(QBĐT) - Theo số liệu thống kê từ Tòa án nhân dân tỉnh, trong nhiệm kỳ 2011-2016, Hội thẩm nhân dân (HTND) hai cấp tỉnh ta có 145 người, trong đó, cấp tỉnh là 20 người, cấp huyện là 125 người.

Thời gian qua, HTND hai cấp đã đóng vai trò rất quan trọng trong công tác xét xử của Tòa án, thể hiện được vị trí của mình là đại diện của nhân dân để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, tổ chức kinh tế và nhân dân, đồng thời, thể hiện được trách nhiệm của mình trong việc bảo vệ công bằng xã hội, bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa. Tuy nhiên, vẫn rất cần những giải pháp hiệu quả để nâng cao hơn nữa chất lượng hoạt động của HTND các cấp.

Ông Nguyễn Xuân Thí, nguyên Chánh Thanh tra Sở Y tế, làm công tác HTND đến nay đã trải qua 3 nhiệm kỳ. Ông không khỏi xúc động, bồi hồi khi nhớ lại thời điểm năm 2004 khi lần đầu tiên ngồi vào ghế hội thẩm. Ông chia sẻ, ý thức được vai trò và trách nhiệm của mình, ông luôn nỗ lực cố gắng trau dồi kiến thức pháp luật, rèn luyện tu dưỡng bản thân và không ngừng học hỏi kỹ năng, kinh nghiệm.

Với mỗi vụ án tham gia hội thẩm, ông không chỉ nghiên cứu hồ sơ vụ án đã được cung cấp, mà còn dày công tìm hiểu về các quy định pháp luật liên quan, tham khảo ý kiến chuyên gia để có được những hiểu biết toàn diện, chính xác nhất.

Hội thẩm nhân dân đóng vai trò quan trọng trong công tác xét xử của Tòa án hai cấp.

Với kinh nghiệm hơn 20 năm làm Chánh Thanh tra Sở Y tế, trong quá trình làm HTND, với nhiều vụ án hình sự gây thương tích, ông tập trung vào chuyên môn sâu để có những hỗ trợ hiệu quả nhất trong công tác xét xử. Đối với các vụ án về hôn nhân-gia đình, kinh doanh thương mại, lao động, hành chính, ông cũng tích cực nghiên cứu hồ sơ, tìm hiểu bổ sung thêm thông tin, kiến thức. Với hơn chục năm làm HTND, ông Nguyễn Xuân Thí cho rằng, để nâng cao chất lượng đội ngũ HTND, việc làm đầu tiên đó là cần “chuẩn” ở khâu tuyển chọn, sàng lọc nguồn lực.

Bên cạnh các tiêu chí về năng lực chuyên môn, trình độ học vấn, cần chú trọng những người có trách nhiệm cao, có tâm huyết và cần cù, không ngại khó, ngại khổ. Ngoài ra, mặc dù Tòa án nhân dân tỉnh rất quan tâm đến công tác tập huấn bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ hội thẩm, nhưng cần đi sâu hơn nữa vào tập huấn các quy trình xét xử, cụ thể hóa, nâng cao chất lượng từng buổi tập huấn. Cũng cần nói thêm, về chế độ cho HTND vẫn còn ở mức quá thấp, rất cần được nâng cao để hỗ trợ, động viên cho HTND trong quá trình hoàn thành nhiệm vụ.

Không chỉ riêng ông Nguyễn Xuân Thí, trong nhiệm kỳ 2011-2016, các hội thẩm của Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh đã tích cực tham gia công tác xét xử với tinh thần nhiệt tình và ý thức trách nhiệm cao. Mặc dù đa phần các HTND đều đương chức, kiêm nhiệm nhiều công việc, nhưng khi có yêu cầu của Tòa đều tham gia nhiệt tình. Vừa nghiên cứu kỹ hồ sơ vụ án, vừa lắng nghe ý kiến, dư luận trong quần chúng nhân dân, các HTND đã đóng góp nhiều ý kiến xác đáng, phù hợp với pháp luật. Những bản án quyết định đều thấu tình, đạt lý, có căn cứ pháp luật, được nhân dân đồng tình, ủng hộ.

Từ năm 2011 đến 2016, tổng số các loại vụ án xét xử có HTND tham gia là 3.982 vụ, trong đó: hình sự là 2.456 vụ, dân sự hôn nhân-gia đình là 1.391 vụ, kinh doanh thương mại là 80 vụ, lao động 13 vụ và hành chính 42 vụ. Nhiều hội thẩm tham gia rất tích cực trong công tác xét xử, như: ông Hoàng Thanh Diện (HTND TX Ba Đồn) đã tham gia 148 vụ, ông Nguyễn Văn Toan (HTND huyện Quảng Ninh) tham gia 134 vụ, ông Trần Đình Huận (HTND huyện Quảng Trạch) tham gia 132 vụ... HTND với tư cách là đại diện của nhân dân tham gia vào công tác xét xử, là đại biểu của các tổ chức đoàn thể chính trị, xã hội, các giới, các ngành, được UBMT Tổ quốc Việt Nam tỉnh và cấp huyện lựa chọn giới thiệu và được Hội đồng nhân dân các cấp bầu.

Song song, trình độ của HTND các cấp luôn được chú trọng nâng cao. Nhiệm kỳ 2011-2016 có 6 hội thẩm có trình độ thạc sĩ, 132 hội thẩm có trình độ đại học, 3 hội thẩm có trình độ cao đẳng, 4 hội thẩm có trình độ trung cấp và 23 hội thẩm là cử nhân Luật. Khi tham gia xét xử, thông qua việc hiểu rõ tình hình thực tế về phong tục tập quán, tâm tư nguyện vọng và dư luận quần chúng nhân dân, HTND đã đóng góp nhiều ý kiến xác đáng và quan trọng.

Từ đó, HTND có quan điểm chính kiến phù hợp với thực tế khách quan, sát với cuộc sống xã hội và giúp cho phán quyết của hội đồng xét xử thấu tình đạt lý. Bên cạnh đó, HTND các cấp còn đóng vai trò tích cực trong việc tuyên truyền, giáo dục pháp luật, nhằm nâng cao, tăng cường ý thức pháp luật trong nhân dân.

Tuy nhiên, vẫn tồn tại những mặt hạn chế trong quá trình hoạt động của HTND. Cần được khắc phục để góp phần nâng cao chất lượng xét xử, đó là: Một số HTND còn thụ động trong công tác xét xử, không tham gia đầy đủ các buổi tập huấn chuyên môn do Tòa án tỉnh tổ chức, chấp hành thời gian chưa nghiêm. Không ít HTND thiếu nhiệt tình khi tham gia công tác xét xử, chưa thường xuyên nghiên cứu học hỏi để nâng cao trình độ nghiệp vụ pháp lý, hướng tới nâng cao kỹ năng xét xử.

Chính vì vậy, theo ông Hoàng Quảng Lực, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh, để nâng cao hơn nữa chất lượng hoạt động của HTND, trong thời gian tới, công tác tập huấn sẽ tiếp tục được Tòa án nhân dân tỉnh chú trọng triển khai, đi sâu vào các chuyên đề cụ thể, bám sát thực tế xét xử địa phương.

Trong nhiệm kỳ 2011-2016, Tòa án nhân dân tỉnh đã tổ chức 15 đợt tập huấn nghiệp vụ, bồi dưỡng kiến thức pháp lý cho HTND hai cấp với hơn 2.000 người tham gia. Cùng với đó, khâu cung cấp tài liệu văn bản, sách luật... cho đội ngũ hội thẩm sẽ được chú trọng hơn nữa.

Mai Nhân