Bút tích lá thư của Đại tướng gửi Howard Limbirt và đoàn thám hiểm.

(QBĐT) - Một chiều bên sông Son, khi cơn bão số 10 vừa tràn qua, tôi được nghe ông Howard Limbirt, trưởng đoàn thám hiểm hang động Hoàng gia Anh kể về cuộc gặp của ông với Đại tướng Võ Nguyên Giáp hơn 20 năm trước. "Được gặp con người nổi tiếng nhưng vô cùng bình dị như Đại tướng Võ Nguyên Giáp là điều may mắn nhất cuộc đời tôi!", Howard Limbirt mở đầu câu chuyện.

Đấy là năm 1992, khi Howard Limbirt cùng các cộng sự của mình có chuyến thám hiểm thứ hai tại Phong Nha - Kẻ Bàng. Chuyến thám hiểm hang Tối, hang Vòm lần ấy phải bỏ dở nửa chừng vì một thành viên của đoàn bị ốm. Khi cả đoàn trở ra trạm y tế xã và đang chăm sóc người bệnh, thì một cán bộ UBND xã hỏi đoàn có muốn gặp một vị tướng của Việt Nam không.

Howard Limbirt và cả nhóm rất bất ngờ khi vài phút sau, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và mọi người xuất hiện. "Thú thật lúc đó tôi không biết rõ về Đại tướng. Nhưng tôi vô cùng sửng sốt khi chứng kiến ông già tóc bạc nói chuyện lưu loát với chúng tôi bằng tiếng Pháp do đoàn không có phiên dịch tiếng Anh. Thế là vợ tôi trở thành phiên dịch cho đoàn của Đại tướng và nhóm thám hiểm...", ông Howard Limbirt bồi hồi nhớ lại.

Trong bữa trưa giản dị với cơm nắm bên dòng sông Son buổi ấy, "ông già tóc bạc" và Howard Limbirt trò chuyện rất nhiều về du lịch và phát triển du lịch ở Quảng Bình. Kết thúc câu chuyện, Đại tướng đã viết một lá thư ngắn gửi ông Howard Limbirt và đoàn thám hiểm với nội dung: "Nghiên cứu hang Karst phục vụ du lịch và các ngành kinh tế và khoa học là một công tác quan trọng, cần làm cho thật tốt. Luôn luôn chú trọng bảo vệ môi trường".

Bút tích lá thư ấy, đến giờ ông vẫn còn giữ. Howard Limbirt  tâm sự: Đó là một ý kiến quý báu và nó mang lại hiệu quả nhất từ trước đến nay đối với tôi và các thành viên đoàn thám hiểm. Thực hiện tốt công tác nghiên cứu hang động để phục vụ du lịch và chú trọng bảo vệ môi trường chính là tiêu chí của phát triển bền vững, khái niệm mà phải đến những năm gần đây mới thực sự phổ biến ở Việt Nam.

Thế nhưng cách đây hơn hai mươi năm, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã không quên nhắc nhở, điều đó càng chứng tỏ ông là một người rất thức thời và có tầm nhìn xa. Tôi mang theo lời căn dặn ấy của ông để cùng với cộng sự, chính quyền và nhân dân Quảng Bình khai thác Sơn Đoòng và hệ thống hang động ở Phong Nha - Kẻ Bàng theo hướng bền vững, góp phần bảo tồn di sản cho thế hệ tương lai...

Trong suốt câu chuyện ông kể, tôi cảm nhận được tấm lòng kính trọng và yêu quý mà Howard Limbirt dành cho Đại tướng khi ông nhiều lần nhắc lại rằng Đại tướng là một con người cực kỳ dân dã, giản dị và luôn quan tâm đến mọi người. Trong cuộc gặp gỡ ngắn ngủi ấy, bác Giáp đã không quên bố trí người đưa bạn của Howard Limbirt đi điều trị tại Bệnh viện Trung ương Huế. "Sau này, khi hiểu rõ hơn về con người Đại tướng, tôi càng trân trọng những việc làm và thái độ của ông hơn. Phong Nha ngày ấy còn hoang vắng, bữa cơm trưa của một vị tướng như ông chỉ giản dị với cơm nắm gói trong lá chuối và chúng tôi ngồi thành vòng tròn trên sàn nhà. Có lẽ với tôi, đó là bữa cơm đặc biệt nhất, đáng nhớ nhất trong cuộc đời...", Howard Limbirt chia sẻ.

