(QBĐT) - Sau hơn 5 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (XDNTM), với sự vào cuộc mạnh mẽ của toàn Đảng bộ và nhân dân, Quảng Bình đã có 30 xã được công nhận là xã NTM với hơn 1.770 tiêu chí đạt chuẩn. Theo dự kiến đến cuối năm 2016, toàn tỉnh sẽ có thêm 12 xã cán đích NTM. Tuy nhiên, đó chỉ là chuyện của trước lũ, bởi có nhiều xã đã hoặc sắp sửa cán đích nông thôn mới thì bị thiên tai tàn phá nặng nề, các công trình dân sinh, nhà cửa, đường sá, cầu cống, kênh mương thủy lợi, sản xuất nông nghiệp... lộ trình XDNTM đã bị đẩy lùi.

>> Bài 1: Chồng chất gánh nặng giảm nghèo

Là một trong những địa phương đầu tiên của thị xã Ba Đồn cán đích NTM, sau trận lũ lịch sử vừa qua,xã Quảng Tiên đang đối mặt với nhiều thách thức không nhỏ trong việc “giữ chuẩn”. Nhiều tiêu chí như giao thông, thủy lợi, thu nhập... đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng và đang có nguy cơ “rớt chuẩn”.

Tiêu chí đường giao thông nông thôn của nhiều địa phương bị ảnh hưởng nghiêm trọng khi thiên tai đi qua.

“Cuối năm 2015, xã Quảng Tiên được công nhận đạt chuẩn NTM cả 19 tiêu chí. Tuy nhiên, sau hai trận lũ vừa rồi nếu thẩm định lại chắc chắn có không ít tiêu chí sẽ không đạt nữa”, ông Hoàng Phú Thọ, Chủ tịch UBND xã chia sẻ.

Sau hai trận lũ “kép” ước tính thiệt hại của Quảng Tiên là khoảng 25 tỷ đồng. Đây là một con số quá lớn so với nguồn ngân sách hiện có của xã. Hiện tại, nhiều tuyến đường, hệ thống kênh mương thủy lợi, công trình dân sinh của địa phương bị hư hỏng nghiêm trọng phải cần đến nguồn kinh phí lớn để khôi phục, sửa chữa.

Tuy nhiên trong điều kiện đang phải tập trung nguồn lực khắc phục hậu quả thiên tai thì đây hiện là một vấn đề khó, là mối lo đối với chính quyền địa phương trong việc giữ chuẩn tiêu chí giao thông, thủy lợi. Thêm vào đó, những thiệt hại về cây trồng, vật nuôi, hệ thống chuồng trại... đang là rào cản đáng ngại trong việc duy trì tiêu chí thu nhập ngang mức đạt chuẩn của Quảng Tiên.

Cũng bị thiệt hại nặng nề do thiên tai, chặng đường XDNTM của xã miền núi nghèo Hưng Trạch (Bố Trạch) đang gặp vô vàn khó khăn, trở ngại. Đảng bộ, chính quyền và nhân dân địa phương đang phải vật lộn với không ít thách thức khi cố gắng chuẩn hoá nhiều tiêu chí chưa đạt. “Những tiêu chí còn lại của Hưng Trạch đều là những tiêu chí khó, thậm chí có một vài tiêu chí sẽ không thể cán đích nếu không có sự hỗ trợ kinh phí của Nhà nước như tiêu chí đường giao thông, trường học...

Khó khăn là thế mà còn phải “gánh” thêm những tác động nặng nề của thiên tai, bão lũ, nên đích đến NTM của xã vì thế sẽ còn xa vời”, ông Lê Ngọc Sơn, Phó Chủ tịch UBND xã Hưng Trạch trăn trở.

Hơn 22,4 tỷ đồng là con số thiệt hại mà Hưng Trạch phải gánh sau đợt lũ vừa qua. Nền kinh tế của địa phương bị ảnh hưởng nghiêm trọng khi toàn xã có đến 77,5 ha diện tích hoa màu, rau màu, cây trồng (bao bồm cả cây hàng năm, lâu năm, cây ăn quả) bị hư hại; 2.400 con gia súc, gia cầm các loại bị chết. Thêm vào đó, giao thông, thủy lợi cũng bị thiên tai phá nát.

