(QBĐT) - Hàng trăm triệu, thậm chí hàng chục tỷ đồng tiền thuế bị thất thu do các doanh nghiệp trốn thuế gây ra trong những năm gần đây khiến cho tình hình tội phạm trong lĩnh vực thuế ngày càng diễn biến phức tạp. Câu hỏi đặt ra ở đây là phải chăng đã có những“kẽ hở” của chính sách thuế hay do công tác kiểm tra, giám sát, phân tích dự báo “rủi ro” của cơ quan chức năng vẫn còn những bất cập, dẫn đến những hành vi trốn thuế!?

Tháng 6-2017, hồ sơ vụ án trốn thuế xảy ra tại Công ty TNHH xây dựng Bình Minh (có trụ sở tại số 159 Lê Lợi, phường Đức Ninh Đông, TP. Đồng Hới) được cơ quan chức năng chuyển đến cơ quan có thẩm quyền để xử lý hình sự theo quy định của pháp luật. Trước đó, trong quá trình kiểm tra, cơ quan Thuế đã phát hiện nhiều dấu hiệu bất thường trong kê khai, nộp thuế xảy ra tại công ty này.

Ngày 9-7-2015, Chi cục Thuế thành phố Đồng Hới đã ra quyết định truy thu thuế và phạt vi phạm pháp luật thuế với số tiền hơn 208 triệu đồng. Tuy nhiên, đến cuối 2015, công ty này vẫn không chấp hành. Ngày 29-12-2015, Chi cục Thuế thành phố ra Quyết định số 2115/QĐ-CCT về việc áp dụng cưỡng chế bằng biện pháp thông báo hóa đơn không có giá trị sử dụng đối với Công ty TNHH xây dựng Bình Minh, thời gian cưỡng chế từ ngày4-1-2016 đến 3-1-2017.

Tuy nhiên, bất chấp việc bị cơ quan thuế cưỡng chế về hóa đơn, thông báo hóa đơn không còn giá trị sử dụng, ông Trần Hùng Tráng, Giám đốc công ty vẫn cố ý xuất 12 hóa đơn giá trị gia tăng (GTGT) cho các doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh với tổng giá trị thanh toán gần 7,2 tỷ đồng, trong đó giá trị tiền hàng hơn 6,5 tỷ đồng, thuế GTGT hơn 651 triệu đồng, nhưng không kê khai thuế, để trốn thuế hơn 573 triệu đồng.

Cơ quan CSĐT, Công an tỉnh tống đạt lệnh khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can và khám xét nơi ở, nơi làm việc của ông Lê Quốc Văn, Giám đốc doanh nghiệp tư nhân Hiếu Trung và kế toán của doanh nghiệp này là Lê Thị Tha.

Hành vi sử dụng hóa đơn bất hợp pháp để bán hàng của công ty này đã đủ yếu tố cấu thành tội “Trốn thuế” và vị Giám đốc Trần Hùng Tráng đã bị Tòa án tuyên phạt 2 năm tù, cho hưởng án treo, số tiền trốn thuế hơn 573 triệu đồng bị thu hồi vào ngân sách Nhà nước.

Đó là một trong số ít trường hợp cố tình “lách thuế” để trốn thuế đã bị cơ quan chức năng sớm phát hiện, ngăn chặn, xử lý “mạnh tay” theo quy định của pháp luật. Trên thực tế, cũng có vụ việc, các doanh nghiệp thực hiện hành vi trốn thuế kéo dài nhiều năm liền nhưng vẫn không bị cơ quan chức năng phát hiện và ngăn chặn kịp thời.

Để “qua mặt” cơ quan chức năng, các công ty này sử dụng nhiều chiêu thức “lách thuế” khác nhau, như: mua bán hóa đơn GTGT khống của các công ty ngoại tỉnh để tránh sự phát hiện của cơ quan thuế; mua bán hóa đơn mà không có hàng hóa, dịch vụ kèm theo nhằm trốn thuế...

Điển hình như vụ trốn thuế và mua bán trái phép hóa đơn xảy ra tại doanh nghiệp tư nhân Hiếu Trung (địa chỉ tại tổ dân phố 5, phường Đồng Sơn, TP. Đồng Hới) xảy ra từ năm2013 đến năm 2014, nhưng phải đến đầu năm 2016 vụ việc mới được khởi tố, điều tra.

Qua điều tra, từ năm 2013 đến năm 2014, doanh nghiệp này đã có hành vi mua bán đến 140 hóa đơn GTGT khống của 6 công ty tại Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh nhằm kê khai tăng thuế GTGT đầu vào, để giảm số tiền thuế phải nộp đối với hóa đơn. Thông qua hành vi này, doanh nghiệp tư nhân Hiếu Trung đã trốn thuế lên đến hơn 13 tỷ đồng.

Đầu năm 2016, Cơ quanCảnh sát Điều tra (CSĐT) Công an tỉnh cũng đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can Lê Quốc Văn, Giám đốc doanh nghiệp tư nhân Hiếu Trung (phường Đồng Sơn, TP.Đồng Hới) và kế toán của doanh nghiệp này là Lê Thị Thanh Hải về tội trốn thuế và tội mua bán trái phép hóa đơn.

