(QBĐT) - Cách đây tròn 71 năm, cùng với không khí hào hùng của dân tộc, quân và dân huyện Quảng Trạch hừng hực khí thế đấu tranh cách mạng, góp phần làm nên cuộc Cách mạng Tháng Tám thành công rực rỡ. Về Quảng Trạch những ngày này, khắp các nẻo đường, cờ đỏ sao vàng bay phấp phới như tái hiện lại không khí hào hùng mùa thu năm ấy. Và những người con của quê hương Quảng Trạch anh hùng đang ngày ngày phấn đấu xây dựng quê hương thêm giàu mạnh, xứng đáng với truyền thống cách mạng cha ông để lại.

>> Rộn ràng xứ Lệ

Cách đây 71 năm, trên địa bàn Quảng Trạch không khí cách mạng sục sôi. Sau hội nghị toàn tỉnh để nhận lệnh tổng khởi nghĩa, Phủ ủy Quảng Trạch quyết định thành lập Ủy ban khởi nghĩa gồm 7 đồng chí và chuẩn bị cho ngày khởi nghĩa 23 tháng 8.

Cổng vào di tích chiến khu Trung Thuần, căn cứ địa cách mạng tiền khởi nghĩa.

Trước đó, Ban chấp hành Phủ ủy Quảng Trạch đã quyết định lấy làng Trung Thuần (nay thuộc xã Quảng Thạch và xã Quảng Lưu) làm căn cứ địa cách mạng của phủ, xây dựng kho tàng, vọng gác, tích trữ lương thực, vũ khí, huấn luyện lực lượng tự vệ vũ trang.

Hơn 40 chiến sĩ được tuyển chọn đưa về Trung Thuần để huấn luyện và đến ngày 23-8-1945, đội quân cách mạng kéo về Lũ Phong (bây giờ là phường Quảng Phong, thị xã Ba Đồn) hội quân và xuống phủ đường cướp chính quyền.

Theo kế hoạch đã định, đêm 22 tháng 8 năm 1945, lực lượng tự vệ và quần chúng trong các tổ chức của Mặt trận Việt Minh ở Quảng Trạch được tập trung về 3 địa điểm: Lũ Phong, Tiên Lệ và Thổ Ngoạ để làm nhiệm vụ giành chính quyền từ tay thực dân, phong kiến. Lực lượng tự vệ đã phong toả các ngả đường vào trung tâm Ba Đồn, đồng thời bao vây đột nhập vào các công sở trong phủ lỵ như: nhà dây thép, nhà kiểm lâm, phủ đường, nhà đốc học...

Mờ sáng ngày 23 tháng 8, các đoàn biểu tình của quần chúng nhân dân trong Mặt trận Việt Minh được chia làm ba mũi tiến về phủ lỵ. Họ mang theo băng cờ, gươm dao, giáo mác, gậy gộc ào ào kéo vào phủ lỵ hô vang khẩu hiệu "Đả đảo phát xít Nhật, Pháp", "Đả đảo chính phủ bù nhìn Trần Trọng Kim", "Ủng hộ Mặt trận Việt Minh".

Trước khí thế sôi sục cách mạng của quần chúng, tên tri phủ và bọn nha lại xin đầu hàng. Lực lượng tự vệ chiếm phủ đường và công sở. Sổ sách, giấy tờ và triện đồng bị tịch thu và thiêu huỷ tại chỗ. Cờ đỏ sao vàng tung bay trên nóc trụ sở phủ đường. Đến rạng sáng ngày 23 tháng 8, là phiên chợ Ba Đồn, trước hàng ngàn người từ khắp nơi đổ về chợ phiên, Ủy ban khởi nghĩa đã tổ chức mít tinh tại chợ, tuyên bố với đồng bào cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở Ba Đồn đã thành công, chính quyền đã về tay nhân dân.

Đặc biệt, trong thời gian này, quần chúng nhân dân ở vùng Roòn, Cảnh Dương dưới sự tổ chức của cán bộ mặt trận Việt Minh cũng đã khởi nghĩa giành chính quyền thành công. Thời điểm đó, ngày 21 tháng 8, tức là trước 2 ngày nổ ra khởi nghĩa ở phủ đường Quảng Trạch, nhân dân vùng Roòn đã đứng dậy giành chính quyền về tay cách mạng.

