(QBĐT) - Nếu ngành Thuế được ví như những “người gác cửa” cho nguồn thu của ngân sách nhà nước thì thanh tra thuế chính là người gác cửa cuối cùng, góp phần hạn chế thất thoát cho nguồn thu ngân sách, ngăn chặn và xử lý kịp thời các vi phạm pháp luật thuế.

Không phải ngẫu nhiên mà ngành Thuế xác định công tác thanh tra, kiểm tra là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của trọng tâm. Bởi, đây là khâu gác cửa cuối cùng cho nguồn thu ngân sách, có nhiệm vụ thanh tra, kiểm tra và phân tích, đánh giá thông tin kê khai thuế, xác định những rủi ro dẫn đến thất thu thuế. Qua những phân tích so sánh, đối chiều tỉ mẩn này để nhận diện những yếu tố bất thường, đôn đốc truy thu, xử phạt hoặc chuyển cơ quan chức năng điều tra làm rõ.

Ông Hoàng Ngọc Trâm, Trưởng phòng Thanh tra (Cục Thuế tỉnh) cho biết, thanh tra, kiểm tra thuế là hoạt động giám sát của cơ quan Thuế đối với các hoạt động, giao dịch liên quan đến phát sinh nghĩa vụ thuế và tình hình thực hiện thủ tục hành chính thuế, chấp hành nghĩa vụ nộp thuế của người nộp thuế, nhằm đảm bảo luật thuế được thực thi nghiêm chỉnh.

Quan trọng hơn, với cơ chế tự tính, tự khai, tự nộp thuế như hiện nay, nhiệm vụ của thanh tra, kiểm tra còn nhằm phát hiện và ngăn ngừa đối với các trường hợp cố tình lợi dụng cơ chế tự tính, tự khai, tự nộp để gian lận, trốn thuế, chiếm đoạt tiền thuế.

Năm 2017, qua công tác thanh tra, kiểm tra thuế, Thanh tra của Cục Thuế tỉnh đã phát hiện tổng số tiền thuế trên 42 tỷ đồng, trong đó số thuế truy thu và phạt hơn 31 tỷ đồng, đã nộp ngân sách nhà nước hơn 25 tỷ đồng. Nếu không bị phát hiện truy thu kịp thời, chắc chắn nguồn ngân sách sẽ bị thất thu hàng chục tỉ đồng.

Nhiều doanh nghiệp trốn thuế, “lách thuế” đã được ngành Thuế chủ động cung cấp thông tin, phối hợp với Cơ quan Công an để khởi tố điều tra.

Cụ thể, trong năm 2017, qua các cuộc thanh tra thuế tại 75 đơn vị, thanh tra thuế đã phát hiện số tiền hơn 14 tỷ đồng, trong đó số thuế truy thu hơn 6,7 tỷ đồng; tiền phạt và tiền chậm nộp hơn 3,2 tỷ đồng; giảm khấu trừ hơn 4,1 tỷ đồng; giảm lỗ 1,2 tỷ đồng; nộp ngân sách nhà nước hơn 8,3 tỷ đồng. Qua công tác kiểm tra 2.850 hồ sơ khai thuế, phát hiện 45 bộ hồ sơ sai sót, đề nghị người nộp thuế phải giải trình, điều chỉnh, bổ sung theo đúng quy định và điều chỉnh tăng số thuế phải nộp hơn 1,3 tỷ đồng, giảm khấu trừ gần 456 triệu đồng.

Kiểm tra tại trụ sở người nộp thuế (573 đơn vị), thanh tra thuế đã phát hiện số tiền hơn 27 tỷ đồng, trong đó truy thu và phạt hơn 21 tỷ đồng. Công tác kiểm tra trước hoàn thuế và sau hoàn thuế tại 16 đơn vị, thu hồi số thuế đã hoàn thuế 454 triệu đồng, số thuế loại trừ không được hoàn thuế lên đến hơn 2,1 tỷ đồng.

Qua kiểm tra chế độ sử dụng hóa đơn, chứng từ đã phát hiện 1 trường hợp sử dụng bất hợp pháp hóa đơn, 11 trường hợp sử dụng hóa đơn bất hợp pháp, với tổng số tiền vi phạm 2,5 tỷ đồng; số tiền thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp truy thu và tiền phạt hơn 1 tỷ đồng (đã nộp ngân sách 781 triệu đồng).

