văn công Quân khu IV. Tại đây, ông sáng tác và dàn dựng hàng loạt tác phẩm cho đoàn, từ ca khúc đến tổ khúc, hợp xướng.

 

Năm 1980, ông là giảng viên tại Trường Âm nhạc Huế. Năm 1989, khi Bình Trị Thiên chia tách thành ba tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế, ông về quê vợ công tác tại Đoàn Nghệ thuật tổng hợp và Nhà Thiếu nhi tỉnh Quảng Bình. Có thể kể đến một số ca khúc tiêu biểu của ông như: Tiếng hát trên tiền tiêu Tổ quốc, Nữ du kích Trị Thiên đánh xe tăng, Quảng Bình đánh rất hay, Hà Tĩnh trên đường chiến thắng, Bài ca xây dựng (tổ khúc hợp xướng), Khúc ca gửi Huế, Tình ca nơi phố nhỏ, Qua Đèo Ngang…

 

Riêng ca khúc “Ngày ấy Bác về”, nhạc sỹ Thái Quý đã “hết gan ruột” mới có một tác phẩm để đời, trọn vẹn thể hiện tình cảm của quân và dân Quảng Bình đối với Bác Hồ”.

 

Về bản nhạc gốc mà mình đang cất giữ, ca sỹ Ngọc Tân cho biết: “Sở dĩ tôi có bản thảo gốc bài hát này cũng nhờ cái duyên nghệ sỹ... Những năm đầu Quảng Bình trở về địa giới cũ, Đoàn Nghệ thuật tổng hợp Quảng Bình cũng từ đó mà gây dựng lại. Anh Thái Quý là trưởng đoàn, tôi được giao nhiệm vụ đội trưởng phụ trách chuyên môn.

Khi đoàn nhận nhiệm vụ làm chương trình nghệ thuật biểu diễn vào dịp kỷ niệm 35 năm Ngày Bác Hồ về thăm Quảng Bình (16-6-1957- 16-6-1992), bằng tất cả tâm huyết, trách nhiệm và tình cảm riêng chung, anh Thái Quý viết nên ca khúc "Ngày ấy Bác về" để anh chị em nghệ sỹ của Đoàn Nghệ thuật tổng hợp Quảng Bình thể hiện.

 

Tôi và anh có những bàn bạc, thảo luận. Lúc đó, tôi vừa phụ trách tập luyện, vừa kiêm luôn người lĩnh xướng trong tiết mục ca múa chủ đạo này, vì thế mà giữ bản gốc nhạc và lời. Sau lần đầu tiên tập luyện kỹ, tôi lấy làm trân quý và giữ gìn cẩn thận cho đến hôm nay”.

 

Hơn 27 năm kể từ ngày ra đời, bản thảo gốc bài hát "Ngày ấy Bác về" qua thời gian, bao thăng trầm biến cố, thiên tai, nhiều lần di chuyển đơn vị… vẫn còn nguyên vẹn. Từng nốt nhạc, lời ca chất chứa tình cảm yêu thương của Bác đối với người dân Quảng Bình, nhân dân Quảng Bình với Bác vẫn trọn nét chữ, màu mực.

 

Ca sỹ trẻ Đức Sơn, sinh năm 1985, là thế hệ trẻ nhất của Đoàn Nghệ thuật truyền thống Quảng Bình tiếp nối các anh chị đi trước đảm nhận vai trò hát chính ca khúc "Ngày ấy Bác về", tâm sự: "Dù không được chứng kiến giây phút người dân cả tỉnh đón Bác Hồ về thăm, nhưng qua lời ca mộc mạc, giản dị mà chất chứa tình cảm nồng ấm của ca khúc “Ngày ấy Bác về”, tôi hình dung rõ niềm vui, niềm tự hào và khát khao của những người con Quảng Bình khi được gặp vị Cha già kính yêu. Tôi thấy mình may mắn và thật sự trào dâng xúc cảm khi thể hiện lời ca, như thay lời cho hàng triệu trái tim hướng về Bác kính yêu".

 

 

Sức sống ca khúc "Ngày ấy Bác về" đi qua tuổi 27 và sẽ còn mãi mãi trong lòng dân Quảng Bình, nhưng đằng sau ca khúc ấy còn một câu chuyện ít ai biết đến, ngay cả đối với các ca sỹ thể hiện, thế hệ sau ca sỹ Ngọc Tân.

 

Ca sỹ Ngọc Tân cho biết: "Đó là đoạn hợp xướng giữa hai bè nam và nữ kết thúc tổ khúc hợp xướng "Ngày ấy Bác về" mà nhạc sỹ Thái Quý trân trọng bảo với tôi đó là đoạn vĩ thanh. Nếu Đoàn Nghệ thuật truyền thống Quảng Bình có điều kiện đưa vào tập luyện, ca khúc "Ngày ấy Bác về" được cất lên sẽ hoành tráng và trọn vẹn hơn".

Lời của đoạn vĩ thanh:   Bè nam: “Bác đến quê ta dạt dào niềm vui/Bác đến quê ta mỗi ngày thêm đổi mới/Bác đứng trên cao rừng cờ hoa rợp trời/Đồng Hới quê hương phố biển mến yêu ơi!”.   Bè nữ: “Ôi ngày vui rừng cờ bay rực rỡ như tình yêu năm tháng sẽ không phai/Ta nhớ về những ngày xa xôi ấy/Sẽ gặp Người trong câu hát hôm nay”.   Hát chung: “Quê hương ta đang ngày thêm đổi mới với truyền thống Hai giỏi năm xưa/Cảm ơn Người đã làm nên thắng lợi và những chiến công vang dội đến muôn đời”.