(QBĐT) - Trước những thiệt hại do thời tiết bất thuận gây ra trong quá trình sản xuất nông nghiệp, mà ảnh hưởng trực tiếp là người nông dân "một nắng hai sương”, các giống lúa trung và ngắn ngày được đưa vào đồng ruộng huyện Quảng Ninh thời gian vừa qua đã mang lại hiệu quả tích cực. Và từ đây người nông dân thực sự bớt đi bao gánh nặng lo toan…

Mạnh dạn trong chuyển đổi

Trao đổi về những thành công bước đầu trong mạnh dạn chuyển đổi bộ giống lúa thích ứng biến đổi khí hậu, ông Nguyễn Viết Ánh, Chủ tịch UBND huyện khẳng định: Đó là sự cần thiết nhằm thay đổi cả trong cách nghĩ, cách làm của bà con nông dân, hạn chế tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu. Và điều lớn hơn nữa là bảo đảm an ninh lương thực, đồng thời đưa ngành nông nghiệp địa phương ngày càng phát triển theo hướng cơ giới hóa, hiện đại hóa.

Áp dụng quy trình sản xuất thâm canh lúa cải tiến (SRI) cho cây khỏe, trĩu bông, chắc hạt, chất lượng gạo ngon.

Trên cơ sở kế hoạch đề ra, huyện tập trung chỉ đạo Phòng Nông nghiệp và PTNT, các ngành liên quan và các xã, thị trấn làm công tác tuyên truyền, vận động nhằm tạo sự đồng thuận, thống nhất trong nhân dân, kịp thời ban hành nhiều chính sách hỗ trợ để động viên, khuyến khích bà con nông dân yên tâm sản xuất, với quyết tâm đưa bộ giống trung, ngắn ngày có nhiều đặc điểm ưu việt gồm HT1, PC6, DV108, SV81... vào gieo cấy ở hầu hết các đồng ruộng trên địa bàn.

Năm 2011 trở về trước, các giống dài ngày chiếm 70% tổng diện tích trên toàn huyện, giống trung và ngắn ngày chỉ 30%. Hàng năm vụ đông-xuân có từ 400 đến 600ha giống dài ngày gieo sớm thường xuyên bị chết phải gieo cấy lại do mưa gây ngập úng cộng với các đợt rét đầu vụ gây ra, làm thiệt hại trên nhiều mặt, ảnh hưởng đến an ninh lương thực.

Các địa bàn vùng thấp trũng chịu ảnh hưởng lớn như xã Gia Ninh, Võ Ninh, Tân Ninh, Vạn Ninh, An Ninh... thường phải phải gieo đi, cấy lại nhiều lần, trung bình khoảng 500ha, chịu thiệt hại tương đương hơn 1,8 tỷ đồng (bao gồm đầu tư bơm tưới và tiêu úng, công chăm sóc và giống). Đó là chưa kể đến cả quá trình sinh trưởng, nếu gặp "mưa thuận gió hòa" đến thu hoạch, cũng chưa hẳn bảo đảm, ổn định về năng suất và chất lượng.

Sau gần 5 năm kiên trì thực hiện đề án chuyển đổi, bộ giống lúa thích ứng biến đổi khí hậu đã có mặt trên hầu hết các đồng ruộng Quảng Ninh. Tỷ lệ cơ cấu giống lúa dài ngày trong sản xuất đã giảm đáng kể; các giống trung và ngắn ngày đã được bà con nông dân nhiều địa phương trong toàn huyện chú trọng đưa vào sản xuất với diện tích khá lớn: giống trung ngày có trên 2,8 nghìn ha, chiếm 55% diện tích; giống ngắn ngày trên 520 ha, chiếm trên 10%.

Nhiều đơn vị đã đưa vào sản xuất trên 80% giống trung ngày và ngắn ngày, đó là HTX Xuân Dục (xã Xuân Ninh), HTX Văn La, Lương Yến (xã Lương Ninh), HTX Thống Nhất, Hoành Vinh (xã An Ninh)... Một số diện tích ruộng sâu trên địa bàn trước đây gieo cấy giống lúa dài ngày (từ 145 đến 150 ngày), thì nay 100% diện tích đã chuyển sang gieo cấy các giống trung ngày (từ 120-125 ngày) như: HTX Vạn Hải, Vạn Phúc (xã Vạn Ninh) và HTX Minh Trung (xã Gia Ninh)...

