Nghề truyền thống, lá tre, lá ổi, vỏ chuối, trấu, vỏ trứng, di sản văn hóa… đều được các em HS trung học nghiên cứu để xây dựng nên những dự án mang tính khả thi. Tại cuộc thi KHKT HS trung học cấp tỉnh năm học 2022-2023, toàn tỉnh có 48 dự án đoạt giải. Tiêu biểu là 2 dự án đoạt giải nhất: “Ván dậm nhảy thông minh” (Trường THCS Hoa Thủy, Lệ Thủy), “Một số biện pháp để nâng cao nhận thức giới tính cho HS Trường THCS Tân Hóa” (Trường THCS Tân Hóa, Minh Hóa).

 

Dự án “Ván dậm nhảy thông minh” do hai em Nguyễn Đăng Minh Châu và Trần Hữu Trung, Trường THCS Hoa Thủy thực hiện dưới sự hướng dẫn của thầy giáo Phạm Minh Chung, giảng dạy bộ môn Vật lý-Tin học. Nói về việc xây dựng dự án, em Nguyễn Đăng Minh Châu cho hay: Nhận thấy những bất cập, hạn chế, nhất là việc phát hiện lỗi phạm quy của HS hoặc vận động viên (VĐV) khi học môn nhảy xa thuộc bộ môn điền kinh nên các em đã hình thành ý tưởng để triển khai dự án “Ván dậm nhảy thông minh”.

 

Thông thường để kiểm tra, phát hiện HS, VĐV phạm quy khi thực hiện nhảy xa, người ta sử dụng phương pháp truyền thống là dùng cát phủ ngang bằng với ván dậm nhảy, khi có phạm quy thì dấu giày hoặc dấu chân sẽ in lên cát. Từ đó giáo viên (GV) hay trọng tài quan sát để kiểm tra đối chiếu kết quả và sau mỗi lần phát hiện lỗi, phải thực hiện thao tác gạt san lại lớp cát như ban đầu.

Việc làm này mất khá nhiều thời gian và độ chính xác chưa cao. Từ thực tế đó, các em luôn suy nghĩ làm thế nào để có một phương pháp giảm bớt tính thủ công, tăng độ chính xác trong kiểm soát các lần nhảy. Qua quá trình tìm tòi nghiên cứu một số tài liệu, cùng sự hỗ trợ của GV hướng dẫn, các em đã thực hiện “Ván giậm nhảy thông minh” nhằm rút ngắn thời gian sau mỗi lần thi và cho kết quả chính xác hơn.

“Ván dậm nhảy thông minh” được thiết kế đơn giản với việc sử dụng tia lazer gắn với miếng dậm nhảy. Dự án cơ bản đạt các yêu cầu đề ra ban đầu, có cấu tạo đơn giản, giá thành rẻ, hoạt động chính xác, ổn định, tự động báo lỗi ngay khi có phạm quy và đang được tiếp tục nghiên cứu, bổ sung một số thiết bị để đo thành tích nhảy xa một cách tự động, chính xác nhất mà không cần phải sử dụng các loại thước đo như hiện nay.

Em Nguyễn Đăng Minh Châu bày tỏ: "Hy vọng một ngày không xa, sản phẩm của chúng em sẽ được sử dụng rộng rãi trong trường học, các trung tâm huấn luyện và đặc biệt là các giải thi đấu có môn nhảy xa".

Đặc biệt, tại cuộc thi lần này, nhiều HS đã nghiên cứu, sử dụng dược liệu trong chăm sóc, bảo vệ sức khỏe. Điển hình là các dự án: “Phân lập xanthones từ quả dứa dại tạo thực phẩm chức năng hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường” (Trường THPT Trần Phú, Bố Trạch), “Đánh giá hàm lượng hoạt chất saponin và thử nghiệm hoạt tính kháng ung thư của cao chiết saponin ở mẫu giảo cổ lam 5 lá hái ở Quảng Bình” (Trường THPT chuyên Võ Nguyên Giáp).

Hay “Nghiên cứu xác định thành phần hóa học có trong lá tre và ứng dụng tạo sản phẩm ngăn ngừa lão hóa da” (Trường THCS Hải Đình, TP. Đồng Hới), “Nghiên cứu sản xuất chất giặt rửa thiên nhiên kháng khuẩn từ ứng dụng của nano bạc tạo bởi tác nhân khử dịch chiết lá vối” (Trường THPT Tuyên Hóa), “Kem đánh răng  diệt khuẩn, tái tạo men răng, làm trắng răng từ vỏ trứng và lá ổi” (Trường THPT Ngô Quyền, Bố Trạch), “Chiết xuất chất tẩy rửa, sát khuẩn hữu cơ từ vỏ cam và lá đinh lăng” (Trường THPT chuyên Võ Nguyên Giáp)…

 

Để phong trào nghiên cứu sáng tạo KHKT có sức lan tỏa, ngay từ đầu năm học, Sở GD-ĐT đã phát động phong trào và chuẩn bị các điều kiện cần thiết cho cuộc thi KHKT HS trung học cấp tỉnh. Tại cuộc thi, nhiều HS đã thể hiện sự tự tin, bản lĩnh khi trình bày ý tưởng khoa học, biết vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết vấn đề, tạo động lực thúc đẩy phong trào thi đua “Dạy tốt-Học tốt”. Nhiều trường học đã có sự đầu tư cho hoạt động này, như: Trường THPT chuyên Võ Nguyên Giáp, THCS Tân Hóa (Minh Hóa), THCS Hoa Thủy (Lệ Thủy), THCS Hải Đình (TP. Đồng Hới)…

 

Thầy giáo Lê Đình Đức, Phó hiệu trưởng Trường THCS Hoa Thủy cho biết: Song song với công tác dạy học, trường rất quan tâm đến việc trang bị kỹ năng sống và kiến thức về KHKT cho HS. Trường luôn chủ động xây dựng kế hoạch, cử GV phụ trách, khuyến khích HS hình thành ý tưởng phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường, địa phương. Từ các ý tưởng, đề xuất của HS, nhà trường đã thành lập hội đồng KHKT, chọn ý tưởng hay, thiết thực, phù hợp với lứa tuổi HS để bồi dưỡng, động viên các em đi sâu nghiên cứu.

 

Thực tế cho thấy, việc đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu KHKT của HS trung học đã góp phần thúc đẩy phong trào đổi mới sáng tạo trong dạy và học. Qua đó, tạo sân chơi lành mạnh bổ ích, giúp phát triển năng lực, phẩm chất HS; đồng thời định hướng nghề nghiệp trong tương lai cho những HS có niềm đam mê nghiên cứu khoa học.

 

Nhằm động viên khích lệ phong trào nghiên cứu, sáng tạo KHKT trong HS, góp phần thực hiện tốt Chương trình giáo dục phổ thông 2018, các trường học luôn chú trọng đến việc đổi mới phương pháp dạy học, tăng cường các hoạt động giáo dục trải nghiệm, tạo điều kiện cho HS ứng dụng những kiến thức đã học vào thực tiễn. Nhờ đó phong trào nghiên cứu sáng tạo KHKT có sức thu hút rất lớn đối với GV, HS bậc trung học tạo nền tảng và kỹ năng tốt cho việc học tập của các em trong tương lai.