Điều đáng nói, liên quan đến vụ việc này, cơ quan chức năng đã phát hiện có đến 41 doanh nghiệp mua hóa đơn của doanh nghiệp tư nhân Hiếu Trung để trốn thuế. Mới đây,Cơ quan CSĐT, Công an tỉnh đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Nguyễn Văn Linh (SN 1990), Giám đốc Công ty TNHH thương mại dịch vụ và vận tải Ngọc Linh (có địa chỉ tại thôn Hướng Phương, xã Quảng Phương, huyện Quảng Trạch) về hành vi trốn thuế hơn 193 triệu đồng; Nguyễn Thị Oanh (SN 1981), Giám đốc Công ty TNHH vận tải thương mại Tuấn Oanh (có địa chỉ tại xóm Nam, phường Quảng Thuận, TX. Ba Đồn) cũng về hành vi trốn thuế hơn 136 triệu đồng.

Cũng với hành vi tương tự, trước đó, liên quan đến doanh nghiệp tư nhân Hiếu Trung, tháng 8-2017, Cơ quan CSĐT, Công an tỉnh cũng đã khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can đối với Phan Văn Dũng (SN 1963), Giám đốc Công ty CP xây dựng và môi trường Tân Phát (có địa chỉ tại thị trấnNông trường Việt Trung, huyện Bố Trạch) về tội trốn thuế hơn 273 triệu đồng và Trần Thị Hoài Hương (SN 1980), kế toán của Công ty TNHH xây dựng Việt Tiến (có địa chỉ tại phường Nam Lý, TP. Đồng Hới) về tội trốn thuế gần 250 triệu đồng.

Năm 2015, cơ quan chức năng đã khởi tố 3 doanh nghiệp trốn thuế, với số tiền gần 7 tỷ đồng. Năm 2016, mặc dù chỉ có 2 doanh nghiệp bị khởi tố về tội trốn thuế, nhưng số tiền thuế nhà nước thất thu lên đến 22 tỷ đồng.

Đến năm 2017 có 3 doanh nghiệp bị khởi tố, với số tiền hơn 1,2 tỷ đồng. Còn theo số liệu từ Cục Thuế, năm 2017, cơ quan này đã chuyển giao cho Cơ quan CSĐT, Công an tỉnh11 vụ việc liên quan đến trốn thuế, sử dụng hóa đơn bất hợp pháp, trong đó, đã có 6 doanh nghiệp bị truy tố theo pháp luật, 2 doanh nghiệp bị xử lý hành chính.

Rõ ràng, các vi phạm pháp luật về thuế sẽ gây thất thu lớn cho ngân sách nhà nước, ảnh hưởng xấu đến môi trường kinh doanh, cản trở sự phát triển kinh tế-xã hội. Vấn đề đặt ra ở đây là, vậy “kẽ hở” nào đã dẫn đến những hành vi trốn thuế của các doanh nghiệp nói trên lọt qua được “gác chắn" của cơ quan chức năng!?

Ông Đoàn Vĩ Tuyến, Cục trưởng Cục Thuế cho biết: “Nguyên nhân dẫn đến tình trạng nợ đọng thuế và trốn thuế xảy ra trong thời gian qua là do người dân và doanh nghiệp lợi dụng chính sách thành lập doanh nghiệp thông thoáng của Nhà nước để mua bán hóa đơn mà không có hàng hóa, dịch vụ kèm theo nhằm trốn thuế; kê khai tăng số thuế GTGT được khấu trừ, làm giảm thuế phải nộp; hoặc đề nghị hoàn thuế GTGT để chiếm đoạt tiền thuế của Nhà nước, hạch toán khống chi phí để trốn thuế thu nhập doanh nghiệp.

Ngoài ra, các doanh nghiệp này còn lợi dụng “kẽ hở” của chính sách thuế và công tác quản lý thuế để có hành vi khai báo gian dối trong kinh doanh, trong kê khai thuế để không phải nộp thuế, hoặc làm giảm số tiền thuế phải nộp, trốn thuế, nợ thuế rồi bỏ trốn”.

Tuy nhiên, cũng phải thẳng thắn nhìn nhận, với trách nhiệm là cơ quan “gác cổng”, kiểm tra kiểm soát nguồn thu thuế của Nhà nước, công tác quản lý doanh nghiệp hiện nay của các cơ quan thuế vẫn chưa được chặt chẽ. Đặc biệt, việc kiểm tra hồ sơ khai thuế, phân tích và quản lý rủi ro còn hạn chế, dẫn đến chưa nắm bắt, đánh giá chưa đúng thực trạng hoạt động của doanh nghiệp cũng là nguyên nhân tạo ra "kẽ hở" cho các hành vi trốn thuế.

Ông Đoàn Vĩ Tuyến cho biết, thời gian tới, để hạn chế tình trạng nói trên, ngành Thuế sẽ tập trung xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ làm công tác thanh tra, kiểm tra thuế, nhằm phân tích kỹ hồ sơ khai thuế, kịp thời phát hiện các trường hợp kê khai không đúng, các bất hợp lý; tăng cường đối chiếu, xác minh hóa đơn, thường xuyên kiểm tra chế độ sử dụng hóa đơn, chứng từ tại các đơn vị.

Bên cạnh đó, ngành sẽ chủ động phối hợp với các sở, ban, ngành, địa phương thu thập, đánh giá thông tin nhằm phân tích, đánh giá sâu tình hình hoạt động kinh doanh, đánh giá rủi ro, cũng như việc chấp hành pháp luật thuế của các doanh nghiệp, để sớm phát hiện, đấu tranh, ngăn chặn và xử lý nghiêm các hành vi trốn thuế, gian lận thuế, sử dụng hóa đơn bất hợp pháp.

Dương Công Hợp