(QBĐT) - Qua gần 10 năm thực hiện Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới (XD NTM), huyện Bố Trạch đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Đời sống vật chất và tinh thần người dân ở nông thôn được nâng lên đáng kể. Đặc biệt, cơ sở vật chất hạ tầng trên địa bàn ngày càng được đầu tư khang trang hơn, diện mạo nông thôn đổi mới, khởi sắc từng ngày. Tuy nhiên, phong trào XD NTM ở Bố Trạch vẫn còn nặng về đầu tư cơ sở hạ tầng, mà chưa thật sự quan tâm về phát triển sản xuất để cơ cấu kinh tế được chuyển dịch đúng hướng và phát triển một cách bền vững.

"Bức tranh" tổng thể

Trao đổi với phóng viên về cách thức triển khai thực hiện chương trình XD NTM, ông Nguyễn Ngọc Tuấn, Phó Chủ tịch UBND huyện Bố Trạch cho biết: "Ngay từ những ngày đầu thực hiện XD NTM, Bố Trạch đã kịp thời triển khai và xây dựng các phong trào thi đua từ huyện đến xã; những mô hình mới, những cách làm sáng tạo của các địa phương được nhanh chóng nhân rộng, tạo hiệu ứng tích cực trong mọi tầng lớp nhân dân."

Việc thực hiện 19 tiêu chí với 5 nội dung lớn của chương trình được triển khai về các xã, trong đó tập trung chỉ đạo các địa phương thực hiện các khâu quan trọng nhất, như: giao thông và các công trình phúc lợi gắn với đời sống của người dân. Công tác chỉ đạo phát triển sản xuất, nâng cao đời sống nhân dân cũng đạt được một số kết quả bước đầu.

Các mô hình sản xuất sử dụng công nghệ cao, các dự án liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị xuất hiện ngày càng nhiều. Cơ sở hạ tầng nông thôn trên toàn địa bàn được đầu tư tốt hơn; các lĩnh vực về văn hóa, giáo dục, y tế, giảm nghèo đã có nhiều chuyển biến tích cực; môi trường, an toàn thực phẩm, an ninh nông thôn được bảo đảm...

Việc huy động nguồn lực để XD NTM trên địa bàn Bố Trạch cũng đã nhận được sự đồng thuận cao từ phía người dân. Đến nay, toàn huyện huy động nguồn lực XD NTM với tổng kinh phí là 1.389.716 triệu đồng, trong đó, nhân dân đóng góp 371.901 triệu đồng.

Sau 10 năm XD NTM, tính đến cuối năm nay, Bố Trạch đã tiến được nửa chặng đường về đích. Toàn huyện đã xây dựng được 12/28 xã đạt chuẩn NTM; số tiêu chí bình quân là 15,39 tiêu chí/xã; chiếm tỷ lệ 42,8%.

Theo kế hoạch, đến cuối năm nay, toàn huyện có thêm 2 xã đạt chuẩn NTM, nâng tổng số xã đạt chuẩn NTM lên 14/28 xã (đạt 50%); thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn đạt gần 39,5 triệu đồng/người/năm.

Hiện Bố Trạch đang kỳ vọng Thanh Trạch là xã đạt NTM nâng cao đầu tiên trên địa bàn. Ông Nguyễn Văn Lào, Chủ tịch UBND xã Thanh Trạch cho biết: "Là địa phương được huyện chọn để xây dựng NTM nâng cao và đối chiếu với 14 tiêu chí nâng cao giai đoạn 2018-2020 của tỉnh, Thanh Trạch xác định rõ nội dung công việc và lộ trình thực hiện.

Hiện nay, một trong những tiêu chí được Thanh Trạch tập trung triển khai thực hiện là phát triển sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản nhằm nâng cao, vững chắc hơn nữa thu nhập bình quân đầu người.

Thanh Trạch có lợi thế để phát triển ngành nghề dịch vụ. Toàn xã hiện có 1 công ty và 2 hợp tác xã nông nghiệp hoạt động hiệu quả. Đặc biệt, xã có chuỗi liên kết sản xuất chế biến và tiêu thụ hải sản do Công ty TNHH Hải sản Thanh Quang thực hiện. Đây là mô hình đã và đang mang lại hiệu quả kinh tế cao".

Tuy nhiên, Bố Trạch hiện chưa có khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu được công nhận đạt chuẩn. Số lượng xã về đích NTM còn thấp và một số xã bị sụt giảm tiêu chí.

