(QBĐT) - Trong khi nhiều địa phương trong tỉnh đang “hụt hơi” vì theo Bộ tiêu chí nông thôn mới (giai đoạn 2016-2020), thì huyện Lệ Thủy đã và đang bắt tay vào thực hiện xây dựng nông thôn mới (NTM) kiểu mẫu nhằm tiếp tục “nâng cấp” chất lượng và số lượng các tiêu chí NTM. Và đây cũng là địa phương đi đầu trên địa bàn tỉnh trong việc thực hiện xây dựng NTM kiểu mẫu.

Đi “học”... làm NTM kiểu mẫu

Từ năm 2013 đến năm 2015, phong trào xây dựng NTM trên địa bàn huyện Lệ Thủy đã có những bước chuyển biến đáng kể. Tuy nhiên, từ sau năm 2015, khi giai đoạn xây dựng cơ sở sở hạ tầng đã cơ bản được đầu tư xây dựng hoàn thành, phong trào bắt đầu có dấu hiệu chững lại.

Đây cũng là thực tế nói chung ở các địa phương trong toàn tỉnh. Kết quả của cuộc rà soát theo bộ tiêu chí NTM mới giai đoạn 2016-2017 của Văn phòng điều phối chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM tỉnh trong tháng 4 vừa qua cho thấy, nhiều địa phương đã đạt chuẩn NTM bị sụt giảm nhiều tiêu chí. Phong trào xây dựng NTM ở Lệ Thủy đang có dấu hiệu “chững” lại. Sự chững lại không chỉ ở phong trào nói chung mà còn ở ngay các địa phương đã đạt chuẩn.

Ông Lê Văn Bảo, Chủ tịch UBND huyện Lệ Thủy cho biết, điều đáng lo ngại không chỉ ở sự chững lại của phong trào nói chung, mà chính là phong trào vẫn chưa chuyển tải được tinh thần và mục tiêu xây dựng NTM. Đó là nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người nông dân.

Thêm vấn đề nữa là vai trò chủ thể của người dân chưa được phát huy và bà con cần tham gia một cách chủ động vào phong trào chung. Bởi sự thay đổi của bộ mặt NTM hiện nay chủ yếu là nhờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước.

Vì vậy, để NTM thực sự đổi thay thực chất, chứ không chỉ dừng lại ở “bộ mặt” cơ sở vật chất hạ tầng như hiện nay cần phải có nhận thức và cách đánh giá khác hơn, cụ thể hơn nữa.

Ngay từ năm 2016, 2017, UBND huyện Lệ Thủy đã chủ động tổ chức các đoàn cán bộ huyện và một số địa phương đi tham quan, học hỏi các mô hình NTM kiểu mẫu ở tỉnh Hà Tĩnh-một địa phương có những cách làm NTM rất độc đáo và khác biệt.

“Trăm nghe không bằng một thấy, bởi khi nhận thức của cán bộ thay đổi thì động lực và mục tiêu xây dựng NTM sẽ được nhìn nhận lại sát với thực tế hơn. Dĩ nhiên, từ quá trình học hỏi, trải nghiệm thực tế từ tỉnh bạn đến áp dụng vào thực tế của địa phương còn phải được nhận thức, sàng lọc lại, chứ không phải rập khuôn máy móc”, ông Lê Văn Bảo cho hay.

“Nâng cấp” nông thôn mới

Tháng 5 vừa qua, huyện Lệ Thủy đã ban hành bộ khung tiêu chí Khu dân cư kiểu mẫu, Hợp tác xã (HTX) sản xuất-kinh doanh-dịch vụ nông nghiệp kiểu mẫu và Vườn kiểu mẫu trên địa bàn huyện. Đây chính là tiền đề, là cơ sở để các địa phương trên địa bàn huyện triển khai áp dụng vào thực tế.

Đó cũng là “cái đích” để các xã đã đạt chuẩn và chưa đạt chuẩn NTM nhắm đến, nhằm tiếp tục phấn đấu hoàn thiện bộ mặt nông thôn thực sự mới mẻ như mục tiêu đã đặt ra. Nếu như trước đó, câu chuyện xây dựng NTM dường như chỉ mới dừng lại ở quy mô cấp xã, thì giờ đây, với bộ khung tiêu chí NTM kiểu mẫu, chương trình đã tiệm cận đến từng đơn vị khu dân cư, thôn, xóm.

