(QBĐT) - Có thể nói như vậy đối với phiên tòa hình sự sơ thẩm ngày 29-3-2016 của Tòa án nhân dân tỉnh. Đặc biệt không phải bởi tính chất, hành vi phạm tội, mà đây là phiên tòa đầu tiên có sự tham gia giám sát của đại diện Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp (Ban Chỉ đạo CCTP) tỉnh, Ban Nội chính Tỉnh ủy và các cơ quan tố tụng.

Toàn cảnh phiên tòa "đặc biệt".

Theo ông Nguyễn Văn Minh, Phó trưởng Ban Nội chính Tỉnh ủy, thì hoạt động này là biểu hiện cho sự chỉ đạo quyết liệt của Ban Chỉ đạo CCTP tỉnh muốn hướng CCTP đến những kết quả thực chất, thiết thực hơn. Bởi theo chỉ đạo của đồng chí Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng ban Chỉ đạo CCTP tỉnh thì năm 2016, Tòa án nhân dân tỉnh mời một số thành viên Ban Chỉ đạo CCTP tỉnh, trước hết là Ban Nội chính Tỉnh ủy dự ít nhất 3 phiên tòa hình sự xét xử án trọng điểm để có sự đánh giá, theo dõi về kết quả công tác CCTP.

Nói riêng về vụ án, bị cáo bị đưa ra xét xử trong phiên tòa này là Nguyễn Anh Tuấn (SN 1998), tại thôn Hướng Phương, xã Quảng Phương (huyện Quảng Trạch) bị truy tố về tội "Giết người". Theo nội dung vụ việc, do mâu thuẫn cá nhân nên Nguyễn Anh Tuấn đã dùng dao (đã chuẩn bị sẵn từ trước) chém 2 nhát vào đầu anh Trần Thanh Hoàng gây tổn hại sức khỏe 25% tạm thời.

Ngày 25-9-2015, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an huyện Quảng Trạch đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can Tuấn về tội "Cố ý gây thương tích", theo quy định tại Điều 104, Bộ luật Hình sự. Ngày 9-11-2015, Cơ quan cảnh sát điều tra thay đổi quyết định khởi tố bị can Nguyễn Anh Tuấn từ tội "Cố ý gây thương tích" sang tội "Giết người".

Không phải ngẫu nhiên mà các cơ quan tố tụng lại thống nhất lựa chọn vụ án nói trên để đưa ra xét xử trong phiên tòa "đặc biệt" này. Một phần bởi, tội giết người là tội có khung hình phạt cao nhất, là loại tội phạm điển hình nhất thể hiện rõ tính chất nguy hiểm, nghiêm trọng đối với xã hội. Nói riêng về bị cáo, lúc phạm tội, bị cáo Tuấn chỉ mới 17 tuổi, 6 tháng, 25 ngày, nghĩa là bị cáo đang ở tuổi vị thành niên. Trước tình trạng tội phạm trong thanh, thiếu niên ngày càng gia tăng, thì đây là một dịp để Ban Chỉ đạo CCTP tỉnh nhìn nhận, đánh giá và phân tích tâm lý, hành vi của tội phạm người trẻ tuổi.

Mặt khác, với việc thay đổi tội danh bị cáo trong quá trình điều tra, thì qua hoạt động tố tụng tại phiên tòa, các cơ quan tố tụng tiếp tục củng cố, xác lập vai trò tố tụng và định tội của mình. Đồng thời, cơ quan chức năng cũng như các bên liên quan sẽ thêm một lần nữa có những đánh giá, phân tích và làm rõ tính chất, hành vi phạm tội của bị cáo.

Còn một vị lãnh đạo Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh cho biết, mục tiêu hướng đến của công tác CCTP là để bảo đảm cho hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố và xét xử phải đúng theo quy định của pháp luật. Phiên tòa này là dịp để Ban Chỉ đạo CCTP tỉnh có cái nhìn cụ thể, trực tiếp, từ đó có những đánh giá khách quan đối với chất lượng truy tố, xét xử, đặc biệt là hoạt động tranh tụng tại phiên tòa. Bởi theo vị lãnh đạo này, thì mục đích cuối cùng của hoạt động xét xử của Tòa án chẳng những bảo đảm sự công tâm, nghiêm minh của pháp luật mà còn qua đó góp phần đấu tranh, ngăn ngừa tội phạm nói chung.

Trong phiên tòa "đặc biệt" này, trình tự thủ tục tố tụng đã có những chuyển biến, biểu hiện rõ nét, nhất là kiểm sát viên giữ quyền công tố tại phiên tòa không hề có ý kiến gì về các thủ tục tố tụng do Hội đồng xét xử thực hiện. Qua theo dõi, chúng tôi nhận thấy phiên tòa đã diễn ra đúng theo quy định của pháp luật, bảo đảm dân chủ, công bằng cho các bên liên quan. Phán quyết 6 năm 6 tháng tù về tội "Giết người" dành cho Nguyễn Anh Tuấn phản ánh đúng, sát thực với tính chất, mức độ và hành vi phạm tội mà bị cáo đã gây ra.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Minh thì qua phiên tòa này, vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục như: chất lượng phần tranh tụng tại phiên tòa vẫn chưa cao và chưa rõ nét. Giữ vai trò vừa là cơ quan buộc tội, vừa gỡ tội, Hội đồng xét xử chưa có những câu hỏi xoáy sâu vào động cơ, mục đích, hành vi phạm tội của bị cáo. Phần tranh tụng giữa kiểm sát viên và luật sư bào chữa vẫn còn hạn chế.

Do vậy, để đẩy mạnh công tác CCTP, cùng với việc quán triệt, cụ thể hóa và tổ chức thực hiện có hiệu quả các nội dung về CCTP, các cơ quan tư pháp cần tiếp tục khắc phục những tồn tại, hạn chế, trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử; giải quyết kịp thời, nghiêm minh các loại án, nhằm không để xảy ra trường hợp kết án oan người vô tội và bỏ lọt tội phạm.

Theo nhận định của đại diện các cơ quan có liên quan, thì qua phiên tòa này, chẳng những các cơ quan tố tụng, mà Ban Chỉ đạo CCTP sẽ có cái nhìn và đánh giá đầy đủ hơn về kết quả công tác CCTP nói chung, và quá trình tố tụng tại phiên tòa nói riêng. Qua đó, Ban Chỉ đạo CCTP tỉnh tiếp tục định hướng và đề ra các phương hướng nhiệm vụ trong việc thực hiện chiến lược CCTP đến năm 2020.

Dương Công Hợp