(QBĐT) - Tháng 2-1965, khi bầu trời Đồng Hới như bị xé toạc bởi hàng trăm quả bom dội xuống, có một cậu bé băng mình qua những đồi cát đang bị cày xới nham nhở, để tiếp đạn cho bộ đội và dân quân bắn máy bay. Đó là Trương Ngọc Hương, người đã trở thành nhân vật trong bài thơ “Em bé Bảo Ninh” của nhà thơ Nguyễn Văn Dinh và sau này được nhạc sĩ Trần Hữu Pháp phổ nhạc, ghi dấu những tháng năm quê hương Quảng Bình quật cường đánh Mỹ.

“Em bé Bảo Ninh” ngày ấy...

Nửa thế kỷ sau, năm 2015, chúng tôi gặp lại “Em bé Bảo Ninh” ngay tại mảnh đất ngày xưa đạn bom cày xới. Trong ký ức người dân nơi đây “Em bé Bảo Ninh” mãi mãi là một hình ảnh đẹp, để chỉ cần đến đầu làng, hỏi nhà bác Hương “Em bé Bảo Ninh” là ai ai cũng hồ hởi chỉ đường.

Đón chúng tôi trong căn nhà nhỏ tại thôn Đồng Dương, xã Bảo Ninh (thành phố Đồng Hới), ông Hương bắt đầu câu chuyện vào ngày 7-2-1965 lịch sử.

Đó là một ngày mùa xuân, khi người dân Đồng Hới, trong đó có Bảo Ninh quê hương ông, nô nức hưởng ứng Tết trồng cây do Bác Hồ phát động. Vào thời điểm ấy, ở làng chỉ còn trẻ con, người già bởi tất cả người lớn đang tham gia trồng cây chắn cát và chắn sóng ven biển. Đúng lúc đó, hàng chục máy bay Mỹ ào ạt tập kích ném bom thị xã Đồng Hới và các vùng phụ cận. Làng cát Bảo Ninh cũng mịt mù trong khói bom.

Khi ấy, Trương Ngọc Hương 15 tuổi,  đang trú ẩn dưới hầm cùng các bạn nhỏ. Trận chiến kéo dài từ sáng đến trưa, bộ đội và dân quân ta kiên cường đánh trả máy bay Mỹ. Ngồi dưới hầm, cậu bé Hương và các bạn lắng nghe tiếng súng bắn trả của bộ đội và dân quân để theo dõi tình hình. Khi tiếng súng thưa dần, Hương đoán có thể trận địa đang thiếu đạn.

Trước đây nhiệm vụ tiếp đạn cho trận địa là do người lớn đảm nhận, nhưng trong tình cảnh ngặt nghèo ấy, Hương đã lao lên khỏi hầm và quan sát. Thế rồi trong phút chốc, thân hình bé nhỏ của cậu đã nhanh thoăn thoắt len lỏi giữa khói bom và mịt mù cát bụi, “cõng” từng thùng đạn mang về trận địa. Nhiều bạn nhỏ trong làng noi gương Hương cũng lao ra khỏi hầm và tiếp đạn cho các chú bộ đội, dân quân...

Và liên tục trong các ngày 7, 8 và 11-2-1965, Trương Ngọc Hương và các bạn nhỏ làng cát Bảo Ninh đã băng mình trong bom đạn, mang hàng trăm thùng đạn về trận địa để bộ đội và dân quân bắn máy bay Mỹ. Hình ảnh ấy đã để lại ấn tượng mạnh mẽ trong lòng người dân Bảo Ninh và thị xã Đồng Hới, để chỉ mấy ngày sau đó, nhà thơ Nguyễn Văn Dinh đã viết bài thơ “Em bé Bảo Ninh” và sau đó nhạc sĩ Trần Hữu Pháp phổ nhạc, đưa “Em bé Bảo Ninh” trở thành bài ca đi cùng năm tháng.

Sau khi bài thơ và bài hát ra đời, nhiều bạn bè trong nước và quốc tế đã gửi thư cho ông. Những bức thư cảm động như tiếp thêm lửa cho bao em bé Bảo Ninh đóng góp công sức nhỏ bé của mình cho sự nghiệp chiến đấu bảo vệ quê hương. Và mãi cho đến tận bây giờ, ngôi nhà nhỏ của ông tại thôn Đồng Dương vẫn tiếp nhiều đoàn khách về thăm, để một lần được tận mắt ngắm nhìn “Em bé Bảo Ninh” bằng xương bằng thịt.