Sự cụ thể hóa thành các mục tiêu, các tiêu chí cụ thể đó đã ấn định vai trò của chính mỗi người dân, mỗi hộ gia đình và các khu vực dân cư chứ không chỉ là sự trông chờ nguồn lực đầu tư của ngân sách Nhà nước như trước đây.

Trong đó, tiêu chí Khu dân cư kiểu mẫu được quy định cụ thể thành 10 tiêu chí (với 64 mục tiêu), từ tiêu chí nhà ở đến hạ tầng (như: đường giao thông, điện, các thiết chế vật chất văn hóa); giáo dục; y tế; vệ sinh môi trường đến hệ thống chính trị và quốc phòng an ninh, quy ước, hương ước.

Xương sống cho các Khu dân cư kiểu mẫu là các vườn hộ kiểu mẫu, được chuẩn hóa thành 5 tiêu chí từ việc tổ chức, quy hoạch, ứng dụng tiến bộ khoa học-kỹ thuật vào sản xuất, tạo được sản phẩm hàng hóa ngay trong chính các vườn hộ, từ đó tạo cảnh quan môi trường và thu nhập cho các hộ dân.

Tương tự, nội dung mỗi xã có một HTX, một trong 2 chỉ tiêu nhỏ của tiêu chí 13 vể tổ chức sản xuất, bộ khung tiêu chí HTX sản xuất kinh doanh dịch vụ nông nghiệp kiểu mẫu được cụ thể hóa thành 5 nhóm tiêu chí, với 14 tiêu chí đánh giá.

Trong đó, để nâng cao chất lượng hoạt động của các HTX kiểu mẫu, ở nhóm tiêu chí số 4-Hoạt động sản xuất, kinh doanh và dịch vụ, HTX phải đạt đến 4 tiêu chí, như: bảo đảm các khâu dịch vụ cơ bản của thành viên HTX; HTX hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có hiệu quả; tích cực chỉ đạo chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi và ứng dụng khoa học kỹ thuật vào hoạt động sản xuất, kinh doanh và bảo đảm cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất.

Sự phân định rõ ràng thành các tiêu chí cụ thể đó không chỉ là thang điểm để đánh giá tình hình hoạt động của các HTX, mà còn nêu bật được vai trò tổ chức sản xuất, kinh doanh và dịch vụ của các HTX đối với thành viên. Việc chú trọng xây dựng HTX kiểu mẫu, Vườn kiểu mẫu nhằm mục tiêu không chỉ xây dựng cảnh quan, môi trường cho bộ mặt vùng nông thôn, mà còn hướng đến việc nâng cao chất lượng cuộc sống, thu nhập của người dân đi vào thực chất.

Bộ khung tiêu chí NTM kiểu mẫu cấp huyện đã có sẵn, chuyện còn lại là các xã căn cứ trên tình hình thực tế của địa phương mình ứng vào các tiêu chí cụ thể để rà soát, đối chiếu và bắt tay vào triển khai thực hiện.

Để hiện thực hóa và hoàn thành nó, đòi hỏi cả một chặng đường dài, với những bước đi, lộ trình cụ thể. Trong đó vai trò của chính quyền các địa phương được xác định như là người kiến tạo và tổ chức, còn người dân chính là chủ thể. Nói như ông Lê Văn Bảo, Chủ tịch UBND huyện, đây chính là thước đo hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo của bộ máy cán bộ cấp cơ sở.

Bởi nhận thức là một chuyện, bắt tay vào thực hiện là một chuyện khác. Con người vẫn luôn là yếu tố quyết định đến sự thành công của các chủ trương, đường lối. Cụ thể hơn, trong chủ trương này chính là công tác tuyên truyền, vận động người dân. Làm sao để người dân thấm được, hiểu được và cùng chung tay, góp sức vào phong trào chung, đó mới là điều quan trọng.

Dương Công Hợp