Từ những bãi đá ngầm giữa đại dương mênh mông, những người lính biển đã biến ý chí thép thành những pháo đài thép, canh giữ chủ quyền, chở che cho ngư dân và vững vàng trước mọi thử thách của biển cả. Mỗi nhà giàn là một cột mốc chủ quyền, pháo đài giữ biển và là biểu tượng của ý chí, lòng trung thành tuyệt đối với Tổ quốc, với nhân dân.

 

 

Cuối thập niên 1980, tình hình biển Đông trở nên phức tạp khi nhiều quốc gia trong khu vực đẩy mạnh hoạt động khẳng định chủ quyền tại các đảo và bãi đá ngầm. Để bảo vệ chủ quyền biển đảo, ngày 5/7/1989, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã ký quyết định thành lập Cụm Kinh tế-Khoa học-Dịch vụ (DK1) trên thềm lục địa phía Nam. Việc xây dựng DK1 nhằm bảo vệ vùng biển và phục vụ nghiên cứu khoa học, hỗ trợ ngư dân, phát triển kinh tế biển.

 

Đại tá Phạm Xuân Hoa, nguyên Lữ đoàn trưởng Lữ đoàn 171 nhớ lại: Để thực hiện chủ trương trên, trước đó, ngày 26/10/1988, Lữ đoàn 171 được Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Hải quân trực tiếp giao nhiệm vụ: Cùng với Hải đoàn 129 bảo vệ thềm lục địa phía Nam, thuộc Đặc khu Vũng Tàu-Côn Đảo để Nhà nước xây dựng ở đây một Cụm Kinh tế-Khoa học-Dịch vụ phục vụ cho công cuộc phát triển kinh tế biển, xây dựng đất nước.

Từ ngày 6-26/11/1988, các biên đội tàu thuộc Lữ đoàn 171 và Hải đoàn 129 lần lượt xuất phát đi làm nhiệm vụ khảo sát, bảo vệ các bãi đá ngầm trên thềm lục địa phía Nam. “Việc xây dựng nhà giàn trên biển khác hoàn toàn so với những công trình trên đất liền. Chúng tôi phải đối mặt với sóng gió, bão táp và những khó khăn trong việc tìm kiếm bãi đá ngầm phù hợp để dựng nhà giàn. Nhưng dù khó khăn đến đâu, chúng tôi đều xác định rõ mục tiêu của mình, nếu không hoàn thành nhiệm vụ sẽ có tội với nhân dân như lời của Đô đốc Giáp Văn Cương, Tư lệnh Quân chủng Hải quân thời kỳ đó luôn nhắc nhở”, đại tá Hoa bồi hồi. 

 

Không có máy đo độ sâu, không có định vị, tổ công tác phải khắc phục bằng cách dùng dây mồi tháo từng mét một và cột chì để đo. Từng mét nước biển được đo đạc, từng bãi đá ngầm được đánh dấu bằng chính sự kiên nhẫn và lòng quyết tâm. Chỉ trong một thời gian ngắn, nhiều vị trí quan trọng của vùng biển, thềm lục địa phía Nam như bãi cạn Ba Kè, Tư Chính, Phúc Tần, Phúc Nguyên, Quế Đường, Huyền Trân đã được đo đạc cẩn thận và có những con tàu ngày đêm trực, chốt giữ, bảo vệ, chuẩn bị cho quá trình xây dựng các nhà giàn. 

 

 

Được xây dựng từ năm 1989 trên thềm lục địa phía Nam, hệ thống nhà giàn DK1 trải dài trên nhiều bãi cạn với nhiệm vụ bảo vệ vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam. Những ngày đầu xây dựng, DK1 phải đối mặt với muôn vàn khó khăn. Điều kiện thi công trên biển vô cùng khắc nghiệt, công nghệ và kinh nghiệm xây dựng công trình biển của Việt Nam lúc đó còn hạn chế. Sóng gió lớn, dòng chảy mạnh cùng điều kiện thời tiết bất lợi khiến nhiều nhà giàn bị hư hại nghiêm trọng. Tháng 12/1990, nhà giàn DK1/3 bị sóng đánh sập, 3 cán bộ, chiến sĩ đã anh dũng hy sinh khi đang làm nhiệm vụ. 