Vừa trọn nửa thế kỷ đi qua, đọc lại những câu thơ cũ, chợt hình dung rất rõ một Bảo Ninh khói lửa và hình ảnh “Em bé Bảo Ninh” dũng cảm kiên cường: “Bên bờ Nhật Lệ/Dưới trời lửa khói/Em như cánh tên/Bay trên cồn cát/Rẽ gió xông lên/Cởi khăn quàng đỏ/Bọc đạn chuyển đi/Trận địa bom nổ/Khó khăn sá gì...”. Trong câu chuyện của mình, ông Hương không ngừng nhắc tới nhà thơ Nguyễn Văn Dinh, người sau này trở thành bạn vong niên với ông, để mỗi khi vui buồn, họ lại cùng tâm sự, sẻ chia.

Trong những câu chuyện, bài viết về ông Hương, dường như ít ai biết rằng, sau những ngày tỏa sáng với hình ảnh “Em bé Bảo Ninh”, ông được kết nạp Đoàn và tham gia đội tàu đánh cá của Xã đoàn Bảo Ninh.

...Và bây giờ.

Giữa dày đặc thủy lôi nơi cửa biển và máy bay, tàu chiến Mỹ chực chờ, đe dọa, ông Hương cùng 6 đoàn viên ưu tú của Bảo Ninh giong buồm ra khơi và mang hải sản về cho hợp tác xã để phục vụ cuộc chiến dài lâu. Đây là một trận chiến không kém phần khốc liệt. Trong những chuyến vươn khơi ấy, ông Hương luôn được đồng đội tin tưởng giao vị trí nơi mũi thuyền để canh gác máy bay và tàu chiến địch. Gian khổ và nguy hiểm luôn bủa vây nhưng ông và mọi người không chùn bước. “Hàng năm, chúng tôi thường cùng nhau hội ngộ và ôn lại kỷ niệm cũ. Trong 7 người tham gia đánh cá hồi đó, giờ chỉ còn lại 4 người, 3 người đã hy sinh trong cuộc chiến bảo vệ quê hương!”.

Với những đóng góp của mình, năm 1966, ông Trương Ngọc Hương được cử đi tu nghiệp tại Trung Quốc 4 năm. Về nước, ông được phân công công tác tại Ty Thủy lợi, sau chuyển qua ngành Giao thông vận tải và nghỉ hưu tại quê nhà vào năm 2005. Cũng từ đó đến nay, ông được bà con bầu giữ chức bí thư chi bộ thôn, trưởng thôn và Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ xã Bảo Ninh.

Nửa thế kỷ đã trôi qua, đồi cát Bảo Ninh xưa giờ đã sáng bừng ánh điện và xanh màu cỏ cây, nhà cửa san sát, nhộn nhịp. Và ông - “Em bé Bảo Ninh” của những ngày đánh Mỹ giờ đã bước qua tuổi “xưa nay hiếm” nhưng vẫn cần mẫn mỗi sáng mỗi chiều cống hiến hết mình cho công việc. Đồng hành cùng ông là bà Đỗ Thị Tuyết Lan, người vợ tảo tần, chịu thương chịu khó, cũng là bạn học của ông những năm ở Trung Quốc. Các con ông đều khôn lớn, trưởng thành và gắn bó với quê hương.

Và mãi mãi trong lòng ông cũng như người dân Bảo Ninh, những kỷ niệm đẹp đẽ vẫn luôn sống động, để mỗi dịp lễ, tết hay ngày quốc khánh, giải phóng quê hương..., trẻ con làng biển lại được ông kể về những năm tháng hào hùng của cha ông. Đâu đó trong những ngôi nhà nhỏ, những giai điệu quen thuộc của bài hát “Em bé Bảo Ninh” lại được cất lên rộn ràng: “Em bé Bảo Ninh/Bên bờ Nhật Lệ/Như cánh hoa nhỏ/Nở bên chiến hào/Như chim đầu ngõ/Hót mừng xôn xao...”

Ngọc Mai