Hiệu quả trong sản xuất

Qua các vụ sản xuất đông-xuân trên địa bàn huyện Quảng Ninh cho thấy, các giống lúa HT1, PC6, DV108, SV81 sinh trưởng và phát triển nhanh, kháng chịu sâu bệnh tốt, ít chịu sức ép của thời tiết khắc nghiệt. Sau mỗi vụ sản xuất thành công không những tránh được thời tiết bất thuận, khắc phục được hiện tượng phải gieo đi gieo lại do mưa rét gây ra, mà còn giảm các chi phí trong quá trình sản xuất, bảo đảm năng suất cao, chất lượng tốt.

Năm 2010-2011 năng suất bình quân vụ đông-xuân chỉ đạt từ 53 đến xấp xỉ 60 tạ/ha/150 ngày, thì nay năng suất đại trà đã đạt trên 60 tạ/ha/125 ngày, có vụ đạt trên 63 tạ/ha.

Hệ thống kênh mương tưới tiêu nội đồng ngày càng được hoàn thiện.

Cùng với chuyển đổi cơ cấu bộ giống lúa, huyện Quảng Ninh cũng đang thực hiện mô hình áp dụng quy trình sản xuất thâm canh lúa cải tiến (SRI). Đó là đưa tiến bộ khoa học kỹ thuật vào áp dụng trong sản xuất lúa theo 4 nguyên tắc: trồng cây khỏe, thăm đồng thường xuyên, bảo vệ thiên địch, nông dân trở thành chuyên gia. Đồng thời quản lý cây trồng tổng hợp “3 giảm 3 tăng” là: giảm lượng giống, giảm lượng đạm bón, giảm thuốc bảo vệ thực vật; tăng năng suất cây trồng, tăng chất lượng nông sản, tăng hiệu quả kinh tế trên mỗi đơn vị diện tích...

Hiện mô hình đã được áp dụng tại các xã An Ninh, Xuân Ninh, Duy Ninh và Vĩnh Ninh với diện tích 376 ha cho thấy nhiều lợi thế và huyện đang tiếp tục chỉ đạo áp dụng nhân rộng ở các xã còn lại trong thời gian tới, nhằm giảm bớt gánh nặng chi phí, tạo thế chủ động trong ứng phó với thiên tai cho nông dân.

Để đa dạng hóa các sản phẩm cây trồng, nâng cao giá trị thu nhập trên đơn vị diện tích, phù hợp với nhu cầu thị trường, huyện Quảng Ninh đã và đang thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng nâng cao hiệu quả kinh tế thiết thực cho người sản xuất, phù hợp với từng chân đất địa phương. Và trên thực tế đã thu được kết quả khả quan với sự lựa chọn tinh ý của người tiêu dùng. Tùy thuộc vào thời gian trong năm và đặc điểm từng vùng, huyện có sự hướng dẫn áp dụng chuyển đổi từ trồng lúa sang ngô nếp, khoai lang, dưa hấu, mướp đắng hay đậu xanh...

"Tuy một số hợp tác xã, thôn cơ cấu bố trí gieo cấy, chuyển đổi cây trồng chưa thực sự hợp lý, thực hiện đề án chuyển đổi bộ giống lúa của huyện ở một số đơn vị chưa tuân thủ chặt chẽ; mặt khác, bộ giống lúa có năng suất chất lượng cao để bổ sung cung ứng vào sản xuất còn chưa đủ, gây bất tiện khi phải áp dụng nhiều loại giống trên một cánh đồng..., nhưng với cơ cấu giống có nhiều ưu điểm, áp dụng phương pháp phù hợp, nền sản xuất nông nghiệp huyện Quảng Ninh sẽ có bước tiến vững chắc, vượt trội, hứa hẹn những vụ mùa bội thu.

Qua đây, bà con nông dân sẽ ngày càng tự tin, chủ động hơn trong đối phó một cách nhuần nhuyễn, hợp lý với thời tiết khắc nghiệt, nắng hạn, mưa rét và gió bão bất thường xảy ra" - ông Nguyễn Viết Ánh cho biết thêm.

Hương Trà