Trong năm 2017, toàn ngành xử phạt 280 trường hợp với số tiền hơn 1,5 tỷ đồng, trong đó xử phạt hóa đơn bất hợp pháp 28 vụ, với số tiền gần 1 tỷ đồng. Qua việc thực hiện các kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra thuế đã lập biên bản và ra quyết định truy thu, xử phạt đối với 49 đơn vị, với số tiền hơn 2,7 tỷ đồng.

Chỉ tính riêng quý 1 năm 2018, qua 6 cuộc thanh tra tại các doanh nghiệp đã phát hiện tổng số tiền thuế gần 650 triệu đồng, trong đó số tiền truy thu và phạt chậm nộp vào ngân sách gần 570 triệu đồng. Đáng chú ý, đã phát hiện 2 đơn vị có dấu hiệu nghi vấn trốn thuế và đã chuyển hồ sơ sang Cơ quan điều tra tiếp tục xác minh làm rõ.

Theo ông Hoàng Ngọc Trâm, Trưởng phòng Thanh tra (Cục Thuế tỉnh) cho biết, nguyên nhân xảy ra tình trạng trên đó là do ý thức chấp hành pháp luật của một số doanh nghiệp còn yếu kém, mặc dù nhiều trường hợp đã bị xử lí nhiều lần nhưng vẫn cố tình vi phạm cho đến khi cơ quan chức năng đình chỉ hoạt động.

Một số doanh nghiệp lợi dụng chính sách thông thoáng của nhà nước để có những những hành vi khai báo gian dối trong kinh doanh, trong kê khai thuế để không phải nộp thuế, hoặc làm giảm số tiền thuế phải nộp, trốn thuế, gian lận thuế, nợ thuế rồi bỏ trốn gây khó khăn cho công tác quản lý thuế nói chung và công tác thanh tra, kiểm tra thuế nói riêng. Mặt khác, cơ chế xử lý các trường hợp vi phạm theo quyết định của thanh tra, kiểm tra thuế hiện vẫn chưa đủ sức răn đe.

Ông Đoàn Vĩ Tuyến, Cục trưởng Cục Thuế tỉnh cho rằng, mặc dù đã đạt được những kết quả nhất định, song qua công tác thanh tra, kiểm tra, việc phân tích, đánh giá thông tin rủi ro về thuế và phân tích thông tin doanh nghiệp còn thấp, chưa đi sâu phân tích các nhân tố bất thường.

Việc kiểm tra hồ sơ khai thuế và phân tích rủi ro tại trụ sở còn hạn chế, thiếu toàn diện, chỉ mới tập trung vào một số sắc thuế giá trị gia tăng, thuế tài nguyên, phí môi trường, còn các sắc thuế, các khoản thu phí, lệ phí khác chưa được chú trọng; chất lượng kiểm tra hồ sơ tại địa bàn còn thấp và nhiều sai sót qua khai thuế chưa được phát hiện.

Công tác xác minh hóa đơn cho việc kiểm tra hoàn thuế chưa nhiều và chưa đạt yêu cầu đề ra. Công tác đôn đốc số thuế phải truy thu và phạt vào ngân sách nhà nước sau kiểm tra chưa đạt yêu cầu đề ra, vẫn còn nhiều doanh nghiệp chưa chấp hành nộp theo quyết định xử lý sau thanh tra, kiểm tra.

Ông Hoàng Ngọc Trâm, Trưởng phòng Thanh tra (Cục Thuế tỉnh) cho biết, thời gian tới, bên cạnh việc khắc phục các hạn chế nói trên, lãnh đạo ngành Thuế tỉnh sẽ chú trọng công tác xây dựng lực lượng đội ngũ làm công tác thanh tra, kiểm tra. Thường xuyên đánh giá kết quả công tác gắn với trách nhiệm của từng công chức để từng bước nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ.

Tăng cường và đổi mới công tác thanh tra, phát huy tính năng động sáng tạo của công chức thanh tra trong việc áp dụng các biện pháp thanh tra, kiểm tra nhằm nâng cao năng lực phát hiện sai phạm trong quá trình thanh tra. Bên cạnh đó, ngành thuế sẽ chủ động phối hợp với các cơ quan điều tra trong việc xác minh điều tra các doanh nghiệp có hành vi cố tình không kê khai, khai man, trốn thuế, gian lận, chiếm đoạt tiền thuế, sử dụng, mua bán hóa đơn bất hợp pháp, góp phần hạn chế việc thất thu thuế, làm tăng nguồn thu ngân sách.

D.C.H