Sở dĩ vùng Roòn chủ động khởi nghĩa giành chính quyền sớm là vì vùng Roòn tiếp giáp với Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh, có mối quan hệ qua lại giữa hai vùng nên mọi biến cố có sự tác động lẫn nhau. Nhận được nguồn thông tin khởi nghĩa giành chính quyền từ Hà Tĩnh thành công, quần chúng nhân dân đã đứng dậy đổ xuống đường cướp chính quyền. Họ đánh mõ, giương cao cờ đỏ sao vàng, hô vang khẩu hiệu "Việt Nam độc lập muôn năm", "Việt Minh muôn năm".

Sáng hôm sau, họ đi tước triện đồng của lý trưởng các làng trong vùng Roòn, chiếm nhà thương chính, chiếm trại lính khố xanh ở cửa biển. Đây cũng là địa phương giành được chính quyền sớm nhất tỉnh ta.

Tin tức từ vùng Roòn giành được chính quyền đã lan nhanh, kéo theo quần chúng các vùng Thuỷ Vực, Kim Long, Tùng Chất, Quảng Châu, Di Luân lần lượt nổi dậy thu ấn triện của hào lý, bầu người có uy tín ra quản lý xã hội, vận động quần chúng chấp hành chủ trương của Mặt trận Việt Minh. Trong những ngày 23, 24 và 25 tháng 8, nhân dân các vùng khác ở phủ Quảng Trạch cũng lần lượt đứng dậy giành chính quyền. Đến ngày 25 tháng 8 năm 1945, cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở phủ Quảng Trạch đã thu được thắng lợi hoàn toàn.

Cách mạng Tháng Tám thành công, chính quyền thực sự về tay nhân dân. Quê hương Quảng Trạch bừng lên sức sống mới, người dân thoát khỏi xiềng xích nô lệ. Mọi người đều phấn khởi, hăng hái, đồng tâm chăm lo xây dựng và bảo vệ thành quả của cách mạng. Đó cũng là nền tảng và động lực để nhân dân tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, đồng sức đồng lòng đánh thắng cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp và đế quốc Mỹ sau này.

Diện mạo nông thôn Quảng Trạch ngày càng khởi sắc.

Phát huy tinh thần yêu nước với truyền thống cách mạng của quê hương, bước vào thời kỳ đổi mới, mặc dù còn gặp nhiều khó khăn, song Đảng bộ và nhân dân huyện Quảng Trạch đã không ngừng nỗ lực, vươn lên trong mọi lĩnh vực, người dân tích cực lao động sản xuất, xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, thực hiện các phong trào thi đua ở địa phương.

Đặc biệt sau quá trình chia tách địa giới hành chính, tình hình kinh tế - xã hội của huyện Quảng Trạch bước đầu đã ổn định và chuyển biến tích cực, bộ mặt nông thôn có nhiều khởi sắc; cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ. Nông nghiệp của huyện phát triển khá toàn diện theo hướng sản xuất hàng hóa; thu ngân sách trên địa bàn tăng khá và luôn vượt dự toán được giao.

Trong 6 tháng đầu năm 2016, thu ngân sách trên địa bàn huyện Quảng Trạch là 48,8 tỷ đồng đạt 85,3% so với kế hoạch; tổng sản lượng lương thực 20.847 tấn, tăng 2,61% so với cùng kỳ; tổng đàn gia súc 78.269 con, gia cầm 331.470 con; sản lượng thủy, hải sản 4.985,9 tấn, đạt 91,26% so với cùng kỳ. Lĩnh vực văn hóa thông tin, hoạt động y tế, giáo dục, chính sách xã hội tiếp tục được quan tâm; công tác an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội cơ bản bảo đảm ổn định, quốc phòng được giữ vững... 71 năm đã trôi qua nhưng khí thế hào hùng, bất diệt của mùa thu năm ấy vẫn như tái hiện mỗi độ thu về.

Và hôm nay, vùng đất Quảng Trạch vốn giàu truyền thống yêu nước đang bừng bừng sức sống. Những người con Quảng Trạch vẫn tự hào góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu mạnh với tinh thần lao động cần cù, sáng tạo, với nhuệ khí được tôi rèn trên vùng đất anh hùng cách mạng...

X.Phú