Theo lời kể của các cụ cao niên xã Đức Trạch, nghề sản xuất nước mắm ở đây đã có từ lâu đời. Ngày trước, người dân chỉ làm nước mắm ăn trong nhà và lấy nước mắm trao đổi hàng hóa cho những người ở xa. Với bí quyết gia truyền, nước mắm Đức Trạch nổi tiếng thơm ngon, được nhiều người ưa chuộng, cuộc sống của người dân no đủ cũng nhờ các sản phẩm từ nước mắm.

 

Là người chuyên đưa sản phẩm nước mắm của địa phương ra các tỉnh phía Bắc tiêu thụ, ông Nguyễn Văn Dẫn, một trong những người góp phần tạo nên nhãn hiệu “Nước mắm Quy Đức” cho biết: "Nước mắm Đức Trạch tuy ngon nhưng trước đây không có nhãn mác. Thấy nước mắm nơi khác không ngon bằng nhưng đều có mặt tại các đại lý, siêu thị nên tôi thấy rất tiếc cho sản phẩm quê mình. Sau thời gian tìm hiểu, năm 2000, được sự giúp đỡ, hướng dẫn của chính quyền địa phương, HTX đánh cá xa bờ thôn Thượng Đức được thành lập, trong đó có 2 tổ hợp tác là tổ đánh bắt và tổ chế biến, riêng tổ chế biến hải sản có 12 hộ dân tham gia làm nghề. Từ đó, chúng tôi mới bắt đầu hoàn thành các thủ tục để đăng ký nhãn hiệu cho nước mắm".

 

Năm 2001, nước mắm Đức Trạch được Cục Sở hữu trí tuệ cấp nhãn hiệu tập thể và lấy tên là Quy Đức. Việc được cấp nhãn hiệu đã góp phần tạo nên tên tuổi, uy tín cho sản phẩm, giúp sản phẩm nước mắm Quy Đức được người dân tin tưởng sử dụng. Thời gian này, sản phẩm nước mắm Quy Đức mới có mặt tại các siêu thị, chợ, đại lý trên toàn quốc, nổi tiếng thơm ngon, sản phẩm làm ra bao nhiêu tiêu thụ hết bấy nhiêu. Đặc biệt, năm 2008, UBND tỉnh có Quyết định số 2075/QĐ-UBND về việc công nhận Quy Đức là làng nghề chế biến hải sản, đây cũng là cơ hội cho nước mắm Quy Đức ngày càng phát triển và vươn ra thị trường. 

Tuy nhiên, sau sự cố môi trường biển Formosa, nước mắm Quy Đức bị đứt đoạn chuỗi sản xuất và sản phẩm đưa ra thị trường ngày càng ít lại. Nghiêm trọng hơn, năm 2015, nhãn hiệu hết hạn bảo hộ nhưng tổ hợp tác không làm thủ tục gia hạn nhãn hiệu. Năm 2018, tổ hợp tác chế biến hải sản Quy Đức giải thể, các hộ sản xuất trở về sản xuất riêng lẻ và tự xây dựng nhãn hiệu cho riêng mình. 

 

Ông Nguyễn Tất Thành, Phó Chủ tịch UBND xã Đức Trạch cho biết, hiện địa phương đang có hướng thành lập HTX chế biến nước mắm Đức Trạch, hướng tới lấy sản phẩm nước mắm làm sản phẩm OCOP. Tuy nhiên, hành trình khôi phục nhãn hiệu cũng không hề dễ dàng bởi không chỉ đòi hỏi nguồn nguyên liệu mà còn phải có địa điểm chế biến bảo đảm vệ sinh, không gây ô nhiễm môi trường.. Mặt khác, cần phải xúc tiến các thủ tục để được công nhận lại bản quyền nhãn hiệu đã bị ngừng, nếu không tên Quy Đức có thể bị người khác đăng ký.

 

Trong nền kinh tế thị trường, việc xây dựng được nhãn hiệu đã khó, việc duy trì và phát huy hiệu quả còn khó hơn. Việc khôi phục nhãn hiệu "Nước mắm Quy Đức" là việc làm cần thiết để không lãng phí công sức xây dựng một thời của những người yêu biển ở Đức Trạch.