(QBĐT) - Nuôi trồng thủy sản mặn lợ trên cát ở Quảng Bình đang phát triển nhanh trong vài năm gần đây. Sau sự cố môi trường biển xảy ra năm ngoái, diện tích nuôi trồng sụt giảm hẳn. Trong vụ nuôi năm 2017, các địa phương đăng ký nuôi thủy sản mặn lợ đều tăng cao so với năm ngoái đạt khoảng 1.500ha.

Địa phương có diện tích nuôi lớn nhất là huyện Bố Trạch với 737 ha, tiếp đó là thị xã Ba Đồn 292 ha, thành phố Đồng Hới 164 ha, Quảng Ninh 131 ha, huyện Quảng Trạch 125 ha và huyện Lệ Thủy 56 ha. Mới đây chúng tôi có dịp về xã Nhân Trạch (Bố Trạch), là địa phương có trên 200 ha nuôi tôm trên cát.

Được biết, bà con đã hoàn thành việc chuẩn bị ao hồ sẵn sàng thả giống nuôi. Ông Lê Văn Lý, chủ của 5 hồ tôm ở Nhân Trạch cho biết, từ đầu tháng 3 ông đã tiến hành nạo vét bùn, rải vôi, phơi đáy, diệt sinh vật tạp. Dự kiến đầu tháng 4 ông sẽ thả lứa tôm giống hồ thứ nhất và sau đó vài ngày sẽ thả toàn bộ tôm giống xuống 4 hồ còn lại.

Đến thời điểm này, công tác chuẩn bị cho vụ nuôi mới khá thuận lợi. Ông cho biết, việc lấy nước cho các hồ nuôi phải hết sức thận trọng. Nguồn nước cho vào ao phải sử dụng các biện pháp diệt khuẩn và ngăn chặn các loài động vật từ bên ngoài có thể xâm nhập vào ao nuôi như còng, cáy, ốc... Sau khi lấy nước vào hồ cần theo dõi chặt chẽ diễn biến môi trường, đặc biệt là nguồn nước cấp vào ao nuôi phải bảo đảm các chỉ tiêu môi trường nước nằm trong ngưỡng thích hợp đối với từng đối tượng nuôi.

Vệ sinh ao nuôi chuẩn bị cho vụ nuôi trồng thủy sản ở xã Bắc Trạch (Bố Trạch).

Qua tìm hiểu được biết, hiện nay trên địa bàn có khoảng 110 cơ sở nuôi tôm thẻ chân trắng trên cát, trong đó có 8 doanh nghiệp, còn lại là hộ gia đình và nhóm hộ gia đình. Năng suất nuôi tôm thẻ chân trắng trên cát tăng cao qua hàng năm, năm 2012 chỉ đạt khoảng 5 tấn/ha, đến năm 2015 đã tăng lên khoảng 9-10 tấn/ha, cá biệt có nơi đạt 15 tấn/ha. Nghề nuôi tôm trên cát phát triển đã làm thay đổi bộ mặt của vùng nông thôn ven biển, giải quyết việc làm, tăng hiệu quả sử dụng đất cát ven biển, giảm áp lực đối với các nghề khai thác gần bờ, góp phần chuyển đổi cơ cấu kinh tế, bảo vệ an ninh biển và nguồn lợi thủy sản.

Vừa qua, Sở Nông nghiệp và PTNT phối hợp với FITES và Quỹ Phát triển nông thôn và giảm nghèo đã hỗ trợ tư vấn kỹ thuật, hướng dẫn 2 mô hình nuôi tôm trên cát tại xã Ngư Thủy Bắc, huyện Lệ Thủy áp dụng VietGAP. Quá trình thực hiện sản xuất, chỉ có 1 mô hình được đánh giá và cấp chứng nhận VietGAP là hộ ông Trần Quốc Khảng ở thôn Trung Thành, xã Ngư Thủy Bắc.

Tuy nhiên, việc nuôi tôm trên cát đang đối mặt với khó khăn về con giống và nguồn nước. Cứ vào vụ nuôi, lượng tôm giống thả nuôi với số lượng lớn, lại tập trung trong thời gian ngắn nên để người dân chọn được con giống có chất lượng tại các cơ sở sản xuất và dịch vụ là rất khó khăn. Do đó, chỉ có một số ít doanh nghiệp, hộ nuôi mua được tôm giống chất lượng cao, còn nhiều hộ nuôi tôm trong tỉnh mua con giống trôi nổi trên thị trường, chưa qua kiểm dịch, tỷ lệ sống thấp.