Những rào cản ảnh hưởng đến thực hiện chương trình XD NTM là: công tác chỉ đạo, điều hành của một số ban chỉ đạo, ban quản lý cấp xã vẫn chưa thực sự quyết liệt; một số phòng ban, đơn vị phụ trách các tiêu chí xây dựng kế hoạch thực hiện chưa thật sự chu đáo, việc quan tâm chỉ đạo các xã chưa đúng mức.

Bên cạnh đó, điều kiện kinh tế xã hội trên địa bàn không đồng đều, các xã bãi ngang, miền núi còn nhiều khó khăn, nên càng về sau, chương trình XD NTM càng thực hiện khó khăn hơn; nguồn lực đầu tư đòi hỏi nhiều nhưng nguồn thu ngân sách ở các xã còn thấp nên ảnh hưởng đến lộ trình chung của huyện.

Đặc biệt, phong trào XD NTM ở Bố Trạch đang nặng về đầu tư cơ sở hạ tầng, chưa thật sự quan tâm về phát triển sản xuất, nhất là liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị gắn với tiêu thụ sản phẩm, chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

Ngoài ra, một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân còn tư tưởng trông chờ vào sự đầu tư của cấp trên, thiếu chủ động trong huy động nguồn lực để thực hiện chương trình... Các nguyên nhân khách quan cũng góp phần làm ảnh hưởng đến quá trình XD NTM trên địa bàn. Ví dụ, liên quan đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế, việc giải quyết đầu ra cho hàng hóa nông sản chưa thông suốt nên vẫn xảy ra tình trạng “được mùa, mất giá”... Chính vì thế, chất lượng của tiêu chí 13 về hình thức tổ chức sản xuất còn chưa cao.

Mục tiêu năm cuối của lộ trình 2010-2020

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Trọng Tuyển, Trưởng phòng NN-PTNT huyện cho biết: "Hiện, các tiêu chí trong chương trình XD NTM mà Bố Trạch thực hiện khá thành công, nhiều xã đã đạt được, như: nhà ở dân cư, giao thông, thủy lợi, điện, cơ sở hạ tầng, thương mại nông thôn, thu nhập, lao động có việc làm, giáo dục và đào tạo... Còn các tiêu chí, như: tổ chức sản xuất, trường học, cơ sở vật chất văn hóa..., là những tiêu chí đạt thấp và khó đồng đều".

Để tiếp tục thực hiện chương trình XD NTM, tạo "bức tranh" nông thôn Bố Trạch toàn diện hơn trong năm 2020, theo ông Trần Quang Vũ, Chủ tịch UBND huyện, Bố Trạch sẽ tăng cường công tác tuyên truyền, vận động, tạo sự đồng thuận từ nhân dân để người dân phải thực sự là “chủ thể” trong XD NTM.

Từ đó, huyện huy động được sức dân cùng chung sức XD NTM, tiến đến XD NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu. Đồng thời, huyện huy động tối đa các nguồn lực xã hội để đầu tư xây dựng những tiêu chí khó và sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn từ ngân sách, nguồn đóng góp của dân.

Trong đó, huyện tập trung chuyển đổi cơ cấu kinh tế, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất và đời sống; đặc biệt, thực hiện có hiệu quả đề án “mỗi xã mỗi sản phẩm” (OCOP) và nâng cao chất lượng các dự án liên kết theo chuỗi giá trị.

Trên cơ sở đó, phấn đấu trong năm 2020, toàn huyện có thêm 3 xã đạt chuẩn NTM, nâng số xã đạt chuẩn lên 17/28 xã, đạt tỷ lệ 60,7%; giữ vững và nâng cao chất lượng các tiêu chí đã đạt; có từ 1 đến 2 xã đạt xã NTM nâng cao; có ít nhất từ 2 đến 3 khu dân cư kiểu mẫu và ít nhất 2 vườn hộ kiểu mẫu.

"Thời gian tới, huyện tập trung chỉ đạo đầu tư xây dựng hoàn thiện các tiêu chí khó, nhất là về khâu tổ chức sản xuấtđể kinh tế phát triển bền vững, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, đồng thời hoàn thiện và giữ vững hệ thống chính trị trong toàn huyện.

Huyện cũng chú trọng thường xuyên kiểm tra, giám sát nhằm phát hiện các yếu tố tích cực để kịp thời biểu dương, khen thưởng và nhân rộng; đồng thời cũng sớm phát hiện những sai phạm để kịp thời khắc phục, sửa chữa và xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật. Có như vậy, các phong trào thi đua XD NTM mới đem lại hiệu quả cao", ông Trần Quang Vũ nhấn mạnh thêm.

Hương Trà