 

Những năm tiếp theo, Bộ Quốc phòng và Bộ Tư lệnh Hải quân tiếp tục mở rộng hệ thống DK1, nâng tổng số lên 18 nhà giàn vào cuối thập niên 90 của thế kỷ trước. Tuy nhiên, điều kiện thời tiết khắc nghiệt vẫn là thách thức lớn. Đặc biệt, trận bão số 8 năm 1998 đã đánh sập nhà giàn DK1/6 làm 3 cán bộ, chiến sĩ hy sinh. Trước những biến động của tình hình an ninh khu vực, từ năm 2010-2017, Bộ Quốc phòng đã chỉ đạo nâng cấp và xây dựng mới 14 nhà giàn DK1. Những công trình này được thiết kế hiện đại, vững chắc hơn, trang bị đầy đủ phương tiện sinh hoạt và tác chiến, có thể chịu được gió bão cấp 12. Một số nhà giàn đã được tự động hóa một phần, giúp giảm bớt khó khăn cho chiến sĩ trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Hệ thống năng lượng mặt trời và năng lượng gió cũng được đưa vào sử dụng, giúp bảo đảm nguồn điện ổn định cho sinh hoạt và công tác.

 

Ngày 19/3/2009, Bộ Quốc phòng ra quyết định điều chuyển Tiểu đoàn DK1 từ Lữ đoàn 171 về trực thuộc Vùng 2 Hải quân, đánh dấu bước phát triển quan trọng trong công tác quản lý, bảo vệ chủ quyền trên thềm lục địa phía Nam. Dù trải qua nhiều khó khăn, mất mát nhưng những người lính DK1 vẫn kiên cường bám trụ, biến những ngôi nhà giữa đại dương thành “pháo đài thép” bất khả xâm phạm, khẳng định chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc trên biển Đông.

 

 

Không chỉ là những công trình xây dựng trên biển, nhà giàn còn là biểu tượng của ý chí kiên cường, của tinh thần bất khuất mà các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam đã và đang gìn giữ suốt hơn 35 năm qua. Đại tá Vũ Duy Lưu, Phó Chủ nhiệm Chính trị Vùng 2 Hải quân khẳng định, nhận thức sâu sắc ý nghĩa, trọng trách, niềm vinh dự lớn lao nên ngay từ ngày đầu, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ nhà giàn DK1 đã thể hiện bản lĩnh chính trị vững vàng, lòng trung thành tuyệt đối với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân, không ngại khó khăn, gian khổ, không sợ hy sinh, luôn kiên cường bám trụ, chốt giữ, bảo vệ vững chắc cột mốc, chủ quyền tiền tiêu của Tổ quốc.

 

Hệ thống nhà giàn DK1 được xây dựng trên thềm lục địa phía Nam, có tổng cộng 15 nhà giàn đang hoạt động, phân bố tại các bãi cạn thuộc tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu và Cà Mau, gồm: Bãi cạn Tư Chính, Phúc Nguyên, Phúc Tần, Huyền Trân, Quế Đường, Ba Kè và bãi cạn Cà Mau. Hiện nay, các nhà giàn này đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ chủ quyền biển đảo, hỗ trợ ngư dân và thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm cứu nạn trên biển.

Trong suốt hơn 35 năm qua, các nhà giàn đã phối hợp với tàu trực phát hiện hàng trăm nghìn lượt tàu thuyền qua lại khu vực; xua đuổi hàng trăm lượt tàu nghiên cứu, tàu thăm dò, tàu trinh sát, tàu chiến xâm phạm vùng biển Việt Nam, đồng thời báo cáo kịp thời về sở chỉ huy các cấp để xử lý. Các nhà giàn DK1 còn là điểm tựa vững chắc cho ngư dân vươn khơi bám biển. Khi tàu cá gặp nạn giữa đại dương, chính cán bộ, chiến sĩ nhà giàn là những người đầu tiên có mặt, kịp thời ứng cứu. Họ đã phối hợp cứu hộ thành công 9 tàu đánh cá Việt Nam bị nạn, cấp cứu và điều trị cho 157 ngư dân, hỗ trợ nước ngọt, lương thực, nhiên liệu cho 38 tàu cá.

 

Với ngư dân, hình ảnh những nhà giàn sừng sững giữa biển khơi chính là cột mốc chủ quyền và là ngọn hải đăng của niềm tin. Trong những chuyến đánh bắt xa bờ đầy gian nan, chỉ cần nhìn thấy các nhà giàn DK1, bà con ngư dân đã cảm thấy yên tâm hơn, bởi họ biết rằng luôn có những người lính biển ngày đêm sát cánh, sẵn sàng bảo vệ, hỗ trợ khi cần thiết. Chính sự hiện diện kiên cường của những “pháo đài thép” ấy đã tiếp thêm động lực để ngư dân vững tay lưới, bám biển dài ngày, góp phần khẳng định chủ quyền thiêng liêng trên biển Đông.