Cũng trong bữa trưa hôm ấy, hai vợ chồng ông đưa cho Đại tướng xem bản đồ về hệ thống hang động Phong Nha - Kẻ Bàng. Đại tướng đã xem rất chăm chú và có nhiều ý kiến đóng góp quan trọng. Đại tướng cũng bảo đảm sẽ tạo điều kiện tốt để ông và đoàn thám hiểm có thể tiếp tục công việc thám hiểm của mình ở Quảng Bình. Và sau hơn hai mươi năm kể từ ngày ấy, Howard Limbirt cùng cộng sự của mình vẫn gắn bó với Phong Nha - Kẻ Bàng, tiếp tục hành trình khám phá những vẻ đẹp tiềm ẩn của thiên nhiên nơi đây để phục vụ khoa học và phát triển du lịch như mong muốn năm nào của Đại tướng.

Bức ảnh lưu niệm của Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Howard Limbirt cùng các thành viên.

Sau cuộc hội ngộ ở Phong Nha - Kẻ Bàng ngày ấy, khi về nước, Howard Limbirt đã kể cho các bạn của mình nghe về cuộc gặp với Đại tướng. Các bạn của ông đều bảo rằng ông là người vô cùng may mắn khi được diện kiến vị tướng kiệt xuất của không chỉ riêng Việt Nam mà của cả thế giới.

Ông cũng từng gặp và chuyện trò với những "bại tướng" dưới tay Đại tướng Võ Nguyên Giáp như William Westmoreland, nguyên là Phó Tư lệnh Bộ chỉ huy cố vấn quân sự Mỹ, người từng tham gia cuộc chiến ở Việt Nam năm 1964 và Robert Strange McNamara, nguyên là Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ, người được mệnh danh là "kiến trúc sư trưởng" của cuộc chiến tranh ở Việt Nam. Và sau những cuộc gặp gỡ ấy, chứng kiến thái độ tôn trọng của Westmoreland và McNamara với đối thủ của mình là Đại tướng Võ Nguyên Giáp, ông càng cảm nhận được sự vĩ đại của "ông già tóc bạc" mà ông đã may mắn được diện kiến ở núi rừng Phong Nha ngày ấy.

Tháng 10-2013, khi đang ở Phong Nha, Howard Limbirt nghe tin Đại tướng Võ Nguyên Giáp từ trần. Ông không khỏi bàng hoàng: "Tôi đọc trên mạng internet và biết tin. Có thể nói, sự ra đi của Đại tướng là một sự kiện chấn động không chỉ đối với người dân Việt Nam mà với cả thế giới khi tất cả các tờ báo, tạp chí quốc tế đều viết rất nhiều về sự kiện này. Ngày 12-10, tôi cùng các bạn bè của mình về viếng Đại tướng ở trụ sở UBND tỉnh Quảng Bình.

Tại đây, tôi được chứng kiến hàng nghìn người dân xếp hàng dài trong cơn mưa để viếng Đại tướng. Họ là những cụ già tóc bạc, những em học sinh, những người cựu chiến binh quân phục chỉnh tề ôm di ảnh Đại tướng trước ngực... Thú thật trong đời mình, tôi chưa từng bắt gặp khung cảnh nào xúc động đến thế! Sau đám tang, tôi được nghe nhiều người so sánh rằng, đây là đám tang lớn nhất sau đám tang Bác Hồ. Tôi không được chứng kiến đám tang của Chủ tịch Hồ Chí Minh, vì vậy với tôi, có lẽ đây là lần đầu tiên và duy nhất trong đời được may mắn có mặt ở một cuộc tiễn đưa mà người người đều rơi lệ như thế. Và trong đời mình, với cuộc gặp gỡ Đại tướng hơn hai mươi năm trước ở núi rừng Phong Nha và ngày đưa tiễn Người, tôi tin đấy là mối duyên kỳ ngộ mà không dễ gì có được của tôi với Đại tướng trên mảnh đất Quảng Bình!", Howard Limbirt tâm sự...

Sông Son sau ngày bão nước vẫn cuồn cuộn chảy. Thời gian cũng như sông, không bao giờ dừng lại. Nhưng ký ức về cuộc gặp gỡ hơn hai mươi năm trước dường như vẫn vẹn nguyên và tươi mới trong lòng người đàn ông ngoại quốc đã và đang gắn bó với mảnh đất này. Chia tay, tôi nhớ mãi lời ông, rằng được gặp gỡ Đại tướng Võ Nguyên Giáp là điều may mắn nhất cuộc đời mình...

Vâng, và tôi tin nó còn mang lại may mắn cho quê hương, khi cuộc gặp gỡ ấm tình cùng những lời căn dặn đầy trách nhiệm của Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã và sẽ luôn là nguồn cảm hứng bất tận để Howard Limbirt và những cộng sự của mình tiếp tục hành trình khám phá vẻ đẹp tiềm ẩn của núi rừng Phong Nha - Kẻ Bàng...

Ngọc Mai