Công tác quản lý chất lượng tôm giống hiện nay vẫn còn gặp nhiều khó khăn, nhất là tôm giống sản xuất ngoài địa bàn tỉnh. Chất lượng con giống nhiều lô tôm không bảo đảm; người dân mua giống tôm trôi nổi, giá rẻ, chưa rõ nguồn gốc xuất xứ (không có phiếu kiểm dịch) vẫn chiếm tỷ lệ không nhỏ.

Trước thực trạng đó, vụ nuôi này, Sở Nông nghiệp và PTNT đã có văn bản khuyến cáo các địa phương, đơn vị, hộ gia đình khi thả giống tôm phải rõ nguồn gốc và giống phải được kiểm dịch, kiểm nghiệm đạt chất lượng con giống tốt. Bà con nên lựa chọn con giống để nuôi tại các cơ sở lớn, có y tín, có thương hiệu và kiểm tra xét nghiệm kỹ trước khi vận chuyển về ao nuôi. Vụ này, các đơn vị trên địa bàn đã sản xuất giống tôm thẻ chân trắng khoảng 1,9 tỷ con; tôm sú khoảng 10 triệu con giống. Riêng giống cua, ngao và các đối tượng cá mặn lợ phải nhập các tỉnh khác về.

Trên địa bàn có Trại giống thủy sản mặn lợ Quang Phú, trung bình mỗi năm sản xuất trên 15 triệu con giống tôm sú cung cấp cho 8 huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh và một số tỉnh lân cận. Ngoài ra, trại còn nhập khoảng 30 triệu Naup (ấu trùng) tôm thẻ chân trắng từ các cơ sở sản xuất giống có uy tín trong toàn quốc về ương thành Post (tôm giống) để cung ứng cho người nuôi sau khi đã kiểm nghiệm dịch bệnh. Thời gian gần đây để tạo được nguồn tôm giống có chất lượng, đơn vị đã nhập khẩu tôm sú bố mẹ từ Singapore và cho đẻ thành công theo quy trình công nghệ sinh học với chất lượng tôm giống được cải thiện đáng kể.

Ông Phan Văn Khoa, Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT cho biết, để tạo điều kiện cho bà con khôi phục vụ nuôi trồng mặn lợ năm 2017, UBND tỉnh hỗ trợ giống tôm thẻ chân trắng vùng bị thiên tai, dịch bệnh với kinh phí 380 triệu đồng, hỗ trợ kinh phí phòng chống dịch bệnh thủy sản 100 triệu đồng. Sở đã phân khai nguồn hỗ trợ này cho các địa phương, đơn vị để chủ động sản xuất giống phục vụ vụ nuôi năm nay.

Một vấn đề nổi lên trong vụ nuôi năm nay là, một số vùng nuôi hình thành tự phát, không có quy hoạch chi tiết, không có đánh giá tác động môi trường (cam kết bảo vệ môi trường), hoặc có đánh giá tác động môi trường nhưng không thực hiện đúng. Nhiều cơ sở nuôi tôm không có ao chứa, xử lý nước cấp và chưa dành diện tích để xử lý nước thải, đặc biệt là ao chứa và xử lý chất thải trong quá trình nuôi tôm.

Qua kinh nghiệm nuôi tôm thành công của Công ty cổ phần Đức Thắng cho thấy, khi bơm nước biển vào ao chứa cần thực hiện xử lý lặp lại 2-3 lần nước biển có nghi ngờ khí độc, kim loại nặng. Ngoài ra, sử dụng quạt nước hoặc sục khí mạnh, liên tục từ đáy ao và phơi nắng tối thiểu 10 ngày, rồi lọc nước qua hệ thống lọc cát trước khi cấp bổ sung vào ao đầm, bể nuôi. Tiến hànhthử nghiệm các mẫu nước khi bơm từ biển và xử lý trước khi đưa vào nuôi để tiếp tục sản xuất. Nhiều hộ nuôi trước khi cấp nước vào ao nuôi cũng tiến hành thử bằng cách thả cá, tôm giống trực tiếp vào mẫu nước đã được xử lý lấy từ ao lắng cũng mang lại kết quả khả quan.

Tiềm năng chuyển đổi phát triển nuôi thuỷ sản trên cát ở trên địa bàn rất lớn. Hiện tại, toàn tỉnh có khoảng 4.000 ha đất cát có thể nuôi trồng thủy sản mặn lợ. Để nghề nuôi trồng thủy sản mang lại hiệu quả kinh tế cao trong cơ cấu sản xuất và phát triển thuỷ sản của tỉnh, cần phải giải quyết 2 vấn đề là, đầu tư con giống chất lượng và áp dụng tiến bộ kỹ thuật tiên tiến, nuôi trồng gắn với bảo vệ môi trường.

Tr.T