(QBĐT) - Trong tâm thức của những thế hệ người dân xã Vạn Ninh, huyện Quảng Ninh vẫn chưa quên đình làng Vạn Xuân có tuổi đời trên 260 năm. Chiến tranh, loạn lạc, bom đạn đã làm đình làng sập đổ hoàn toàn, chỉ còn vết tích xưa. Một ngày trung tuần tháng ba năm nay, đình làng Vạn Xuân được Đảng bộ và nhân dân xã cùng con em xa quê hương trở về chung tay xây dựng lại.

Hôm làm lễ động thổ khởi công xây dựng lại đình làng Vạn Xuân, xã Vạn Ninh vui như ngày hội. Người dân trong xã, con em Vạn Ninh xa quê hương cùng trở về thắp nén hương, đặt viên đá xây đình trên nền đất thiêng xưa.

Ông Trần Văn Bờ, sinh năm 1942, đưa tôi đến trên khuôn viên vốn ngày xưa là cổng đình bảo: “Theo sách sử lưu lại, đình Vạn Xuân xây dựng vào năm Quý Dậu 1753, dưới thời vua Lê Hiển Tông, niên hiệu Cảnh Hưng (1740-1786). Ban đầu đình làng gồm 3 gian.

Đến năm Canh Thân 1920, vua Khải Định (1885-1925) cho sửa chữa rộng ra thành 5 gian. Năm 1942, đình sửa thêm một lần nữa, quy mô hẹp lại còn 3 gian, 2 chái. Đến năm 1952, đình làng Vạn Xuân bị máy bay Pháp đánh bom hư hại hoàn toàn”.

Lễ động thổ khởi công đình Vạn Xuân.

Đình Vạn Xuân trở thành nơi tổ chức nhiều hoạt động sinh hoạt văn hóa cộng đồng; chỗ đón tiếp quan khách và là nơi hội họp, bàn việc làng xã của các vị chức sắc. Trong cao trào Cách mạng Tháng Tám 1945, đình Vạn Xuân được chọn làm địa điểm thành lập chi bộ Đảng Gia - Vạn (hai xã Gia Ninh, Vạn Ninh); nơi tập kết lực lượng vũ trang cách mạng về hoạt động cơ sở.

Từ đình làng Vạn Xuân, lực lượng vũ trang, quần chúng nhân dân nổi dậy cướp chính quyền rồi kéo về phủ Quảng Ninh, thị xã Đồng Hới tham gia mít tinh chào mừng cách mạng thắng lợi. Đây còn là nơi phát chẩn cứu đói cho dân nghèo trong nạn đói năm 1945.

Ông Bờ kể chuyện tiếp về đình làng Vạn Xuân: “Năm bom đạn máy bay Pháp đánh trúng đình, tôi lúc đó khoảng 10 tuổi, hết tiếng bom chạy ngay ra đình làng chứng kiến hai mái đình bị sập hẳn, các cột lim to vừa choàng người ôm nằm la liệt. Sau rồi người ta trưng dụng đi làm đường, bắc cầu cống hết trơn. Đình làng từ đó hoang tàn. Hòa bình, xã Vạn Ninh dùng khuôn viên đình cũ làm nghĩa trang; làm đất bắc mạ cấy nơi đồng sâu”.

Bí thư Đảng ủy xã Nguyễn Văn Thế cho biết: “Trên địa bàn xã, do một thời gian dài chiến tranh tàn phá, đời sống nhân dân gặp nhiều khó khăn nên chùa chiền, miếu mạo, nhà thờ, đình làng chưa được phục hồi, tôn tạo. Nhờ sự hỗ trợ của Nhà nước, xã Vạn Ninh tôn tạo, xây dựng lại Nhà thờ Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh, vị khai quốc công thần triều Nguyễn, trở thành di tích lịch sử văn hóa tâm linh; xây dựng phần lăng mộ Nguyễn Hữu Dật, đền thờ họ Nguyễn Hữu tại Cụp Lăng.

Tuy vậy, so với bề dày truyền thống của xã, việc đầu tư, tôn tạo các di tích lịch sử văn hóa hiện nay vẫn chưa tương xứng. Cùng với sự phát triển kinh tế-xã hội, đời sống vật chất của nhân dân cải thiện đáng kể và từng bước nâng cao, đời sống tinh thần theo đó cần có sự chăm lo phát triển, đặc biệt là nhu cầu về tâm linh, tín ngưỡng. Đình làng là biểu tượng về nét đẹp truyền thống đặc trưng của làng quê. 

Dù đi đâu, về đâu, nhắc đến câu ca: "Cây đa, giếng nước, sân đình" thì trong mỗi người con xa quê hương lại trào dâng cảm xúc nhớ quê cha đất mẹ. Được xây dựng lại, đình làng Vạn Xuân trở thành một gạch nối giữa quá khứ và hiện tại xuyên suốt đến tương lai, làm nơi giáo dục truyền thống cho các thế hệ đời sau”.

Đình Vạn Xuân khởi công xây dựng trên nền đất cũ tại xóm Đình, thôn Giữa với diện tích khuôn viên 8.000m2, kinh phí dự trù khoảng 10 tỷ đồng. Kiến trúc đình làng cố gắng phục hồi nguyên trạng ngôi đình ban đầu dưới thời vua Lê Hiển Tông.

Quá trình xây dựng đình chia làm hai giai đoạn, hoàn thành vào cuối năm 2018. Giai đoạn đầu phục hồi đình chính diện tích 460m2, kinh phí gần 5 tỷ đồng. Giai đoạn hai tiếp tục hoàn thiện hệ thống kiến trúc chạm trổ, điêu khắc; xây dựng tường rào, sân đình... Nguồn kinh phí dựa trên đóng góp tự nguyện của nhân dân; huy động từ con em Vạn Ninh đang sinh sống, công tác, học tập, lao động trên mọi miền Tổ quốc và nước ngoài. Tính đến thời điểm trước lễ khởi công, ban vận động đóng góp xây dựng đình Vạn Xuân đã tiếp nhận gần 1 tỷ đồng ủng hộ.

Với phương châm kinh phí huy động bao nhiêu sẽ tiến hành xây dựng bấy nhiêu, trong tương lai không còn xa, đình Vạn Xuân sẽ hoàn thành.

Thanh Long