Toàn xã có 500 mét kênh mương bị sạt lở nghiêm trọng, 10.000 mét đê bị nứt, vỡ; đập Ồ Ồ, Hung Dũ bị sạt lở một đoạn dài; gần 2.300 mét đường liên thôn, liên xã bị hư hỏng nặng... “Xã nghèo nên phải rất chật vật chúng tôi mới đầu tư xây dựng, tu bổ, nâng cấp được hệ thống giao thông, thủy lợi như hiện nay, thế mà lại bị thiên tai phá nát. Tiêu chí giao thông, thủy lợi của xã vì thế đã khó càng thêm khó”, ông Sơn nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, tiêu chí trường học cũng là một “bước lùi” khác trên lộ trình XDNTM của Hưng Trạch. Địa phương có 2 trường THCS, 3 trường tiểu học, 3 trường mầm non trung tâm, nhưng tất cả đều không đạt chuẩn theo tiêu chí, do đa phần được xây dựng đã lâu nay xuống cấp nghiêm trọng, hệ thống phòng chức năng còn thiếu, chưa được đầu tư xây dựng đồng bộ.

Trong đợt lũ vừa qua, nhiều trường học của xã bị thiệt hại không nhỏ. Và trong điều kiện còn nhiều khó khăn như hiện nay, để khắc phục hậu quả, phấn đấu đạt chuẩn tiêu chí trường học trong thời gian sớm dường như là điều “bất khả thi” đối với Hưng Trạch.

Xã Thuận Hoá (Tuyên Hoá) cũng gặp vô vàn trắc trở nhất là tiêu chí hộ nghèo, giao thông và nhà ở sau lũ. Theo dự tính, năm 2016, xã sẽ hoàn thành 3 tiêu chí là hệ thống chính trị, lao động và nhà ở, nâng tổng số tiêu chí đã hoàn thành lên 12 tiêu chí.

Tuy nhiên, do ảnh hưởng của thiên tai, xã chỉ có thể hoàn thành 1 tiêu chí là lao động. Với 3 nhà bị sập và hàng chục nhà bị hư hỏng nặng, khoảng cách cán đích đối với tiêu chí nhà ở của Thuận Hoá đã bị đẩy lùi. Tiêu chí đường giao thông cũng ở trong tình trạng tương tự. Mưa lũ đã phá nát nhiều tuyến đường giao thông huyết mạch của địa phương.

Hệ thống kênh mương của xã Hưng Trạch (Bố Trạch) bị lũ phá nát.

Đặc biệt, tuyến đường IPAC-Xuân Canh bị gãy sập hoàn toàn 20 mét không đi lại được; đường bến đò Thuận Tiến-Hạ Lào bị xói lở, vùi lấp 50 mét, 20 mét không đi lại được; tuyến đường bến đò Xuân Canh-Hạ Lào bị sạt lở, vùi lấp 100 mét không đi lại được và đoạn đường nội thôn Ba Tâm có nguy cơ bị hư hỏng 30 mét...

“Bị hư hỏng nặng nên việc khắc phục, sửa chữa những tuyến đường, hệ thống kênh mương, thuỷ lợi đòi hỏi phải có nguồn kinh phí lớn, trong khi địa phương lại đang gặp quá nhiều khó khăn do ảnh hưởng của thiên tai. Ngân sách hạn hẹp, người dân lo cho đời sống của gia đình họ còn khó chứ đừng nói đến chuyện đóng góp làm đường lần nữa”, ông Phùng Ngọc Anh, Chủ tịch UBND xã chia sẻ.

Xác định XDNTM là một nhiệm vụ lâu dài và khó khăn, các địa phương đang nỗ lực hết mình, vừa khắc phục hậu quả lũ lụt, vừa tiến hành rà soát, đánh giá lại thực trạng các tiêu chí sau lũ lụt, tập trung củng cố chất lượng những tiêu chí đã hoàn thành.

Tuy nhiên, để các địa phương tiếp tục triển khai thực hiện các tiêu chí NTM theo kế hoạch, bên cạnh sự quyết tâm, nỗ lực của chính quyền địa phương và người dân, thiết nghĩ Nhà nước cũng cần quan tâm đầu tư kịp thời và có những nghiên cứu, điều chỉnh các tiêu chí một cách phù hợp, sát thực.

Tâm An