(QBĐT) - Các di tích một khi đã được xếp hạng đều mang trong mình giá trị lớn lao về văn hóa, lịch sử và trở thành những minh chứng đánh dấu cho từng bước phát triển của dân tộc. Vì lẽ đó, việc sửa chữa, trùng tu, nâng cấp các di tích lịch sử-văn hóa luôn được xem xét một cách cẩn trọng để tránh sự phá vỡ hay lu mờ những giá trị vốn có của di tích. Điều này đã được quy định cụ thể trong Luật Di sản văn hóa (năm 2001) và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa (năm 2009). Tuy nhiên, tình trạng chủ quan, “cầm đèn chạy trước…” đối với di tích lịch sử-văn hóa cấp tỉnh chùa Quan Âm Tự (Đức Trạch, Bố Trạch) vẫn xảy ra và khi bị phát hiện thì… sự đã rồi.

Ngày 20-11-2014, ông Lê Chiêu Huỳnh, đại diện Ban hộ tự của chùa Quan Âm Tự, đã có tờ trình gửi UBND xã Đức Trạch về việc tu sửa và nâng cấp lại nhà bếp bằng nguồn vốn của bà con, nhân dân trong và ngoài địa bàn xã đến thắp hương, phúng viếng tại chùa.

Theo tờ trình, nhà bếp tạm của chùa đã bị xuống cấp, chật hẹp so với nhu cầu hành lễ của bà con, do đó, việc tu sửa nâng cấp là rất cần thiết, góp phần đáp ứng nhu cầu người dân trong các ngày lễ. UBND xã Đức Trạch cũng đã có tờ trình số 92/TTr-UBND ngày 28-11-2014 gửi UBND huyện Bố Trạch và Phòng Nội vụ huyện Bố Trạch về việc xin phép được sửa chữa nâng cấp lại nhà bếp tại chùa Quan Âm Tự.

Ngày 9-12-2014, UBND huyện Bố Trạch đã gửi Công văn số 1611/UBND đồng ý với việc tu sửa, nâng cấp nhà bếp hiện tại trong khuôn viên chùa và yêu cầu UBND xã Đức Trạch, Ban quản lý di tích xã, Ban hộ tự phải báo cáo với Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch để có ý kiến chỉ đạo.

Tuy nhiên, khi công trình bắt đầu được thi công vào ngày 27-12-2014, xã Đức Trạch vẫn chưa có sự đồng ý của Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch cũng như UBND tỉnh. Dẫn đến việc ngày 5-1-2015, Phòng Văn hóa-Thông tin huyện Bố Trạch đã tiến hành lập biên bản về việc vi phạm vùng bảo vệ di tích cấp tỉnh tại chùa Quan Âm Tự, đồng thời tiến hành đình chỉ việc xây dựng công trình.

Công trình xây dựng trái phép trong khu vực bảo vệ của chùa Quan Âm Tự (Đức Trạch, Bố Trạch) đã bị đình chỉ thi công bởi Phòng Văn hóa-Thông tin huyện.

Biên bản ghi rõ, việc xây dựng này trái với quy định tại Quyết định số 2089/QĐ-UB ngày 27-9-2000 về việc đăng ký di tích kiến trúc-nghệ thuật-tôn giáo chùa Quan Âm Tự, Đức Trạch, Bố Trạch, Quảng Bình tại điều 2 về “Nghiêm cấm mọi hoạt động xây dựng, khai thác trong những khu vực bảo vệ của di tích đã khoanh vùng. Trường hợp đặc biệt sử dụng đất đai ở di tích lịch sử-văn hóa và danh lam thắng cảnh phải được sự cho phép của UBND tỉnh và Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch”.

Ông Nguyễn Đức Ninh, Trưởng phòng Văn hóa-Thông tin huyện Bố Trạch cũng khẳng định, công trình đã vi phạm khu vực bảo vệ 1 của di tích lịch sử-văn hóa cấp tỉnh. Theo điều 32 của Luật Di sản văn hóa (được sửa đổi, bổ sung năm 2009), khu vực bảo vệ 1 phải được bảo vệ nguyên trạng về mặt bằng và không gian. Trường hợp đặc biệt có yêu cầu xây dựng công trình trực tiếp phục vụ việc bảo vệ và phát huy giá trị di tích phải được sự đồng ý bằng văn bản của người có thẩm quyền xếp hạng di tích đó.

Một điều đáng chú ý là trong khi tờ trình của Ban hộ tự chùa Quan Âm Tự chỉ đề nghị “tu sửa, nâng cấp” nhà bếp với diện tích hơn 36,45 m2 (rộng 4,5 m và dài 8,1 m) thì trong biên bản xử lý vi phạm của phòng Văn hóa-Thông tin huyện Bố Trạch, con số này tăng lên 43 m2 (?). Và khái niệm “nhà bếp” cũng được thành “nhà hậu liêu”.

Và thay vì chỉ được phép sửa chữa, nâng cấp như trong tờ trình của Ban hộ tự chùa và các công văn liên quan của UBND xã Đức Trạch, UBND huyện Bố Trạch, công trình đã được xây mới hoàn toàn và hiện đã xây xong phần thô, đang tiến hành đổ mái bằng. Như vậy, rõ ràng ngay từ cấp cơ sở, chính quyền xã Đức Trạch không chỉ thiếu sót trong thủ tục hành chính, mà còn rất lỏng lẻo trong việc quản lý, giám sát công trình thi công tại di tích cấp tỉnh trên địa bàn mình. Và để đến khi công trình chuẩn bị hoàn thành thì mới bị phát hiện và có sự xử lý từ cơ quan chức năng.

Mặt khác, ông Nguyễn Đức Ninh, Trưởng phòng Văn hóa-Thông tin huyện Bố Trạch cũng bày tỏ sự lo lắng, bởi bên cạnh kiến trúc cổ kính của chùa, một ngôi nhà bê tông mái bằng hiện đại rất dễ phá vỡ đi cảnh quan truyền thống vốn có. Ngày 7-1-2015, UBND huyện Bố Trạch tiếp tục có công văn số 18/UBND gửi UBND xã Đức Trạch đề nghị khẩn trương phối hợp với các phòng, ban liên quan làm tờ trình và hoàn chỉnh hồ sơ để trình UBND tỉnh và Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch xem xét thẩm định, phê duyệt.

Trả lời câu hỏi của phóng viên về vấn đề này, ông Hồ Đăng Chiến, Chủ tịch UBND xã Đức Trạch đã thừa nhận sự chủ quan, thiếu sót của chính quyền xã khi cho phép xây dựng công trình mà chưa có sự đồng ý của UBND tỉnh và Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch. Hiện tại, UBND xã đang tiếp tục hoàn thiện hồ sơ gửi Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch, UBND tỉnh xin ý kiến.

Ông Nguyễn Mậu Nam, Phó Giám đốc Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch khẳng định những sai sót trong quản lý hành chính của UBND xã Đức Trạch đối với di tích cấp tỉnh chùa Quan Âm Tự và cho biết phương án giải quyết trước mắt đối với công trình này là UBND xã hoàn thành hồ sơ, nếu tỉnh đồng ý cho xây dựng và có được sự đồng thuận của người dân địa phương, thì công trình mới có thể tiếp tục được triển khai.

Quảng Hạ