Khi chúng tôi đặt vấn đề tìm hiểu sự kiện này, ông Phạm Quang Tình, Bí thư Đảng ủy xã Dương Thủy cho hay: “Ông Nguyễn Xuân Trọng, nguyên Xã đội trưởng ngày đó là người chỉ huy bắn rơi chiếc máy bay thứ 300. Dù đã 87 tuổi nhưng ông vẫn còn rất minh mẫn và hay kể lại chuyện bắn máy bay cho chúng tôi cũng như các em học sinh trong xã nghe”.

Tiếp chuyện chúng tôi trong căn nhà đơn sơ, ông Nguyễn Xuân Trọng bồi hồi kể lại: Trong cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc, Mỹ đã huy động rất nhiều máy bay đánh phá Quảng Bình nói chung và xã Dương Thủy nói riêng. Cuối tháng 7-1968, toàn tỉnh đã bắn hạ 298 chiếc máy bay và tiêu diệt nhiều giặc lái của Mỹ, riêng xã Dương Thủy đã bắn rơi 3 chiếc.

 

Thời điểm này, tỉnh cũng đang phát động thi đua bắn rơi chiếc máy bay thứ 300 của giặc Mỹ trên bầu trời Quảng Bình. Để bắn máy bay, Xã đội Dương Thủy đã bố trí 5 trận địa, trong đó có trận địa đặt tại Đồi 26 với các loại vũ khí như: súng trọng liên, súng 12 ly 7 và 14 ly 5 với một phân đội trực chiến từ 10-14 người.

 

Ngày 29-7-1968, Huyện đội Lệ Thủy tổ chức cuộc họp gồm các xã đội trưởng bàn một số kế hoạch tác chiến và phát động thi đua bắn rơi chiếc máy bay thứ 300 của giặc Mỹ tại Quảng Bình. Sáng ngày hôm sau (30-7-1968), hàng chục máy bay Mỹ tiến vào địa bàn huyện do thám và bắn phá nhiều mục tiêu.

 

Trong buổi trưa ngày 30-7-1968, xã Thái Thủy, địa phương giáp xã Dương Thủy, đã bắn rơi chiếc máy bay thứ 299. Cả ngày hôm đó, máy bay địch vẫn xuất hiện và đánh phá. Để đánh trả máy bay địch, Xã đội trưởng Nguyễn Xuân Trọng đã chỉ huy cho lực lượng phòng không bố trí lực lượng và phương tiện tại Đồi 26. Đây là ngọn đồi cao 26m so với mực nước biển cũng là vị trí cao nhất của xã, thuận lợi nhất cho việc bắn máy bay của địch.

 

Khoảng 18 giờ ngày 30-7-1968, từ phía tây nam, một tốp máy bay Mỹ xuất hiện để đánh phá các mục tiêu tại Dương Thủy cũng như các địa phương lân cận. “Lúc đó, nghe tiếng máy bay từ xa, các chiến sỹ lập tức nhảy xuống công sự vào vị trí sẵn sàng chiến đấu. Một số chiếc đã bay qua quá cao. Đến lượt chiếc F4D bổ nhào xuống định thả bom thì rơi vào tầm ngắm.

 

Tôi phất cờ và hô to: Bắn! Cả khẩu đội đồng loại nổ súng. Thấy ánh lửa chớp lên và khói phụt ra từ thân máy bay, chúng tôi đồng thanh reo lên: Cháy rồi! Máy bay cháy rồi các đồng chí ơi! Sau đó, chiếc máy bay bùng cháy và lao xuống đồi Đôộng Chùa, thôn Bình Minh xã Dương Thủy, cách trận địa chừng 1,8km rồi phát ra một tiếng nổ dữ dội.”, ông Trọng nhớ lại.

Khoảng một giờ sau khi chiếc máy bay bị bắn hạ, ông Trọng báo cáo về cho Huyện đội và được xác nhận đó là chiếc máy bay thứ 300 của giặc Mỹ bị bắn rơi trên bầu trời Quảng Bình. “Khi biết được tin, tôi và các đồng đội vô cùng tự hào, sung sướng và hạnh phúc. Đến ngày hôm sau, cả làng kéo đến Đôộng Chùa xem chiếc máy bay bị bắn cháy và phát hiện có 2 phi công đã chết”, ông Trọng kể lại với giọng đầy tự hào. Với chiến công này, quân và dân xã Dương Thủy ghi tiếp vào bảng vàng chiến thắng của Quảng Bình, được Nhà nước tặng Huân chương Chiến công hạng Nhì và nhiều bằng khen khác.

 

Nói về chiến công bắn rơi chiếc máy bay thứ 300 của giặc Mỹ, ông Võ Xuân Bình, Trưởng ban Tuyên giáo Huyện ủy Lệ Thủy cho biết: “Đó là niềm tự hào của quân, dân Quảng Bình nói chung và của xã Dương Thủy, huyện Lệ Thủy nói riêng. Đây cũng là mốc son chói lọi trong lịch sử huyện nhà, nhắc nhở thế hệ sau cần biết đến và sống sao cho xứng đáng với công lao của thế hệ cha, anh đi trước”.

 

Đồi 26 đã được chọn làm xây dựng nhà bia tưởng niệm các anh hùng liệt sỹ của xã. Đôộng Chùa trở thành mảnh đất trù phú với những vườn tiêu, cao su và nhiều cây ăn quả, mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho bà con. Vị trí chiếc máy bay F4D rơi vẫn còn nguyên một hố sâu như chứng tích lịch sử vẻ vang, đầy tự hào của quân và dân xã Dương Thủy trong những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

 

.